Б. Б. Мамраев- филология ғылымдарының докторы, профессор

123 
 
2.  Благодаря  процессам,  которые  происходят  на  рынке  ценных  бумаг  в  форме  перелива 
капитала, оптимизируется межотраслевая и межрегиональная структура экономики.  
3. Через функционирование рынка ценных бумаг происходит приток иностранного капитала в 
национальную экономику.  
4.  Посредством  рынка  ценных  бумаг  производится  покрытие  дефицита  государственного 
бюджета через размещение на нем государственных ценных бумаг. 
5.  Рынок  ценных  бумаг  информирует  инвесторов  о  состоянии  национальной  экономики  и 
складывающейся экономической конъюнктуре в стране. 
Все  эти  функции  являются  важными  в  деле  обеспечения  устойчивого  и  сбалансированного 
развития  экономики  страны.  Однако  именно  первая  функция  рынка  ценных  бумаг  определяет  его 
лицо. Именно она показывает, что рынок ценных бумаг  — это та сфера, в которой концентрируются 
инвестиционные  ресурсы  и  через  которую  они  распределяются  в  сферу  реальной  экономики.  Рынок 
ценных  бумаг  в  развитых  странах  является  одним  из  основных  источников  финансирования 
инвестиций  в  реальном  секторе  экономики.  В  последние  годы  эта  роль  рынка  ценных  бумаг 
возрастает  ускоренными  темпами,  что  выражается  в  значительном  уменьшении  доли  банковского 
кредита в финансировании экономики и возрастании удельного веса инвестиций через приобретение 
инвесторами  ценных  бумаг  корпораций.  Причем  главной  фигурой  в  инвестиционном  процессе  в 
развитых странах выступают индивидуальные инвесторы. 
Значительная  роль  рынка  ценных  бумаг  отводится  и  в  стабилизации  национальной  валюты 
Казахстана,  снижении  темпов  инфляции.  Рынок  ценных  бумаг  -  это  не  обособленная  система,  а 
сегмент рынка, который не может функционировать без всестороннего развития рыночной экономики 
в целом.  
Состояние финансового рынка зависит от ряда факторов, среди которых главную роль играют 
темпы  инфляции.  Дело  в  том,  что  при  спаде  производства  и  безудержном  росте  инфляции  многие 
преимущества  фондового  рынка,  всегда  считающегося  надежным  средством  защиты  сбережений  от 
инфляции, становятся абсурдом. 
Рынок  ценных  бумаг  -  регулятор  многих  стихийно  протекающих  процессов  в  рыночной 
экономике.  Это  относится, прежде  всего,  к процессу  инвестирования  капитала. Рынок  ценных  бумаг 
позволяет  конкретным  формам  капитала  оперативно  концентрировать  и  продавать  необходимые 
средства  для  осуществления  конкретных  проектов  по  ценам,  устраивающим  и  кредиторов,  и 
заемщиков. 
Процесс  развития  рынка  ценных  бумаг  носит  сложный  и  зачастую  неоднозначный  характер. 
Основополагающим  принципом  данного  процесса  должны  быть  комплексность  и  системность,  что 
позволит сбалансировано и гармонично эволюционировать всем элементам рынка. 
Развитие  рынка  ценных  бумаг  вовсе  не  ведет  к  исчезновению  других  рынков  капиталов, 
происходит процесс их взаимопроникновения и взаимостимулирования. С одной стороны, рынок цен-
ных бумаг оттягивает на себя капиталы, а с другой, перемещает их через механизм ценных бумаг на 
другие  рынки,  способствуя  их  развитию.  Казахстанский  фондовый  рынок  пока  не  перешел  к  стадии 
активного  роста,  что  выражается  в    низкой  эмиссионной  активности  организаций  -  эмитентов   
негосударственных  ценных  бумаг.  Определенный  оптимизм  вызывает  тот  факт,  что  в  IV  квартале 
1999  г.  произошло  повышение  цен  и  увеличение  объемов  сделок  со  всеми  наиболее  популярными 
акциями. 
Формирование фондового рынка в Казахстане повлекло за собой возникновение, связанных с 
этим  процессом,  многочисленных  проблем,  преодоление  которых  необходимо  для  дальнейшего 
успешного развития и функционирования рынка ценных бумаг. 
Можно  выделить  следующие  ключевые  проблемы  развития  национального  рынка  ценных 
бумаг, которые требуют первоочередного решения: 
1. Преодоление  негативно  влияющих  внешних  факторов,  т.е.  общего  экономического  спада 
после распада СССР. Сохранение политической и социальной стабильности. 
2. Целевая  переориентация  рынка  ценных  бумаг  с  первоочередного  обслуживания 
финансовых запросов государства и перераспределения крупных пакетов акций на выполнение своей 
главной  функции  -  направление  свободных  денежных  ресурсов  на  цели  восстановления  и  развития 
производства в Казахстане. 
3. Улучшение законодательства и контроль за выполнением этого законодательства. 
4. Реализация  принципа  открытости  информации  через  расширение  объема  публикаций  о 
деятельности  эмитентов  ценных  бумаг,  введение  признанной  рейтинговой  оценки  компаний-
эмитентов,  развитие  сети  специализированных  изданий  (характеризующих  отдельные  отрасли  как 
объекты инвестиций), создание общепринятой системы показателей для оценки рынка ценных бумаг и 
т.п. 
Основными перспективами развития современного рынка ценных бумаг на нынешнем этапе 

