Қолданылған әдебиеттер тізімі

68 
 
процесс»,  «инновационный  потенциал»    приобрели  статус  общенаучных  категорий  высокого  уровня 
обобщения и обогатили понятийные системы многих наук. 
В контексте системного подхода инновация определяется как целенаправленное изменение в 
функционировании системы.  
По  мнению  исследователей  О.Г.  Хомерики,  М.М.  Поташника,  А.В.  Лоренсова,  педагогические 
инновационные  процессы  стали  предметом  специального  изучения  на  Западе  с  конца  1950-х  гг.  Об 
образовательных  инновациях  в  СССР  впервые  заговорили  после  1980-х  годов,  поскольку    данный  
феномен    являлся  одним  из  самых  неопределенных  и  неоднозначных  в  категориальном  аппарате 
педагогики. «Как и многое в мировой культуре, педагогическая инноватика как научная дисциплина 
до последних лет для нас не существовала, - считает видный исследователь проблем педагогической 
инноватики  С.Д.  Поляков.  -  Нельзя  сказать,  что  советская  педагогика  вообще  не  занималась 
исследованием введения нового в народном образовании. Но эта проблема ограничилась внедрением 
достижений  науки  и  распространением  передового  педагогического  опыта.  Причем  в  этих 
исследованиях  возникал  образ  учителя  как  человека,  которого  достаточно  наполнить  новыми 
знаниями  и  умениями  (еще,  может  быть,  предъявить  к  нему  разумные  требования),  чтобы  он  стал 
вдохновенно и результативно использовать новые идеи и способы работы».  
Говорить  о  полном  отсутствии  образовательных  инноваций  в  бывшем  Советском  Союзе 
было  бы  несправедливо. Несмотря на ряд объективно-неблагоприятных факторов, явившихся тормо-
зом  для  внедрения  нововведений,  педагогика  не  осталась  в  стороне  от  инновационного  поиска. 
Достаточно  вспомнить  инновационные  поиски  учителей  Минской  и  Ростовской  областей,  Липецка, 
Татарстана,  опыт  педагогов-экспериментаторов  С.И.  Лысенковой,  В.Ф.  Шаталова,  Е.Н.  Ильина,  И.П. 
Волкова, Л.В. Занкова, М.П. Кашина и др. Опыт  этих  педагогов-новаторов  можно  рассматривать  в  
ракурсе    инновационного  образования,  поскольку    речь    идет    о    таких    важных    компонентах,  как  
введение  нового  в  цели    обучения,  содержание,  методы  и  формы  обучения  и  воспитания, 
организацию педагогического процесса. 
На    сегодняшний    день    вопросами    инновационного  образования    занимаются  
многочисленные    ученые.  Требует    к    себе    пристального    внимания    работа  В.Е.  Шукшунова,  В.Ф. 
Взятышева,  Л.И.  Романковой,  в    которой    авторы    выдвигают    основные    идеи    и    принципы  
инновационного  образования  и  на  их  основе  рассматривают  некоторые  модели. 
Проблемам  педагогической  инноватики  посвящены  исследования  М.М.  Поташника,  Н.Р. 
Юсуфбековой, С.Д. Полякова, Д.В. и мн. др. 
Помимо  теоретических  работ  можно  отметить  экспериментально-практические  исследования  
проблем  инновационного  образования  одаренных  детей. Так, А.В. Хуторским, В.И. Пановым, В.П. 
Лебедевой,  Ю.Д.  Бабаевой  и  др.  проведен  ряд  исследований  по  выявлению,  обучению  и  развитию 
одаренных  детей  в  рамках  программы  личностно  ориентированного  и  практико-ориентированного 
образования, в условиях общеобразовательной школы и дополнительного образования; разработаны 
развивающие образовательные технологии, которые изменили отношение к этой категории учащихся; 
определена  стратегия  по  созданию  новой  модели  образования,  способствующая  разностороннему 
развитию каждого школьника через экспериментальную деятельность. 
В  настоящий  момент  в  научном    мире  состоялось  четкое  разграничение    терминов 
«образовательные    инновации»  и  «педагогическая  инновация».  Н.Р.  Юсуфбекова  рассматривает 
педагогическую  инноватику  как  самостоятельную  отрасль  педагогической  науки,  имеющей 
собственный оригинальный объект, предмет и методы исследования. 
Образовательная  инновация  -  многоаспектная  сфера  науки,  изучающая  процессы    развития  
школы, создание новой практики образования.  
Под  инновациями  понимаются  нововведения  -  целенаправленные  изменения,  вносящие  в 
образование новые элементы, и вызывающие его переход из одного состояния в другое. Образование 
рассматривается  как  социально,  культурно  и  личностно  детерминированная  образовательная 
деятельность, в процесс изменения (обновления) которой включен субъект этой деятельности. 
Точка    зрения    высказана    и    Президентом    Республики    Казахстан    Н.А.  Назарбаевым    в  
открытой    лекции    «К    экономике    знаний    через    инновации    и    образование»  в    Евразийском 
Национальном  Университете  им.  Л.Н.  Гумилева:  «Знания  превращаются  в  основной  источник 
стоимости в информационном обществе. В качестве источника прибыли все чаще выступают знания, 
инновации и способы их практического применения». 
Инновационное  обучение  определяется  как  обучение  нового  типа,  построенное  на 
активизации познавательно - эмоциональной сферы ученика. Организация инновационного обучения 
обеспечивает  формирование  положительной  мотивации  через  предвосхищение  результата  учения 
школьником, позволяет  включить  всех  учащихся  в  процесс познания на  максимально    удобном   для 
каждого  обучающегося  уровне  и  перевести  учебную  деятельность  в    продуктивно-творческую  
плоскость. 

69 
 
На  современном  этапе  в  науке  одной  из  важнейших  задач  в  изучении  инновационного 
обучения является  классификация  нововведений.  
С.В. Резванов и В.Л. Аношкина предлагают  классификацию  нововведений, основывающуюся  
на  соотнесенности    инноваций    той    или    иной  части  учебно-воспитательного    процесса.  Они  
выделяют  следующие  группы нововведений: 
1.  в  содержании  образования; 
2.  в методиках, технологиях, методах  учебно-воспитательного  процесса; 
3.  в организации учебно-воспитательного процесса; 
4.  в управляющей системе общеобразовательного учреждения. В рамках этой группировки можно 
рассмотреть  деление  нововведений  по  масштабу  (объему)  преобразований:  на  частные 
(локальные,  единичные),  не  связанные  между  собой;  на  модульные  (комплекс  частных, 
связанных между собой, относящихся, например, к одной группе предметов, одной возрастной 
группе учащихся и т.д.); на системные (охватывающие все образовательные учреждения) ново-
введения. 
Существует  и  другая  группировка  нововведений - на  основе  использования  инновационного 
потенциала    (классификация    Н.И.  Лапина).  Потенциал  новшества  измеряется  качественно  и 
количественно. По степени новизны  различают: 
1.  радикальные    нововведения,  открывающие  принципиально  новые  практические  средства  для 
удовлетворения новых или уже известных потребностей, вносящие качественные изменения в 
способы человеческой деятельности; 
2.  модифицирующие 
нововведения, 
обеспечивающие 
совершенствование 
существующих 
практических  средств  для  быстрого  удовлетворения  текущих  изменений  общественных 
потребностей.  
В  направлениях    работы    с    одаренными    детьми    все    виды    образовательных    инноваций  
должны    соответствовать    психологическим  особенностям  одаренных  детей    и    специфике 
социального  заказа  в  отношении  этой  группы  учащихся  и    обусловливать  формирование  знаний, 
умений  и  навыков  в  определенных  предметных  областях,  а  также  создание  условий  для 
познавательного и личностного развития учащихся с учетом их дарования.   
На  сегодняшний  день  развивающее образование  в  инновационных  учебных  заведениях 
задается    определенным    направлением,  способствующим    его  гуманизации,  дифференциации, 
вариативности.  Общим  в  характеристике  новых  моделей    инновационных    образовательных  
учреждений является их  экспериментальность: разработки и апробация учебных планов и программ, 
новых  учебных  курсов;  изучение  интерактивности  и  альтернативности  учебных  материалов; 
написание  учебников  и  учебных  пособий;  создание  новой  образовательной  среды;  формирование 
субъектных отношений в педагогической деятельности. 
 
