Павел Лукша Global Education Futures бастамасының директоры сколково мбм профессоры Global Venture Alliance серіктесі Астана, 28 қазан 2016 Global Education Futures дегеніміз не
жүктеу/скачать 1,99 Mb. Pdf көрінісі
|
| 21 ғасырда оқушыларға не оқыту керек және не үшін оқыту керек? Павел Лукша Global Education Futures бастамасының директоры СКОЛКОВО МБМ профессоры Global Venture Alliance серіктесі Астана, 28 қазан 2016
Global Education Futures дегеніміз не 2
Фронтир жақтан көз-қарас + әлемдік білімнің шынайы көшбасшылардың қатысуымен болашақ көрінісін ұжыммен құру (= зияткерлік көшбасшылық + халықаралық деңгейдегі жобалар)
Үндістан, ОАР, Бразилия, Аргентина, Жаңа Зеландия және т.б. елдерде өткізілген сессияларға қатысты. Форсайт бойынша жұмыс аясында пайда болған
Ресей мен әлемде 2011 жылдан бастап жасалып,
Біздің сессияларымызда жұмыс істеу мақсатында өз уақыттарын бөлген 500-ден астам көшбасшылардың кейбіреулері… Вэлери Хэннон, Innovation Unit директоры Әлеуметтік және білім беру инновациялары саласындағы Британдық достастықтың жетекші агенттігі
білім беру инновацияларын қолдауға жауапты, PISA және ЭЫДҰ білім саласындағы форсайттарын қадағалайтын ЭЫДҰ бөлімшесі Александр Ласло, Халықаралық қоғам жүйелік зерттеулерінің Қамқоршылық кеңесінің төрағасы Клаудио Наранхо, SAT Institute негізін қалаушы Бүкіл әлемге әйгілі гештальт- терапевт, психоделикалық психикалық терапия мен мұғалімдермен жұмыс жасаудың жаңа әдістерінің негізін қалаушы Чжи О Сонг, Samsung Electronics атқарушы вице- президенті Samsung Electroinics стратегиялық дамуы мен Samsung
«жаңа дағдылар полигоны» Дилип Ченой, NSDC атқарушы директоры 2025 ж. дейін 20 дамып келе жатқан салалардағы 150+ млн. үнді мамандарының оқуына жауап беретін мемлекеттік үнді корпорациясы Саймон Бартли, World Skills International президенті Халықаралық кәсіби стандарттар мен жаңа даярлау әдістерін дамытатын жетекші жаһандық ұйым
Жоғары білім бойынша жетекші қытайлық платформа Болашақ білімді ұғыну үшін не нәрсеге ерекше назар аудару керек? Индустриалды дамымаған Индустриалды Пост-индустриалды Нашар дамыған аймақтар, әлем халқының 40% (Африка, Латын Америкасы, Орталық Азия, Солт. Кавказ, Сібір және т.б. бөліктер) Дамып келе жатқан аймақтар, әлем халқының 45% (Қытай, Үндістан, араб елдері, ОША елдері, Ресейдің өнеркәсіптік аймақтары) Дамыған аймақтар, әлем халқының 15% (ЭЫДҰ және т.б. Ресейде – Мәскеу, Санкт-Петербург және кейбір мегаполистер) GEF-ке назар аудару: білім беру тәжірибелерінің озық шеті мен білім берудің жаңа жаһандық сәулеті Топқа төмендегілер тән:
• Технологияларды ң озық шеті (АКТ қосқанда) • «Бірінші әлем» мәселелері • Тарих
«ауыртпалығы» (дамыған
әлеуметтік институттар даму шектеулері ретінде)
Инновациялар ағыны Кері ағын да бар, алайда ол өте әлсіз 4
Білімнің болашағы туралы қалай ойлауымыз керек? Әлем 20 жылдан соң қандай болады? Біз онда өмір сүре алу үшін не жасай алуымыз керек?
Біз балаларға (және ересектерге) оларды жасай алуы үшін не үйретуіміз керек? Біз оларға оны қалай үйретуіміз керек?