124 
 
являются: 
  концентрация и централизация капиталов; 
  интернационализация и глобализация рынка; 
  повышения уровня организованности и усиление государственного контроля; 
  компьютеризация рынка ценных бумаг; 
  нововведения на рынке; 
  секьюритизация; 
  взаимодействие с другими рынками капиталов. 
Тенденции  к  концентрации  и  централизации  капиталов  имеет  два  аспекта  по  отношению  к 
рынку  ценных  бумаг.  С  одной  стороны,  на  рынок  вовлекаются  все  новые  участники,  для  которых 
данная  деятельность  становится  основной,  а  с  другой    идет  процесс  выделения    крупных,  ведущих 
профессионалов  рынка  на  основе  как  увеличение  их  собственных  капиталов  (концентрация 
капитала),  так  и  путем  их  слияния  в  еще  более  крупные  структуры  рынка  ценных  бумаг 
(централизация  капитала). В  результате на  фондовом  рынке  появляются  торговые  системы  которые 
обслуживают крупную долю всех операций на рынке. В тоже время рынок ценных бумаг притягивает 
все большие капиталы общества. 
Интернационализация  рынка  ценных  бумаг  означает,  что  национальных  капитал  переходит 
границы стран, формируется мировой рынок ценных бумаг, по отношению к которому национальные 
рынки становятся второстепенными. Рынок ценных бумаг принимает глобальный характер. Торговля 
на  таком  глобальном  рынке  ведется  непрерывно.  Его  основу  составляют  ценные  бумаги 
транснациональных компаний. 
Надежность  рынка  ценных  бумаг  и  степень  доверия  к  нему  со  стороны  массового  инвестора 
напрямую  связаны  с  повышением  уровня  организованности  рынка  и  усиление  государственного 
контроля за ним. Масштабы и значение рынка ценных бумаг таковы, что его разрушение прямо ведет 
к разрушению экономического прогресса. Государство должно вернуть доверие к рынку ценных бумаг, 
что  бы  люди  вкладывающие  сбережения  в  ценные  бумаги  были  уверены  в  том,  что  они  их  не 
потеряют  в  результате  каких-либо  действий  государства  и  мошенничества.  Все  участники  рынка 
поэтому заинтересованы в том, чтобы рынок был правильно организован и жестко контролировался в 
первую очередь главным участником рынка -  государством. 
Компьютеризация  рынка  ценных  бумаг  –  результат  широчайшего  внедрения  компьютеров  во 
все области человеческой жизни в последние десятилетия. Без  этой компьютеризации рынок ценных 
бумаг  в  своих  современных  формах  и  размерах    был  бы  просто  невозможен.  Компьютеризация 
позволила  совершить  революцию  как  в  обслуживании  рыка,  прежде  всего  через  современные 
системы быстродействующих и всеохватывающих расчетов для участников и между ними, так и в его 
способах  торговли.  Компьютеризация  составляет  фундамент  всех  нововведений  на  рынке  ценных 
бумаг. 
Нововведения на рынке ценных бумаг: 
 
новые инструменты данного рынка; 
 
новые системы торговли ценными бумагами; 
 
новая инфраструктура рынка. 
Новыми инструментами рынка ценных бумаг  являются, прежде всего, многочисленные виды 
производных ценных бумаг, создание новых ценных бумаг, их видов и разновидностей. 
Новые системы торговли – это системы торговли, основанные на использовании компьютеров 
и современных средств связи, позволяющие вести торговлю полностью в автоматическом режиме, без 
посредников, без непосредственных  контрактов между продавцами и покупателями. 
Новая инфраструктура рынка- это современные информационные системы, системы клиринга 
и расчетов, депозитарного обслуживания рынка ценных бумаг. 
Секьюритизация - это тенденция перехода денежных средств из своих традиционных форм  в 
форму ценных бумаг; тенденция перехода одних форм ценных бумаг в другие, более доступные для 
широких кругов инвесторов. 
С  развитием  рынка  ценных  бумаг  все  большую  значимость  приобретает  наличие  развитой 
инфраструктуры.  В  связи  с  чем,  необходимо  проводить  работу  по  дальнейшему  совершенствованию 
инфраструктуры  рынка  ценных  бумаг.  Особое  внимание  должно  быть  уделено  совершенствованию 
технической инфраструктуры, в частности в связи с функционированием Регионального финансового 
центра  города  Алматы  необходима  организация  специальной  торговой  площадкой  финансового 
центра  на  торговой  площадке  фондовой  биржи,  функционирующей  на  территории  города  Алматы. 
Важным  вопросом  в  развитии  инфраструктуры  рынка  ценных  бумаг  также  будет  являться  создание 
единой  базы  учета  прав  на  ценные  бумаги,  а  также  учета  перехода  прав  собственности  по  ним, 
реализация  которой  благоприятно  отразиться  на  снижении  рисков,  возникающих  в  процессе 
регистрации  прав  на  ценные  бумаги,  и  способствовать  повышению  уровня  прозрачности  структуры 

125 
 
собственников ценных бумаг, защиты прав инвесторов. 
Для  полноценного  функционирования  рынка  ценных  бумаг  необходимо  создание  механизма 
государственного регулирования фондового рынка, сочетающего в себе учет интересов инвесторов и 
государства,  с  максимально  возможным  его  невмешательством  в  практику  фондовой  торговли. 
Следует  постоянно  изучать  опыт  других  стран,  чтобы  в  процессе  развития  рынка  ценных  бумаг  из-
бежать  многих  ошибок.  Значительный  импульс  придаст  участие  иностранных  инвесторов,  помощь 
компетентных международных организаций.                      
Отечественный  рынок  ценных  бумаг  должен предоставить  гражданам  республики  возможность 
беспрепятственного  участия  в  процессе  становления  рынка  и  использования  ценных  бумаг  как 
альтернативного варианта инвестирования свободных финансовых ресурсов. Именно эти возможности 
позволят  реализовать  предлагаемую  Национальной  комиссией  Республики  Казахстан  по  ценным 
бумагам модель развития рынка ценных бумаг. 
 
Список  использованной  литературы: 
1. Сейткасымов Г.С ., Ильясов А.А.  Ценные бумаги и фондовый рынок., Алматы 
2. Шаматов Е.К  Учебное пособие, Алматы 
3. Шалгимбаев К.Б.  Казахстанский фондовый рынок, Алматы 
4. Маркин Я.М.  Финансовый рынок, Москва 
5. Бороздин П.Ю.  Ценные бумаги и фондовый рынок, Москва 
6. Общенациональная ежедневная газета «Казахстанская правда» № 411 (26802) 18.12.2011 
7. Мыржакыпова Б. "Банковский учет в РК", Алматы, Экономика, 2003 год, стр. 86 
8. Сейткасымов Г.С. "Деньги, кредит, банки" Алматы, Экономика 2003 г., стр.385 
 
Түйіндеме  
Мақалада  Қазақстан  Республикасындағы  бағалы  қағаздар  нарығының  жағдай  мен  даму 
ерекшеліктері  бейнеленген. 
Summary  
The  article  presents  the  perspectives  of  development  of  securities  market  in  the  Republic  of 
Kazakhstan 
 
 
ПРОФЕССОР   Қ.Б.СЕЙТАЛИЕВТІҢ ӨМІР ЖОЛЫ МЕН ҚЫЗМЕТІ 
                                
Н .Ғ.Аязбаева, 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің магистранты 
 
 
Қадыржан  Брянұлы  Сейталиев  қазіргі  Атырау  облысы,  Құрманғазы  ауданы,  Котяевка 
селосында 1937 жылдың 15 қыркүйек айында дүниеге келіп , 2009 жылы 5 қаңтарда қайтыс болды. 
 