 
Использованная литература: 
1.  Панов  В.И.  Некоторые  теоретические  и  практические  аспекты  одаренности  //  Прикладная 
психология. – 1998. - № 3. – С. 10 – 17. 
2.  Амосов И., др. Моделирование творческой личности. М. 1995. 
3.  Петровский А.В. Способности и труд. – М., 1966. 
4.  Познавательные  процессы  и  способности  в  обучении  /под  ред.  Шадрикова  В.Д.  –  М., 
Просвещение, 1990. 
5.  Ананьев Б.Г. Человек как предмет познания. – Л., 1969. 
6.  Лейтес Н. Умственные способности и возраст. – М., 1960. 
7.  Способности и склонности /под ред. Голубевой Э. – М.: Педагогика, 1989. 
 
 
СЫНЫПТАН ТЫС ТӘРБИЕ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Н.С.Жұмашева, 
п.ғ.к., Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
Ж.Е.Есекенова, 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің магистранты 
 
Тәрбие  ортасы  әрекеті  дегеніміз  −  сынып  оқушылары,  жанұя,  мектептегі  оқу-тәрбие  үдерісі, 
сыныптан тыс шаралар, қоғамдық пайдалы еңбек т.б. іс-әрекеттің түрлері.  
Жалпы білім беретін мектептерде оқу-тәрбие жұмысын жақсарту және білім мазмұнын жаңарту 
жайлы Қазақтан Республикасы Білім және  ғылым министрлігі мен Ы.Алтынсарин атындағы Қазақстан 
Білім  Академиясы  ұсынған  «Кәсіптік  мектептердегі  тәрбие  жұмысын  ұйымдастыру  бойынша 
нұсқауында»  мектептегі  тәрбие  жұмыстарының  маңызын  көрсеткен.  Бүгінгі  таңда  оқушыларды 
тәрбиелеуде  үлкен  жетістіктерге  жету  үшін  «қазіргі  ұрпақ  тәрбиесінің  негізгі  мақсаты  −  оқушыларға 

70 
 
тек  оқыту  процесі  кезінде  ғана  тәрбие  берумен  шектелмей,  оқушылардың  шығармашылық 
белсенділігін күшейтіп, өмірге деген құштарлығын арттыратын сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстарды 
ұйымдастыру арқылы тәрбие беру болып табылады» деп көрсеткен.   
Мектептің  тәрбие  жүйесінің  құрамды  бөлігі  −  сыныптан  тыс  жүргізілетін  жұмыстар  болып 
есептеледі.  Оқушылардың  пән  сабақтарында  меңгерген  білімдерін,  үлгі-өнегелерін  сыныптан  тыс 
уақытта  жүргізілген  жұмыстарда  пайдалану  қоғамдық  еңбекпен  айналысуға  ой-өрістерінің  кеңеюіне 
үлкен ықпалын тигізеді. 
Соңғы кезде мектептердің алдына қойылып отырған тәрбие міндеттері сыныптан тыс уақытта 
жүргізілетін іс-шаралардың мазмұнына өзіндік әсер етіп отыр. Себебі, мектептердегі білім стандарты, 
тұжырымдамасы,  жалпы  білім  беретін  мектептің  бағдарламалары,  жаңа  ұлттық  негізде  жазылған 
оқулықтар, әдістемелік құралдар, сыныптан тыс уақытта жүргізілетін іс-шараларға жаңаша көзқарасты 
талап етеді.  
Еліміздегі  мектеп  тәжірибесінде  сыныптан  тыс  жұмыстар  екі  бағытта:  сыныптан  тыс  тәрбие 
жұмысы және сыныптан тыс жұмыстар деп жеке пәндер бойынша жүргізіледі.  
Тәрбие  жүйесінде  сыныпта  және  сыныптан  тыс  тәрбие  жұмысының    ерекшелігі  балалардың 
тұлғалық және жас ерекшелігіне қарай анықталады. Сыныптан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстарының 
мақсаты − сабақ үстінде жүзеге асырылатын тәрбие міндеттерін толықтыру және тереңдету, олардың 
қабілеттерін  неғұрлым  толық  ашу,  қоршаған  ортаға  қызығушылығын  ояту,  қоғамдық  белсенділігін 
шыңдау, бос уақытын ұйымдастыруды көздейді. 
Мұғалім оқушыларды сабақтан тыс уақытта қарым-қатынас жасауға, әртүрлі жағдайда баланы 
зерттеп, ол туралы мәлімет жинауға мүмкіндік алады. 
Педагогикалық  энциклопедияда  «мектептегі  тәрбие  жұмысының  барлығы  сабақтан  тыс 
уақытта ұйымдастырылып, сыныптан тыс тәрбие жұмысы» деп аталады.  
Бүгінгі  таңда  тәрбие  жұмыстары  оқушы  тұлғасын  тәрбие  субъектісіне  айналдырып, 
педагогикалық  талаптарды  орынды,  белсенді  қабылдап,  өзінің  сапалық  қасиеттерін  жетілдіру 
мақсатын  көздейді.  Сыныптан  тыс  ұйымдастырылатын  үйірмелер  және  тәрбие  жұмыстарында 
балалардың  өз  бетімен  жұмыс  істеуіне  кең  мүмкіндіктер  жасалады.  Өздігімен  басқаруға  және 
дербестікті дамытумен үйлестірілуімен ерекшеленеді. 
Мектеп  практикасында  сыныптан  тыс  тәрбие  жұмыстарына  тек  белсенді  оқушыларды  тарту 
әдетке  айналуы  кемшіліктердің  бірі  болып  келеді.  Неғұрлым  қиын  балаларды  қызықты  тәрбие 
сағаттарына  тарту  −  олардың  дұрыс  өмір  жолына  түсуіне,  ұжымдық  іс-әрекетке  қатысу  ынтасының 
тууына  ықпалын  тигізеді.  Сондықтан  сыныптан  тыс  тәрбие  жұмыстарын  ұйымдастырудың  бұқаралық 
сипатта  немесе  жаппай  оқушыларды  қамту  тұрғысында  жүргізілуі  басты  ерекшелік  болуы  тиіс. Бірақ 
сыныптан тыс тәрбие жұмысының топпен және жеке оқушылармен ұйымдастырылатын түрлері бірін-
бірі толықтыра түседі.  
Сыныптан  тыс  тәрбие  жұмыстарының  элементтері  мен  компоненттері  туралы  бірнеше 
көзқарастар қалыптасқан. Ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау және мектептердегі қолданылуын 
зерттей  келе,  сыныптан тыс  тәрбие  жүйесін  жеке-топтық  компонент,  мазмұндық  компонент және  іс-
әрекеттік  компонент  деп  бөлуге  болады.  Сыныптағы  тәрбие  жұмысының  негізгі  компоненттері  мен 
элементтерін төмендегі 1-кестеде көрсетілді.  
 
    Ал,  бірқатар  зерттеулерде  сыныптан  тыс  тәрбие  жұмысының  формасын  сипатына  және 
ұйымдастырылуына қарай жіктелінген.  
Ізденіс жұмысының нәтижесінде сыныптан тыс тәрбие жұмысын − тәрбиелеу мақсаты, оқушы, 
сынып  жетекшісі,  ата-аналар,  тәрбие  мазмұны,  формалары  мен  әдістері,  процестері  компонентерінің 
бір-бірімен  тығыз  байланысындағы    тәрбие  жүйесінің  бір  бөлігі  деп  тұжырымдадық.  Жүйенің  әрбір 
компоненті тәрбиелеуде белгілі бір рольді атқарып, сынып жетекшісі өз алдына белгілі мақсат қоятын, 
әлеуметтік-ұйымдастырушы тұлға ретінде басты компонент болып саналатынын дәлелдей түстік. 
 