Әмбебап мета-тренд: әлеуметтік және технологиялық өзгерістердің үдеуі Дереккөз: Singularity.com, Economist.com Сыни технологияларды енгізу жылдамдыға 150 жыл ішінде 50 жылдан 5-6 жылға дейін азайды Отбасындағы балалар саны Некелесу жасы Әмбебап мета-тренд: әлеуметтік және технологиялық өзгерістердің үдеуі Жаңа әлеуметтік нормаларды енгізу үдерісі баяу жүргенмен, бұл салада жаңа әлеуметтік нормаларды енгізу де кенет шапшаңдай түсті №1 басты тренд : сандық экономика мен қоғам Сандық әлемнің басты сын-тегеуріні: «Аналогты» және «сандық» әлемдер арасындағы дұрыс теңгерім: жеке және ұжымдық психикаға сандық шынайылықтың жағымсыз әсерінің төмендеуі («ноциолизация», «барлығы үшін Зейін тапшылығы мен гиперактивтілік синдромы» және с.с.) • Барлық салаға еніп келе жатқан АКТ: • Деректер күннен-күнге артып келеді
• Барлығы желіде тұрақты түрде мобильді
• «Ақылды» әрі адамға бағытталған технологиялық орталар: ақылды үйлер мен қалалар, үй және дала роботтары, Заттар Интернеті • Жаңа құралдар: • Жасанды интеллект/ жасанды агенттерді белсенді қолдану (әркім үшін «жеке көмекшілер») • 2020-дан кейін гибридті шынайылық (қосымша / виртуалды) • 2030-дан кейін нейро техниканың кең таралуы (ИМК)
№2 басты тренд : өндіріс пен экономикадағы автоматтандыру 2035 экономика моделі: өндірістік-логистикалық жүйелер адамды тіпті қажет етпейді!
Қазіргі индустриалды модель: экономиканың 60-70% тікелей немесе жанама бұқаралық өндіріс үшін кызмет жасайды
заттар Интернеті, жасанды интеллект, дербес энергетика, пилотсыз көлік, жасанды биоценоздар Автоматтандыру мен автоматтандырудың басты сын-тегеуріні: өзгерістердің жоғары жылдамдығы (бір буыннан кем) төмендегілерді тудырады • Жаңа технологиялардың таралуымен байланысты теңсіздікдің өсуі • skills gap-тің артуы мен бұқаралық жұмыспен қамтылудың жойылуы • Еңбек нарығындағы жаңа және ескі парадигмалардың қайшылығы (жалдау – келісім жасау – бөлу - …) [әзірше Ресей туралы емес] № 3 басты тренд : «жасылдандыру» «Жасылдандырудың» басты сын-тегеуріні – біздің бұқаралық өтуге дайын болмауымыз : • Технологиялық шешімдер мен үдерістердің қалыптасуы : • «табиғатқа зақым келтірмейтін» технологиялар саласындағы ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар • 21 ғасырдың эко-стандарттары бойынша қалаларды қайта құру (LEED, zero waste) • Құндылық парадигмасы мен (ұжымдық) мінез-құлық нормаларын өзгерту арқылы эко-өркениет тәжірибелеріне өту жағдайларын жасау • Ресурстарды қолдану тиімділігін арттыратын «сұрауы бойынша»
• 3D басылым мен осы секілді өндіріс технологиялары • Тамақты жергілікті өндіру • «Жасыл» / қайта жаңартылатын
бойынша» жергілікті генерация • Жаңартылатын энергетика, биожанармай, биоматериалдар, … • Қалалар табиғатты «қалпына келтіру» территориялары ретінде (жасанды экожүйелер)
№ 4 басты тренд : жаңа қоғамның пайда болуы • Динамикалық әлеуметтік орталар: VUCA (демек – әр адам кәсіпкерге айналады) • Жасанды кедергілердің жойылуы : жұмыс, демалыс, жеке өмір мен шығармашылықты бірге алып жүретін «ойнаушылар қауымдастығы» • Жергілікті және жаһандық мәселелерді шешетін
• «Біз роботтар жасамайтын нәрсені жасаймыз»: «қызмет көрсету этикасы» арқылы қолдау көрсететін денсаулық сақтау мен салауатты өмір салты, білім, ойын-сауық және т.б. салалардағы жоғары кәсіби қызметтер • Жаңа форматтағы қарым-қатынасты қолдайтын