Н.К.Крупская  атындағы орта  мектептің  9  сыныбын бітіргеннен кейін,  Сафоновка  селосындағы 
Ф.Энгельс  атындағы  орта  мектебінде  оқуын  жалғастырып,  1955  жылы  Ф.Энгельс  атындағы  орта 
мектепті  бітірді.  Ол  әуелі  Атырау  педагогика  училищесіне  оқуға  түсіп,  оны  1957  жылы  үздік  бітіріп 
шығады. Содан кейін Гурьев педагогикалық институтының филология факультетіне оқуға түседі. 
 
Қадыржан  Брянұлы  үздік  оқуы  мен  қоғамдық  жұмыстарға  белсене  қатысқаны  үшін  институт 
тарихында  алғаш  рет  1960  жылы  Лениндік  стипендияның  иегері  бола  жүріп,  1962  жылы  институтты 
үздік дипломмен тамамдады. 
 
Филология  факультетін  үздік  бітірген  Қ.Б.Сейталиевті  институттың  Ғылыми  кеңесінің 
шешімімен  педагогика  және  психология  кафедрасына  психология  пәнінен  оқытушылық  қызметке 
қалдырылады. 
 
Оның  бүкіл  еңбек  жолы  Атырау  университетінің  ғылыми-педагогикалық  өмірімен  тығыз 
байланысты.  Ол  1962  жылдан  бастап,  күні  бүгінге  дейін  алғашында  педагогика  және  психология 
кафедрасында өмірінің ақырына дейін  жалпы және халықтық педагогика кафедрасында жемісті еңбек 
етті. 
 
Қадыржан  Брянұлы  Атырау  университетінің  педагогика  және  психология  кафедрасында 
қатардағы оқытушыдан педагогика ғылымдарының докторы, профессор, академикке дейін жетті. 
 
Профессор  Қ.Б.Сейталиевтің  Х.Досмұхамедов  атындағы  Атырау  мемлекеттік  университеті 
педагогика және психология, жалпы және халықтық педагогика кафедрасында жұмыс істегеніне биыл 
47 жыл толып отыр. Оның 25 жылдан астам уақытын кафедра меңгерушісі болып қызмет атқарды. Бір 
оқу  орнында  табаны  күректей  47  жыл  бойы  тапжылмай  отырып,  ғылыми-педагогикалық  қызметпен 
айналысқан. 
 
Жастайынан  қалыптасқан  еңбекқорлығы  оның  ізденгіштігіне  жол  салып,  басты  қасиеттерінің 
біріне  айналды. Ол  Алматыға  келіп,  1968 жылдан 1971 жылға  дейін  Қазақтың  сол  кездегі  С.М.Киров 