Кесте 1 −  Сыныптан тыс тәрбие жұмыстардың құрылымдық компоненттері және элементтері 
 Сыныптан  тыс 
жұмыстардың компоненттері 
Сыныптан 
тыс 
жұмыстардың 
құрылымдық 
элементтері 
 
 
 
Жеке-топтық компонент 
1.  Сынып жетекшісі 
2.  Сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырушы 
3.  Оқушылардың ата-аналары 
4.  Тәрбие үдерісіне және сынып ұжымының       күнделікті 
әрекетіне қатысатын оқушылар 
 

71 
 
 
Мазмұндық  компонент 
1.  Сыныптан тыс жұмыстың мақсаты мен міндеттері 
2.  Тәрбие жұмысының мазмұны 
3.  Тәрбие жүйесінің құрылымы 
 
 
Іс-әрекеттік компонент 
1.    Бірлескен  әрекет  пен  қарым-қатынасты  ұйымдастыру 
формасы мен әдістері 
2.  Тәрбие жүйесінің барысы 
3.    Сынып  оқушыларының  өзін-өзі  басқаруын  және 
педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз ету 
 
Сыныптан  тыс  уақыттағы  жүргізілетін  іс-шаралар  бойынша  жеке  тұлғаны  дамыту  үрдісінде 
профессор С.Қалиевтің халық педагогикасы мен ғылыми педагогиканың қағидалар үндестігі негізінде 
ұсынған қағидаларын басшылыққа алдық. 
1.  Баланың жас ерекшелігін ескере отырып тәрбиелеу. 
2.  Баланың жеке бас мінез-құлық ерекшеліктерін ескере отырып тәрбиелеу. 
3.  Тәрбиенің өскен ортаның (отбасы, ауыл-аймақ) үлгісіне негізделуі. 
4.  Балаға жылы жүректілік сезіммен қарау, ынтымақтастық идеясын сақтау. 
5.  Баланы дамыта  үйретіп тәрбиелеу, қиялдай, армандай білуге баулу. 
6.  Тәрбиенің біртұтастығын сақтау, тәрбие ісін кешенді түрде жүргізу. 
7.  Тәрбие ісінің үздіксіз жүргізілуін сақтау. 
8.  Тәрбие ісін ұжымдық түрде жүргізуге негіздеу 
“Халықтық  педагогиканың  негізгі  мақсаты,-  дейді,  С.Қалиев-  өзінің  бай  тарихи  тәжірибесіне 
сүйене  отырып,  келер  ұрпақты  еңбексүйгіштікке,  өнерге  баулу,  жанұя,  ауыл-аймақ,  жаны  жайсаң, 
арлы азамат тәрбиелеу”. 
        Бүгінгі  күні  сыныптан  тыс  оқу-тәрбие  жұмысында  атадан-балаға  жалғасқан  ұлттық  мұраларды 
пайдалану мәселелері көптеген ғалымдардың еңбектерінде көрініс табады. 
Жалпы осы уақытқа дейін қолданылып келген сыныптан тыс тәрбие жұмысына: факультативтік 
сабақтар,  үйірме  жұмыстары,  тәрбие  сағаттары,  бақылау-зертхана  жұмыстары,  апталықтар, 