басқалар.) Әлеуметтік трансформацияның басты сын-тегеуріні: қоғам күрделілігі мен технологиялар мен әлеуметтік тәжірибелердің өзгеру жылдамдығының артуы • Бұрын жұмыс істеген нәрсе –болашақта жұмыс істемейді (жаңа тәжірибелер / дағдылар) • Жаңа басқару жүйелері қажет: ұжымдық интеллект + ҰИ • Күрделі, бірақ нәзік жүйелер: жаһандық қауіпсіздік қауымдастықтардың жергілікті / төменгі тұрақтылығы мен олардың бейбіт өмірді сақтай алуына байланысты «Ақша мәселесіне жатпайтын» құндылықтар мен уәждеменің өзгеруі : көңіл бөлу, шынайылық, данышпандық, мәпелеу, махаббат
Барлық салаға еніп келе жатқан АКТ Роботтар / IoT / дербес энергетика / …
21 ғасырдың негізгі сауаттылығы: • назарды басқару / саналы болу • ақпараттық гигиена • бағдарламалау Бірыңғай адами тәжірибелерге негізделген
арқылы кеңейту • адам мен адам арасындағы байланыс (эмпатия) • Шығармашылық қабілеттер Төмендегілермен байланысты жаңа қалалық
• «жасыл» қалалар • дені сау қалалар • жіктелген және байланысқан қалалар Өмір бойы білім алуды қолдау (жеке бас дамуы, дене және ой фитнесі, терапия және т.б.) көптеген жаңа мамандықтарды қамтитын маңызды сектор болып келеді Күрделі технологиялық орталар үшін дизайн,
орындары) Басқару + тану – динамикалық ұжымдық интеллект арқылы қиын мәселелерді шешу Болашақтың құзыреттері: 21 ғасыр экономикасы мен қоғамы нені қалайды? Болашақтың құзыреттері тек қана жұмысқа орналасу мен табысты мансап үшін ғана емес, белсенді азаматтық позиция мен жоғары сапалы жеке және отбасылық өмір үшін де қажет 12
Толығырақ: 4 өлшемді білім моделі 21 ғасыр білімі Білім «Біз не білеміз және түсінеміз» Пәнаралық Дәстүрлі пәндер (мысалы, математика) Қазіргі заман пәндері (мысалы, кәсіпкерлік) Тақырыптар (мысалы, сауатсыздықты жою) Мінез «Біз өзімізді қалай ұстаймыз және әлеммен қалай қатынасамыз» Жете түсіну Білуге құмарлық Ержүректілік Өмірге төзімділік Адамгершілік Көшбасшылық Дағдылар «Біз өз білімімізді қалай қолданамыз» Жасампаздық Сыни ойлау Қарым-қатынас Ынтымақтастық Мета-оқу «Біз қалай ойлаймыз және бейімделеміз» Метатану Даму жолындағы нұсқау 4 өлшемді білім: маңызды білім Жаңа өтпелі тақырыптар және пәндер: • Әлемдік үдерістерді түсіну • Экологиялық сауаттылық • Ақпараттық сауаттылық • Сандық
сауаттылық • Жүйелі ойлау Дәстүрлі пәндер бойынша білім – пәнаралық және тақырыптық интеграция: • Математика, жаратылыстану ғылымдары ана тілі, шет тілдері • Әлеуметтік ғылымдар (тарих, география, қоғамтану, экономика және басқалар) • Өнер (би, театр, музыка, …)
және пәндік интеграция: • Технология және инженерия (оның ішінде , бағдарлама жасау, робототехника, биоинженерия және т.б.) • Медиа-коммуникациялар ( сандық медиадағы журналистика) • Кәсіпкерлік және и бизнес • Жеке қаржы • Салауатты өмір сүру салты (физикалық және психологиялық) • Әлеуметтік жүйені білу (социология, антропология және т.б)
4 өлшемді білім: маңызды дағдылар «4К» дағдылары: • Жағымпаздық (шығармашылық қабілеттер) • Қарым-қатынастық • Сыни ойлау • Әріптестік (әріптестікті жүзеге асыру, топта жұмыс істеу) Қолданбалы дағдылар (білімді тәжірибеде пайдалануа білу)
Қосымша дағдылар (GEF) • Мүмкіндіктерді іздестіруге негізделген дағдылар (opportunity-oriented) • Кәсіпкерлік және ұйымдастырушылық дағдылар • Эмпатия, эмоционалды интеллект • Медиация дағдылары және «бейбіт, татулық» дағдылары • Назарды басқару, міндетке бар назарын салу • Өзін- өзі басқару дағдысы (физикалық және психологиялық)
4 өлшемді білім: мінездің маңызды қасиеттері Мінездің 6 маңызды қасиеттері • Жете түсіну (mindfulness) • Білімге деген құмарлық (curiosity) • Ержүректік (courage) • Өмірге төзімділік (resilience) • Адамгершілік (ethics) • Көшбасшылық (leadership) GEF (К.Наранхо): экзистенционалды біліктілікпен жұмыс істей білу (өзін – өзі емдеу және өзін – өзі өзгерту дағдылары ) Данышпандықты тарату