126 
 
атындағы  мемлекеттік  университеті  педагогика  және  психология  кафедрасының  аспирантурасының 
күндізгі  бөлімінде  оқып,  белгілі  ғалым,  педагогика  ғылымдарының  докторы,  профессор  Қартбай 
Бекенұлы  Бержановтың  ғылыми  жетекшілігімен  1971  жылы  20  қыркүйек  айында  бұрынғы  Фрунзе 
(қазіргі  Бішкек  қаласында  Қырғыз  мемлекеттік  университетінің  гуманитарлық  ғалымдар  бойынша 
диссертациялық кеңесінде «Қазақ кеңес мектебінің даму тарихындағы адамгершілік тәрбие мәселелері 
1920-1945  ж.ж»)  тақырыбында  педагогика  ғылымдарының  кандидаты  ғылыми  дәрежесін  алу  үшін 
диссертациясын  ойдағыдай  қорғайды.  Содан  кейін  білім  ордасына  қайта  оралып,  жүрек  қалауымен 
таңдалған мамандығына абыройлы еңбек етті. 
. 
1983-1985  жылдары  ол  өндірістен  қол  үзіп,  Москваның  В.И.Ленин  атындағы  мемлекеттік 
педагогика  университетінің  жоғары  мектеп  педагогикасы  және  психологиясы  кафедрасының  
докторантурасында 
болып, 
педагогика 
ғылымдарының 
докторы, 
профессор, 
Ресей 
Білім 
академиясының академигі, кәсіптік педагогиканың негізін салушы, аты әлемге мәшкүр, ғұлама ғалым 
Виталий  Александрович  Сластениннің  ғылыми  жетекшілігімен  «Қазақстанда  жоғары  педагогикалық 
білім  берудің  қалыптасуы  мен  дамуы  (1920-1991  ж.ж.)»  тақырыбында  25  ақпанда  1998  жылы  Абай 
атындағы  Алматы  мемлекеттік  университетінің  педагогика  ғылымдарының  докторын  беру  жөніндегі 
диссертациялық кеңестің мәжілісінде докторлық диссертациясын ойдағыдай қорғады.  
 
Қ.Б.Сейталиевтің  докторлық  диссертациясы  бойынша  ресми  емес  оппоненттер  педагогика 
ғылымдарының  докторлары,  профессорлар  Б.И.Мұқанова,  С.А.Ұзақбаева,  Т.С.Сабиров,  ресми 
оппоненттер  педагогика  ғылымдарының  докторлары,  профессорлар,  С.Қ.Қалиев,  М.Ә.Құдайқұлов, 
А.П.Сейтешев,  Қ.Б.Жарықбаев,  Б.А.Абдикаримов,  Ж.А.Қараев,  Б.К.Момынбаев,  тарих  ғылымдарының 
докторы,  профессор  Н.Р.Күнқожаев  докторлық  диссертацияның  ғылыми  құндылығын  жоғары 
бағалаған болатын-ды. 
 
Профессор  Қадыржан  Брянұлының  ғылыми-зерттеу  жұмысы  мен  еңбектерінің  негізгі 
бағыттарын  саралап  қарасақ,  Қазақстанда  педагогикалық  ой-пікірдің  даму  тарихына,  оның  ішінде 
Қазақстанда  жоғары  педагогикалық  білім  берудің  қалыптасуы  мен  дамуына  байланысты  зерттеу 
еңбектері  ерекше  орын  алады.  «Қазақстанда  жоғары  педагогикалық  білім  берудің  дамуы»  (1996), 
«Гурьев  облысында  халық  ағарту  ісінің  даму  тарихынан»  (1966),  «Маңғыстауда  халық  ағарту  ісінің 
даму  тарихы»  (1969),  «Жоғары  оқу  орындарының  қалыптасуы»  (1985),  «Қазақстан    жоғары  мектебі 
Ұлы  Отан  соғысы  жылдарында»  (1941-1945  ж.ж),  «Бөкей  Ордасында  халық  ағарту  ісінің  дамуы» 
(1990),  «Сөнбес  жұлдыздар»  (1998),  «Ұлттық  тарихымызға  жаңаша  көзқарас»  (1999)  және  т.б. 
еңбектер Қазақстанда педагогикалық ой-пікірдің даму тарихына арналды. 
 
Қадыржан Брянұлының ғылыми-зерттеу жұмысының негізгі бағыттарының бірі жоғары мектеп 
педагогикасының өзекті мәселелерін зерделеуге арналған: «Педагогикалық жоғары оқу орындарында 
болашақ  ұстазды  кәсіптік-педагогикалық  даярлауды  жетілдіру»  (1993),  «Педагогикалық  жоғары  оқу 
орны:  тәжірибе,  ізденіс,  мәселелер»  (1980),  «Психологиялық-педагогикалық  жүйедегі  пәндердің 
жоғары  оқу  орнындағы  арнаулы  пәндермен  өзара  байланысы»  (1978),  «Педагогика  оқу  жоспарлары 
мен бағдарламалары» (1981), «Болашақ мұғалімнің жеке тұлға ретінде кәсіптік қалыптасуында жоғары 
оқу орнында тәлімгерліктің ролі» (1985), «Жаңа оқу жоспарлары мен бағдарламалары туралы» (1987), 
«Жоғары  педагогикалық  білім  берудің  тұжырымдамасы:  жаңа  көзқарас,  тәжірибе,  ізденіс»  (2001), 
«Университеттік  білім  беру  жүйесінде  болашақ  мұғалімдердің  педагогикалық-психологиялық 
даярлығын арттыру» (2001) және т.б. еңбектері жарық көрді. 
 
Профессор  Қ.Б.Сейталиевтің  ғылыми  зерттеу  еңбектерінің  басым  бағыттары  ауыл  мектебіне 
мұғалім кадрларын даярлауды жетілдіру мәселесімен байланысты. 
 
«Ауыл  мектебімен  байланысты  іске  асыруда  педагогика  кафедрасының  іс-тәжірибесі»  (1978), 
«Университеттік  білім  беру  жүйесін  реформалау  жағдайында  ауыл  мектебіне  мұғалім  кадрларын 
даярлауды жетілдіру» (1998), «Үздіксіз білім беру жүйесінде ауыл мектебі мұғалімін кәсіби даярлаудың 
жоғары оқу орнына дейінгі кезеңі» (1990), «Ауыл мектебіне мұғалім кадрларын даярлаудың көкейкесті 
мәселелері»  (1998),  «Ауыл  мектебіне  кәсіптік  бағдар  берудің  педагогикалық  мәселелері»  (1978), 
«Педагогикалық оқу орындары мен ауыл мектептерінің өзара байланысы» (1983), «Үздіксіз білім беру 
жүйесінде  ауыл  мектебіне  мұғалім  кадрларын  даярлаудың  ерекшеліктері»  (1993)  т.б.  еңбектерді 
ерекше атауға болады. 
 
Қ.Б.Сейталиев – көрнекті ғалым ретінде қазақ халқының салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, халықтық 
педагогикасын  зерттеуші  ғалымдардың  бірі.  Бұл  бағытта  республикалық  басылымдардың  бетінде 
жарық  көрген  еңбектерімен  белгілі.  Атап  айтсақ:  «Қазақ  ауыз  әдебиетіндегі  адамгершілік  тәрбие 
мәселелері»  (1970),  «Халықтық  педагогика  өнегесі»  (1971),  «Болашақ  мұғалім  даярлау  жүйесінде 
халықтық  педагогика  негіздерінің  қолданылуы»  (1993),  «Ауыл  мектебі  мұғалімін  кәсіптік-
педагогикалық даярлауда халықтық педагогиканы пайдалану» (1992), «Халел Досмұхамедов қазақтың 
халықтық  педагогикасы  туралы»  (1999),  «Болашақ  мұғалім  даярлау  жүйесінде  этнопедагогикалық 
құндылықтарды пайдалану» (2005) және т.б. 

127 
 
Қадіржан  Брянұлы  ұзақ  жылдардан  бері  педагогикалық  институттар  мен  университеттерде 
студенттерге  «Жалпы  психологиядан»,  «Жалпы  педагогикадан»,  «Жоғары  мектеп  педагогикасы  мен 
психологиясынан»,  «Педагогика  тарихынан»,  «Этнопедагогикадан»  студенттерге  дәріс  оқумен  қатар 
«Қазақстанда педагогикалық ой-пікірдің дамуы: тарихы және қазіргі кезең» тақырыбында жоғары курс 
студенттеріне арнаулы курс жүргізеді. 
 
Профессор  Сейталиев  –  жоғары  оқу  орындарындағы  іс-тәжірибесінің  негізінде  қазақ  тілінде 
жоғары  мектеп ұстаздары мен студенттерге арнап, педагогика-психология цикліндегі пәндерден оқу-
әдістемелік  кешендерді  жасақтауды  республикада  алғашқылардың  бірі  болып  қолға  алған 
авторлардың бірі. 
 
Автордың  «Тәрбие  теориясы»  оқу  құралы  (Алматы,  «Мектеп»,  1986)  қазақ  тілінде 
педагогиканың  тәрбие  теориясы  бөлімі  бойынша  қазақ  тілінде  тұңғыш  жарық  көрген  оқу  құралы 
ретінде  республика  университеттері мен педагогикалық  институттары  студенттері мен  оқытушылары 
пайдаланып келді. 
 
Қ.Б.Сейталиевтің авторлығымен соңғы жылдары бірнеше оқулықтар мен оқу құралдары жарық 
көрді. «Педагогиканың жалпы негіздері» (2004 ж) 15 баспа табақ, «Педагогика тарихы» (2006 ж) 20 
баспа табақ, «Жалпы психология» (2007 ж) 20 баспа табақ, «Халелтану» арнаулы курсқа арналған оқу 
құралы (16 баспа табақ). 
 
Қадыржан  Брянұлы  –  500ден  арта  монографиялық  ғылыми-әдістемелік  еңбектер  мен  ғылыми 
мақалалардың  авторы.  Оның  ішінде  30-дан  астам  монографиялық  еңбектер  мен  оқулықтар,  оқу 
құралдары,  оқу  бағдарламалары  баспадан  жарық  көрді.  Профессор  Қ.Б.Сейталиевтің  көптеген 
еңбектері  шетел  басылымдарында  жарық  көрді.  Жарияланған  еңбектерінің  ішінде  «Қазақстанда 
жоғары  педагогикалық  білім  берудің  дамуы»  (1996),  «Тәрбие  теориясы»  (1986),  «Педагогикалық 
жоғары  оқу  орындарында  болашақ  ұстазды  кәсіби-педагогикалық  даярлауды  жетілдіру»  (1997), 
«Ұстаздар  ұясы»  (1998),  «Алты  алаштың  мақтанышы»  (2000),  «Ғұлама  ғалым,  ағартушы  педагог» 
(1996), «Атырау университеті: өткені мен бүгіні және болашағы» (2001), «Халелтану» (2003) еңбектер 
мен оқу құралдарын ерекше атауға болады. 
 
Профессор Қ.Б.Сейталиев ғұлама ғалым, көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ағартушы 
педагог,  дәрігер  Халел  Досмұхамедовтың  ғылыми  мұрасын  зерттеуде  жемісті  еңбек  етіп  келеді. 
Х.Досмұхамедов  атындағы  Атырау  мемлекеттік  университетінде  Қ.Б.Сейталиевтің  басшылығымен 
Халелді  тануда  және  оның  ғылыми  мұрасын  жан-жақты  зерделеуде  және  насихаттауда  біршама 
жұмыстар атқарылды. 
 
Бірінші  республикалық  Досмұхамедов  оқуларының  негізінде  Қ.Б.Сейталиевтің  ғылыми 
жетекшілігімен  «Халелтану»  зертханасы  ашылды.  2005  жылы  «Халелтану»  зертханасы  ғылыми-
педагогикалық  зерттеулер  орталығына  айналды.  Қ.Б.Сейталиевтің  және  Ғ.Базарғалиевтің  ғылыми 
жетекшілігімен «Халелтану» орталығы ғұламаның тағылымдық жан-жақты мұрасын болашақ мамандар 
даярлау  жүйесінде  кеңінен  насихаттауда,  пайдалануда  және  университеттің  оқу-тәрбие  үрдісіне 
енгізуде біршама жұмыстар атқарылды. 
 
Профессор Қ.Б.Сейталиев КСРО Жоғары Аттестациялық Комитетінің шешімімен (Москва) 1975 
жылы доцент, ал 1992 жылы Ресей Жоғары Аттестациялық Комитетінің шешімімен профессор ғылыми 
атақтарын  алды.  1999  жыл  әлеуметтік  ғылымдар  академиясының  корреспондент  мүшесі,  2001  жылы 
Әлеуметтік ғылымдар академиясының толық мүшесі (академигі) болып сайланды. 
 
Профессор Қ.Б.Сейталиевтің Қазақстанда ғылыми мектебі қалыптасты. Қазіргі кезде Қадыржан 
Брянұлы басқаратын жалпы және халықтық педагогика кафедрасында 2 ғылым докторы, 3 профессор, 
7 ғылым кандидаты, 4 доцент, екі оқытушы жұмыс істейді. Кафедраның ғылыми деңгейі 85,2 пайызды 
құрайды. Бұл - университеттегі кафедралардың арасындағы ең жоғарғы көрсеткіш. 
 
Жалпы  және  халықтық  педагогика  кафедрасының  жанында  п.ғ.д.,  профессор,  Қазақстан 
Республикасы 
Әлеуметтік 
ғылымдар 
академиясының 
академигі 
Қ.Б.Сейталиевтің 
ғылыми 
жетекшілігімен  13.00.03  мамандығы  бойынша  1994  жылдан  бастап,  аспирантураның  күндізгі  және 
сырттай бөлімдері жұмыс істейді. 
 
Қ.Б.Сейталиевтің 
ғылыми 
жетекшілігімен 
кафедрада 
педагогика 
және 
психология 
мамандықтары бойынша магистратура 2004 жылдан бастап ашылды. 
 
Университетте  2002  жылдан  бастап,  13.00.01  Жалпы  педагогика,  педагогика  және  білім 
тарихы,  этнопедагогика  мамандығы  бойынша  педагогика  ғылымдарының  кандидаты  ғылыми 
дәрежесін  беру  жөніндегі  диссертациялық  кеңес  жұмыс  істейді.  Диссертациялық  кеңестің  төрағасы 
педагогика ғылымдарының докторы, профессор Қ.Б.Сейталиев. 
Қадыржан  Брянұлының  тікелей  ғылыми  жетекшілігімен  соңғы  жылдары  10  бірнеше 
аспиранттар  мен  ізденушілеріне  докторлық,  канкандидаттық  және  магистрлық  қорғатып  шықты. 
Олардың  ішінде  А.У.Мұхамбетжанова,  Ғ.Б.Базарғалиев,  А.А.Фалеева,  Л.Е.Қойшығұлова,  Г.Қ.Шұғаева, 
Ғ.У.Қабекенов,  Н.Д.Даумов,  М.Х.Мұхтаров  кандидаттық  диссертацияларын  ойдағыдай  қорғаса,  ал 

128 
 
А.Қаукенова, К.Аронова, А.Дұздыбаева, М.Габдиева, Г.Сабирова педагогика және психология магистрі 
ғылыми дәрежесін алды. 
Профессор  Қадыржан  Брянұлы  көп  жылдардан  бері  жалпы  университеттік    «Университеттік 
білім  беру  жүйесін  реформалау  жағдайында  ауыл  мектебіне  болашақ  мұғалім  кадрларын  даярлауды 
жетілдіру»  кешенді  ғылыми-зерттеу  тақырыбына  ғылыми  жетекшілік  етіп  келеді.  Қ.Б.Сейталиевтің 
ғылыми  еңбектері  шет  елдердің  басылымдарында  жарық  көрді.  (Ресей,  Қырғызстан,  Өзбекстан, 
Белоруссия).  Ол  педагогика  ғылымының  өзекті  мәселелеріне  арналған  халықаралық,  республикалық 
ғылыми-практикалық, әдістемелік конференциялар мен форумдарға белсене қатынасып, баяндамалар 
жасады  (Мәскеу,  Алматы, Бішкек,  Самаркант,  Смоленск,  Саранск,  Гродно,  Санкт-Петербург,  Вологда, 
Астрахань, Қарағанды, Сухуми, Ереван, Павлодар, Ақтөбе, Орал, Қостанай, Талдықорған, Қызылорда, 
Шымкент, Жамбыл және т.б.). 
Қадыржан Брянұлының жоғары мектепте ғылыми-педагогикалық және ұстаздық еңбегі елеусіз 
қалған  жоқ.  Педагогикалық  қызметтегі,  ғылымдағы  сіңірген  зор  еңбегі  үшін  профессор  Қадыржан 
Брянұлы әр жылдары ордендермен, медальдармен және белгілермен марапатталды. 
Ол  «Құрмет»,  «Құрмет  белгісі»  ордендерінің,  «Ы.Алтынсарин  атындағы»,  «Еңбек  ардагері» 
медальдарының,  «Қазақстан  Республикасының  ғылымын  дамытуға  сіңірген  еңбегі  үшін»,  «Қазақ  КСР 
халыққа білім беру үздігі» белгілерінің иегері, екі мәрте ел Президентінің «Алғыс хатымен» Білім және 
ғылым  министрлігінің,  облыстың  партия  және  атқару  комитетінің  Құрмет  Грамоталарымен 
марапатталған, Құрманғазы ауданының құрметті азаматы болды.  
 
 

жүктеу/скачать 9,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: