Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Орындаған:
Амирсейт Балнур
Тексерген:
Алимсеитова Жанар
Топографиялық түсірім – белгілі бір телімнің топографиялық
картасы мен планын жасау үшін жүргізілетін жұмыстар
жиынтығы.
Топографиялық түсірімге әр түрлі топографиялық
зерттеулер: аэрофототүсірім мен ғарыштық түсірулер,
тахеометриялық және мензулалық түсірулер (шағын телімде
мензула мен кипрегельдің көмегімен атқарылады), сондай-
ақ түсіру торларын құрастыру әдістері (геодез. және астрон.),
нивелирлеу (жер бедерін түсіру, биіктік негізін құру) жатады.
Түсірістің автоматтандырылған әдістері
Топографиялық түсірілім жергілікті жердің топогриялық планы
түсірілетін нүктелердің барлық үш координатын есептеп
шығаруға мүмкіндік беретін мәліметтерді жинайтын далалық
жұмыстар мен планды сызу және ғылыми өңдеу жұмыстары
нәтижесінде жасалынады; Топографиялық карталар;
Геодезиялық және картографиялық аспаптар мен құралдар
ТОПОГРАФИЯЛЫҚ ТҮСІРІСТЕР
Топографиялық түсірілім - материалдық өндіріс пен адам мен қоғам
арасындағы қатынастардың барлық саласында геодезиялық
жұмыстардың ең танымал түрлерінің бірі.
Бұл танымалдылық жерді жобалауға, кез-келген жаңа құрылысты
ұйымдастыруға, табиғи ресурстарды зерделеуге, оларды игеруге,
пайдалануға және олардың нақты жағдайындағы және құқықтық
қатынастарындағы басқа да өзгерістерге байланысты кең сұранысқа ие.
Топографиялық түсірістерді технологиялық құрал ретінде де, өндіріс
процесі де, рельефтің беткі қабатын қажетті масштабта дәл бейнелеу әдісі
ретінде қарастыруға болады.
Бұл кескін топографиялық жоспар деп аталады және түсірілім
нәтижесінде алынған барлық ақпаратты қазіргі координаттар жүйесіне
кеңістіктік сілтеме түрінде орналастырады.
Топографиялық түсірілімдердің негізі мемлекеттік геодезиялық
анықтама және түсірілім желілері болып табылады
Бұл түсірісте бұрыштар, арнайы лентамен немесе оптикалық өлшеуішпен ара
қашықтықтар өлшенеді. Бұл түсіріс жергілікті жердегі горизонталь түсіріс деп
аталады. Бұл түсірісті орындау кезінде горизонталь бұрыштар және ара қашықтық
өлшенеді. Түсіріс нәтижесінде жергілікті жердің контур көрінісі мен ситуациялық
планы алынады.
Теодолиттік түсіріс – жердің контурлық планын алу үшін теодолит (бұрыш өлшегіш
аспап) пен өлшеу лентасының (қашықтық өлшеуіш) көмегімен орындалатын
геодезиялық жұмыстардың түрі. Теодолиттік түсірулер кезінде горизонталь
бұрыштар
β және ара қашықтық S өлшенеді.
Теодолиттік түсіріс – бұрыш өлшегіш аспап
арқылы түсірілетін түсіріс.
Бұрыш өлшейтін аспап - теодалит
Теодолиттік түсірістер
ФОТОТОПОГРАФИЯЛЫҚ ТҮСІРІС - фотосуреттер бойынша
топографиялық план мен картаны жасауға негізделген
геодезиялық жұмыстардың бірі түрі. Суретке түсіру әдістеріне
байланысты, фототопографиялық түсірістер аэрофототүсіріс
және жер бетіндегі фототүсіріс болып бөлінеді.
АЭРОФОТОТҮСІРІСТЕ жер беті самолеттен, вертолеттен және
жер серігінен арнайы аэрофотоаппараттар (АФА) арқылы
түсіріледі. Бұл әдіс көлемі үлкен аймақтардың 1:1000, 1:5000
масштабты карталары мен алғандарын жасау үшін
қолданылады.
МЕНЗУРАЛЫҚ ТҮСІРІС шағын учаскеде мензула мен кипрегельдің көмегімен
атқарылады және тікелей далада топографиялық планды жасауға мүмкіндік
береді. Түсірісті жасау жергілікті жердегі нүктелердің планшеттегі өзара
орындарын графикалық түрде анықтауға негізделген. Нүктелерге дейінгі ара
қашықтық өлшеуіш рейканың көмегімен өлшенеді, ал бұрышты графикалық
түрде салады. Құрылыс салынған территорияны түсіргенде ара қашықтықты
кипрегельдің объективіне бекітілген ара қашықтық өлшеуіш саптамамен
өлшейді.
Мензулалық түсірістің артықшылығы оның көрнектілігі болып табылады, себебі
түсіру процесі кезінде планды жергілікті жермен салыстыруға мүмкіндік туады,
ал кемшілігі: жұмыстың негізгі бөлігі далада өтетіндіктен, қыста және жауын –
шашынды күндері жұмыс істеуге мүмкіншілік болмайтындығы, жабдықтардың
қолайсыз үлкендігі, істелетін жұмысты бөлудің қиыншылығы, себебі өлшеулер
және планды сызуды тек қана бір орындаушы жасайды.
Достарыңызбен бөлісу: | 