4 өлшемді білім: маңызды мета-дағдылар Мета-тану (meta-learning): Ағымдағы жағдайды бағалай білу (рефлексия), өзін-өзі дамытуға қатысты міндеттерді қоя білу және тиісті құралдарды таңдай білу
К.Двек моделі : «тұрақтылықты мақсат етіп алуға» қарағанда дамуды мақсат етіп алу, адамды, жаңа нәрсені үйренуге, жаңаны қабылдауға, қиындықттарды өте білуді, сын арқылы үйренуді бағыттау, тырысуды жаңа деңгейге шығуға бір қадам жақын болу деп санау, әр жағдайды сабақ ретінде қабылдау, шабыт табуға үйретеді … 18 «Индустриалды» білімнің заманауи моделінің мүмкіндігі жоқтың қасы: білім жүйесі «болашақтың дағдыларын» емес «өткен кезеңнің дағдыларын» қалыптастырады және оқушыларды болашақта болмайтын жағдайларға дайындаймыз! • Жасампаздық? Адамдардың бойында шығармашылық қабілеттері стандартты жаттығулар арқылы дамыта алмаймыз • Әріптестік? Біз адамдарды әріптестікке дайын болуға және топта жұмыс жасауға үйрете алмаймыз, өйткені оқу барысында үнемі бір - бірімен жарысады. • Ақпараттық сауаттылық? Біз адамдарға жаңа ақпараттық орта және ақпараттық технологиялармен қалай қолдану керек екендігін үйрете алмаймыз. Өйткені оқу үдерісі және мектеп ортасынан алып тастаймыз. • Көшбасшылық? Мета-тану? Адамдардың бойында үздіксіз оқу қабілетін қалыптастыра алмаймыз, өйткені бірінші күннен бастап өздерінің дамыту тракеториясын таңдауға мүмкіндік бермейміз, әр бір қате үшін ұрысамыз және жазалаймыз. 21 ғасырда кәсіби, қоғамдық және жеке табыс және сәттілігі үшін қажетті дағдыларды қалыптастыру мүмкіндігін беру үшін жаңа білім тәсілдері, үдерістері және нысандары қажет.
Маңызды өзгеріс – өмір бойы оқуға көшу кезеңі Өмір ұзақтығы, жас Қарқындылық 0… 25 50 75 100+ Білім 2015 Білім 2035 Маңызды өзгерістер: • Қазіргі кездегі тұрақсыздық жағдайында өмірге дайын болу мүмкін емес • (Сондықтан) білімді тек қана адам өміріңнің бастапқы кезеңінде алып қана қоймай, кейін өмір бойы оқуды жалғастыру керек • Білім – тек қана кәсіби дайындық қана емес, өміріміздің барлық салаларын есепке алу керек • Білім өмірдің жылдан жылға артып бара жатқан ұзақтылығын ескереді («үшінші жас»)
• Егер де білім алу өмір бойы үздіксіз болса, онда оқитын адам ғана өзінің даму бағытын анықтайды. Сондықтан «оқу және тағы да оқу» өте маңызды. • Үйрету үдерісінің сапасы және онымен байланысты сезімдер (қуаныш, махаббат, сену, қабылдау) қайтадан білім берудің негізі, орталығы болу керек.
«Оқушыларды өзін—өзі басқаруы»: өмір бойы күнделікті, қай жерде болса да, үнемі үйрену Жаһандық білім платформалары: ең сапалы білім және дағды бағдарламалары, жаһандық мәнмәтін ( «миллиард үшін университет» пайда болуы) Жергілікті білім экожүйелері: қазіргі кездегі нысандар (мектептер / колледждер / университеттер ) + адамның өмір бойы үйрену үшін жаңа нысандар Білім, мансап, СӨСС және басқасында жеке траекториялар үшін білім технологиялары Үнемі тәжірибеден өтіп отыру, өзін—өзі дамытуға жол ашып, қолдайтын адамдардың қолдауын және ұстаз болатын адамдарды кездестіруге көмектеседі ішіндегі дағдылар 20 Жаһандық бағытта ПЕРСОНАЛИЗАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЗАЦИЯ БЕТПЕ-БЕТ ӘРІПТЕСТІК ЖЕРГІЛІКТІ МӘНМӘТІНДІ ЕСЕПКЕ АЛАТЫН Үлкен өзгерістер бастамасы: өмір бойы адамның дамуын ескеретін білім Жаһандық білім платформалар кезеңі • Кеңейіп келе жатыр: амбиция EdX –2020 жылға қарай 1 миллиард студент болады. Қазірге кездегі әлеуметтік желілер де білім платфломасын жасауы мүмкін. (Facebook пен LinkedIn – ықтимал үміткерлер) • Жаңа орталар және интерфейстер: • Мобильді 24/7 (қазірдің өзінде) • Бұл YouTube емес! (толықтырылған кезең және ЖИ-10 жылдың ішінде өзгертілетін сценарийлер) • Ойын дүниесімен интеграция (мысалы WoW), қалада өзін ұстау сценарийі және т.б. • Цифрлік педагогика: • Барлығы үшін қолжетімді жеке білім алу • Құрылғылар оқушының психофизикалық жағдайына беймделуіне көмектеседі • Бейімделу: өмір бойы жеке біліктілік тізімі(«өзін дамыту») • Мәселенің жаһандық шешімі –белсенді болу үшін қажетті платформалар
Білім қала өмірінде маңызды үдеріс болып табылады •
(тек қана мектептер мен университтерде ғана емес): әлеуметтік орталықтар, фитнес-клубтар, саябақтар, қалалық турлар, … • Қоғамдастықтар (территорияларды біріктіру, хобби, кәсіптер, өмір салты, …) ортақ қызығушылықтар және шынайы мәселелерді шешу кезінде оқыту кеңістігі барысында жүзеге асады. (Мысалы, тамақ өсіру, дайындау және ішкен кезеңіне дейін, қоршаған ортаны қорғау және т.б.) • Тез нысандар қоғамдық кеңістіктер үшін: «Старбакстағы агора», адамдар арасында байланысты арттыру үшін кенеттен болатын қоғамдық өнер… • Отбасылық нысандар бірігіп оқу үшін, отбасының қайтадан бірігуі, қоғамдықтар жағдайын жақсарту, бейбіт өмірді қамтамасыз ету және қақтығыстарды болдырмау • Қалалық навигаторлар ортақ білім мүмкіндіктерін бірыңғай қалалық картаға біріктіру • Толықтырылған шынайы өмір қандай да болмасын қалалық кеңістікті білім кеңістігіне айналдыру
23 Білім ортасы мен мұғалім дағдылар дизайны Педагогика қағидалары және білім ортасын ұйымдастыру Мұғалімдерге қажетті дағдылар • Бәсеке қағидалары емес, әріптестік қағидаларына негізделген оқу үдерістеріне көшу • Білімді дамытуда оқушының жеке көзқарасына көңіл бөлу, соның ішінде оқушылар және оқытушалырдың оқытылатын материал мазмұны және оқу үдерісін бірігіп жоспарлау • Жеке оқу траекториялары: • Виртуалды ортада үйрену, онлайн курстар, виртуалды шынайы өмірде дәрістер, әлеуметтік ынталандырушы және толықтырылған шынайы өмірдің ынталандырушылары және тағы да басқалары. • Тәжірибеде және шынайы өмірде оқыту • Менторлар және қоғамдастықтармен әріптестік білім беру (күндізгі және онлайн) • Академиялық пәндер емес, шынайы өмірлік мәселелерді шешуге қатысты оқыту • Кеңістіктер және технологиялар, қолдайтын физикалық жаттығулар және байланыстар, эмоционалды және шығармашылық әріптестік және т.б. •
қабылдауға дайын болу (және жасау)– алғышарттар болып табылады. • Оқушылар арасындағы (командалар, жобалар), мұғалім мен сыртқы агенттермен әріптестікті қолдайтын педагогика, оның ішінде «үлкен, бірақ тең позициясынан» ортақ зерттеу • Менторлық және коучинг (оқушылар мақсаттарының негізінде) • Жобаға бағытталған білім • Кәсіпкерлік (білім беру және оқу жобаларының ішінде ) • Зерттеуді үйрену / мәселелерді шешу • Білімді ойын түрінде ұсыну: • Ойындарды әзірлеу • Ойын педагогикасы • Мұғалім NPC ретінде ойында әрекет етеді Аралас (blended) педагогика • «Холистикалық» білім, оқушылардың әр түрлі дене бітімі мен ойын ескеретін білім Біз 21 ғасырда дамитын жаңа ұйымдастырушылық формаларды ашу және жасау үдерісін енді ғана бастап жатырмыз. Өткен кезеңді жіберу, осыған дейін мақтан тұтатын көптеген нәрселерден бас тарту және біздің ненің жұмыс істейтіндігі, ал ненің жұмыс істемейтіндігі туралы түсінігімізді артта қалдыру үшін батылдық керек. Маргарет Уитли Болашақ білім: біз алғашқы сатыда тұрмыз “ ” 24 Болашақ білім беру жүйесінің картасы 2035 « Болашақ білім : жаһандық күн тәртібінде » баяндамасы GEF Инфографикасы GEF мақсаттары – оқуға және ортақ жұмысқа шақырамыз! Интерактивтік карта: map.edu2035.org GEF жобасының материалдары: www.edu2035.org «Протопии лабораториясының» қозғалысы: www.protopialabs.org жүктеу/скачать 1,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|