конференциялар,  кештер,  ертеңгіліктер,  тарихи-аймақтану  саяхаттары,  байқаулар,  сайыстар, 
маусымдық мерекелер және т.б. жатады. 
Сыныптан тыс тәрбие жұмысына төмендегідей талаптар басшылыққа алынды: 
1.  Сыныптан тыс жұмыстарға оқушыларды түгелдей қамту; 
2.  Әрбір оқушының талап-тілегін есекру; 
3.  Балалардың жеке дара қасиетін білу; 
4.  Шығармашылық ізденістерді дамыту; 
5.  Қоғамдық істерді ұйымдастыру. 
“Мектептегі тәрбие жұмысы” атты жинақта сыныптан және мектептен тыс жұмысты 
ұйымдастырушылардың міндетіне төмендегі талаптарды ұсынады: 
- 
сабақтан тыс тәрбие жұмысын жоспарлау және жүзеге асуына бақылау жасау; 
- 
педагогикалық  ұжымдардың,  оқушылар  активінің  көмегімен  оқушылардың  әр  тарапты 
сыныптан және мектептен тыс жұмысын жолға қою; 
- 
мұғалімдер мен  сынып  жетекшілеріне,  оқушылар  активіне  сыныптан және  мектептен тыс 
жұмысты жолға қоюға көмектесу, оның бір тармағына тікелей басшылық жасау; 
- 
әдеуір  маңызды  жалпы  мектептік  және  мектеп  аралық  тәрбиелік  шараларды  өткізуге 
қатысу; 
- 
мәдениет  мекемелерді,  балалар  тәрбие  мекемелерін  және  жұртшылықты  оқушылардың 
бос уақытын ұйымдастыруға кеңінен пайдалану. 
Мектептен  және  сыныптан  тыс  тәрбие  жұмыстары  мектеп  директорының,  мұғалімдердің 
тікелей басшылығымен жүргізіледі. 
Сыныптан  тыс  тәрбие  жұмысы  негізінен  оқушының  іс-әрекетінің  дұрыс  ұйымдастырылуына 
байланысты. Осыған байланысты А.А.Люблинская “Дамытушылық іс-әрекеттің жағдайлары баланың іс-
әрекеті дамитындай мәнге ие болуы үшін төмендегідей негізгі жағдайларды ескеру қажет”- дей келе, 
жеке адамды қалыптастыруда іс-әрекеттік қатынас шараларына тоқталады. 
1.  Іс-әрекеттің мақсаты. 
2.  Оқушының  іс-әрекетінде  себептер,  яғни  алға  қойған  мақсатқа  жету  жолындағы  әрекетке 
бар күш-жігерін салуға итермелейтін ынта зор рөл атқарады. 
3.  Іс-әрекеттің мазмұны. 
4.  Оқушылар жүзеге асатын іс-әрекетке  кіретін қимыл аса маңызды. 
5.  Іс-әрекеттің қандай ма бір түріне тән дамытушылық мүмкіндіктер. 
6.  Оқушылардың  іс-әрекеті  дамытушылық  сипатқа  ие  болуы  үшін,  балаларға  ылғи  өскелең 
талап қоя отырып, оны үнемі күрделендіріп отыруы керек. 

72 
 
7.  Бала  өзінің  жетістіктері  мен  сәтсіздіктерін  білу  үшін,  алғашқысын  бекітіп,  екіншісін  жою 
үшін мұғалімнің тарапынан оны бақылауы мен бағдарлауы. 
Ал, И.В.Цветкова “Баланы рухани және денелік дамыту мектебі” атты мақаласында баланың іс-
әрекетін ұйымдастыруға негізінен 
-  жағымды психологиялық орта; 
-  жас ерекшелігіне байланысты динамикалық режим (тамақтану, дем алу, ұйқы т.б.); 
-  табиғатпен байланысы; 
-  баланы қоршаған ортамен, мәдени ортамен, әлемдік мәдениетпен таныстыру; 
-  оқушыны ой-толғамын еркін айтқызу; 
-  балаларға  шығармашылық  субъект  деп  қарап,  тәрбие  мен  білім  беруді  кешенді  жүргізуді 
жатқызамыз. 
Мектепте  сыныптан  тыс  уақытта  жүргізілетін  тәрбие  жұмыстары  А.Ф.Родина,  Г.В.Суворова, 
Л.П.Чижикова,  Л.Р.Болотина,  Д.И.Алпатов,  Н.И.Болдыров,  П.И.  Подкасистый  т.б.  ТМД  ғалымдары 
еңбектерінде  көрініс  тапқан.  Аталған  ғылыми-зерттеу  жұмыстарында  сыныптан  тыс  уақытта 
жүргізілетін  іс-әрекеттердің  мазмұны  мен  өткізу  тәсілдері  жан-жақты  қарастырылады.  Ал,  оқушының 
дамуына ұжымның ықпалы А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский, И.Т.Огородников және т.б. еңбектерінде 
жақсы көрсетіледі. 
Аталған 
ғалымдардың 
ішінде 
Н.И.Болдыров 
сыныптан 
тыс 
жұмыстардың 
өзіндік 
ерекшеліктеріне тоқталады. 
Бірінші ерекшелігі, сыныптан тыс уақытта оқушылардың бос уақытын дұрыс ұйымдастыру. 
Екінші  ерекшелігі,  оның  міндетті  программалар  көлемімен  байланысты  болмайтыны.  Мазмұны 
мен  түрі  негізінен  алғанда  олардың  ынталары  мен  талап-тілектеріне,  жергілікті  жағдайларға 
байланысты  болады.  Пәндік  және  басқа  үйірмелердің    бағдарламалары  шамалық,  бағдарлық  күйде 
болады. 
Үшінші  ерекшелігі,  жас  шамасы  әр  түрлі  оқушыны  қамтығандығы.  Мектеп  хорының  немесе 
оркестрінің, көркемөнерпаздар үйірмелерінің және спорт ұжымдарының жас шамалары әртүрлі болып 
келетін құрама сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыруға және өткізуге кедергі бола алмайды. 
Төртінші  ерекшелігі,  оқушыны  өз  бетімен  араласуының  басым  болуы.  Үйірмелерде,  спорт 
ұжымдарының балалардың өз бетімен жұмыс істеулеріне кең мүмкіндік беріледі. 
Бесінші  ерекшелігі,  қоғамдық  пайдалы  іс-әрекеттің  сыбағалы  салмағының  артқандығы.  Ол 
мектеп  оқушыларына,  әсіресе  жоғары  сыныптарды  кәсіптік  бағдар  берудің  өте  маңызды  да  ықпалды 
құралы ретінде көрініп отыр. 
Алтыншы  ерекшелігі,  түрлері  мен  әдістердің  сан  алуандығы.  Кешенді  түрде  тәрбиелеу- 
балалардың жан-жақты дамуын талап етеді. 
Жетінші  ерекшелігі,  жұмыстың  бұқаралығы.  Бұқаралық  түрлері  топтық  және  жеке  дара 
сабақтармен толықтырылып отырылады. 
Қазақстандық 
ғалымдар 
К.Құнантаева, 
К.Б.Бозжанова, 
Қ.Қазиев, 
С.Нұрмұханбетов, 
Р.Б.Байназаров,  С.Ешімханов,  К.Бұзаубақова,  Б.Тұрғынбаева  және  т.б.  еңбектерде  де  сыныптан  тыс 
жұмыстардың өзіндік ерешеліктерімен өткізу түрлеріне тоқталады. 
Мысалы,  К.Б.Бозжанова  өз  еңбегінде  болашақ  мұғалім  және  сынып  жетекшісі  болатын 
студенттердің тәрбие жұмысы туралы, оның ішінде сыныптан тыс, мектептен тыс мекемелерде жұмыс 
түрлерінің жүргізілу әдістері, негізгі ұстанымдарымен таныстырады. 
Ғалым сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыруда 9 ұстанымды басшылыққа алады. 
1.  Сыныптан тыс және мектептен тыс жұмыстарға оқушыны қатыстыру еріктілігі. 
2.  Жұмыстың қоғамдық бағыттылығы. 
3.  Оқушының жұмыс түріне қызығушылығы. 
4.  Жұмыстың эмоциялық әсері. 
5.  Оқушының белсенділігі. 
6.  Жұмыстың нақтылығы. 
7.  Тәрбие жұмысының кешенділігі. 
8.  Жұмыстың оқушының жас ерекшелігіне сай келуі. 
9.  Оқушының дара ерекшелігінің ескерілуі. 
 

жүктеу/скачать 9,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: