Бұл база тек жаттауға негізделмеген. Биологиядан 7-сынып бойынша



Pdf көрінісі
бет17/37
Дата02.06.2023
өлшемі0,99 Mb.
#98335
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37
Байланысты:
Био 7кл Толық база

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


nurbakyt_sarsenov
8708 747 3804
15 
 
&27. Адамның тыныс алу мүшелері 
• Адамның тыныс алу жүйесінің орталық мүшесі: Өкпе 
• Ауа өтетін жолдар ішінен қапталған: Кірпікшелері бар арнайы жабын ұлпасымен 
• Кірпікшелері бар арнайы жабын ұлпасының қызметі: Бір бағытта қозғалу арқылы шаң-
тозаң бөлшектерін сыртқа шығарады 
• Тыныс алу реттеледі: Жүйкелік-гуморальдық жолмен 
Тыныс алу орталығы орналасқан: Сопақша мида 
• Қорғаныш тыныс алу қозғалыстарына жатады: Жөтелу, түшкіру 
 
Атауы 
Құрылысы 
Қызметі 
Мұрын қуысы 
➢ 
Қан капиллярлары көп; 
➢ 
Шырышты бездер төселген; 
➢ 
Иіс сезу рецепторлары орналасқан. 
➢ 
Капилляр көп болған соң ауа 
жылынады; 
➢ 
Шаң-тозаң мен микроағзалар 
тазартылады; 
➢ 
Иісті сезеді; 
Ауыз қуысы 
➢ 
Тыныс алу жүйесінің қосымша 
жолы 
➢ 
Мұрынмен тыныс алу мүмкін 
болмаса, адам ауызбен тыныс алады 
Мұрын-
жұтқыншақ 
➢ 
Ауыз бен мұрын қуысы жалғасатын 
орын 
➢ 
Ауаны жұтқыншаққа өткізеді 
Жұтқыншақ 
➢ 
Тыныс алу және асқорыту 
жүйелеріне ортақ мүше 
➢ 
Асты өңешке, 
➢ 
Ауаны көмейге өткізеді 
Көмей 
➢ 
Шеміршектен түзілген; 
➢ 
Ең ірісі – қалқанша без 
➢ 
Ішінде маңызды шеміршек - 
көмекей болады; 
➢ 
Дыбыс байламдарынан тұратын – 
дыбыс аппараты болады. 
➢ 
Тамақты көмекейге өткізбей, өңешке 
бағыттайды 
➢ 
Дыбыс шығару. 
Кеңірдек 
➢ 
Шеміршекті жартылай 
сақиналардан тұратын түтік; 
➢ 
Өңештің алдында болады 
➢ 
Екі бронхыға тармақталады. 
➢ 
Ауа өткізі; 
➢ 
Брохыларға тармақталу 
Бронхы 
➢ 
Шеміршекті сақиналардан 
тұрады 
➢ 
Өкпенің ішінде бронхы ағашын түзіп 
едәуір ұсақ бронхиолаларға 
тармақталады 
Өкпе 
➢ 
Жұп мүше; 
➢ 
Оң жақ өкпе үлкен, 3 бөлік 
➢ 
Сол жақ өкпеи кішірек, 2 бөлік 
➢ 
Газ алмасу 
Альвеола 
➢ 
Ұсақ бронхиолалардың ұшындағы 
ауа көпіршіктері; 
➢ 
Ұсақ қан тамырлар торымен 
қоршалған; 
➢ 
Капиллярлар мен альвеолалар 
арасында газ алмасу жүреді (О2, 
СО2) 


nurbakyt_sarsenov
8708 747 3804
16 
 
&28.Адамның тыныс алу мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу 
• Өлім-жітім себептері ішінде 1-ші орында: Жүрек-қантамырлар ауруы, инфаркт, инсульт 
• 2-ші орында: Онкологиялық аурулар 
• Онкологиялық аурулардың ішінде 1-ші орында: Өкпе обыры 
Өкпе обырын тудыратын 4 себебі: 
1. Темекі шегу (бензопирен, палладио, висмут) 
2. Радиоактивті заттардың өкпеге енуі 
3. Автокөлік түтіні (ауыр металдар) 
4. Зиянды өндіріс қалдықтарының өкпеге түсуі 
 
Бронхы демікпесі (астма) – бронхылардың күрт тарылуынан (спазм) байқалатын созылмалы ауру. 
• Бронхы демікпесінің сыртқы белгілері: Тоқтамай жөтеліп,кейде тұншығып қалу, ұстама 
Өкпе обырынан айырмашылығы: Тұқымқуалауы мүмкін, аллергиялық реакция болуы мүмкін 
 
Бронхит – ауру тудыратын микроағзалардың әсерінен бронхының қабынуы. 
• Бронхит кезінде адам: Жөтеледі 
• Көбінесе суық тию және респираторлық аурулардың салдарынан туындайды: Бронхит 
 
Тұмау – ауатамшылы жолмен тыныс алу мүшелері арқылы берілетін вирустық ауру 
Тұмау көбіне байқалады: Жоғары тыныс алу жолдарының жұмысының бұзылуынан, 
жалпынаң ағзаның әлсіреуінен және бүкіл дененің улануынан 
• Вирустық инфекция: Тұмау 
• Инфекцияның алдын алу үшін тыныс алу мүшелерін қорғау құралдары: Оксолин, 
интерферон, виролиз, ИРС-19 
 
Туберкулез – бактерия – туберкулез таяқшасы (кох таяқшасы) тудыратын өкпе ауруы. 
• Туберкулез белгілері: Ағза әлсірейді, салмақ жоғалту, тәбеті болмау, түнде терлеу 
• Өлім тудыратын қауіпті инфекция: Туберкулез 
7-БӨЛІМ. БӨЛІП ШЫҒАРУ 
&29.Бөліп шығарудың маңызы. &30.Өсімдік бөлінділерінің ерекшеліктері 
• Қанның зиянды заттардан тазаруына жауапты басты бөлу мүшесі: Бүйрек 
• Қосымша бөлу мүшесі: Тері 
• Зиянды заттардың бір бөлігі бүйрек арқылы шығарылу алдында өзгеріске ұшырайды: 
Бауырда 
• Ағзада зиянды заттарды залалсыздандыруда маңызды рөл атқарады: Бауыр 
• Өсімдіктерде бөліп шығаруды атқарады: Жапырақтар, қылқандар (түсіп қалады) 
• Ағзаның өздігінен улану үдерісі: Жасушада, ұлпада не мүшелерде зиянды заттардың 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет