«Педагогические инновации как условие повышения качества образования»



Pdf көрінісі
бет3/44
Дата21.01.2017
өлшемі4,37 Mb.
#2377
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44

 
 
 

15 
 
Литература 
1.
 
Воронщиков С. Г. Учебно-познавательная компетентность школьников:  опыт  системного конструирования. // 
Завуч. Управление современной школой.  - №6.  – 2007. с. 81-97.  
2.
 
Денищева Л.  О., Глазков Ю.  А.,Краснянская К.  А. Проверка компетентности выпускников средней школы при 
оценке образовательных достижений по математике.  // Математика в школе. - №6 -2008. с. 20-30.   
3.
 
Иванов  Д.  А.  Компетенции  и  компетентностный  подход  в  современном  образовании.    //  Завуч  Управление 
современной школой.  - №1. – 2008. с.  4-24.   
4.
 
Пронина  С.    М.  Гарантии  и  контроль  качества  как  условия  формирования  культуры  учащихся  в  процессе 
обучения. // Инновации в образовании. - №7.  -2007.  с.  71-78.   
 
 
Д.Т. Ихсанова 
 
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ИССЛЕДОВАНИЯ ЦЕННОСТНЫХ ОРИЕНТАЦИЙ 
 
В  данной  статье  представлен  обзор  результатов  теоретического  исследования  по  проблеме  ценностных 
ориентаций. Теоретический анализ подходов к понимаю ценностно-смысловой сферы позволяет сформировать целостные 
преставления  в  рамках  данной  проблемы.  В  качестве  средств  развития  ценностных  ориентаций  студентов  автором 
рассматриваются методы и техники интегративной психологии.  
Ключевые  слова:  ценности,    ценностные  ориентации,  психология,  интегративная  психология,  личность, 
благополучие.   
 
Изменение социально-экономических условий, связано в нарастании противоречий в обществе, 
что  выражается  в  росте  заболеваемости,  снижении  доходов  и  вызывает  интерес  к  исследованию 
условий  благополучия  личности  в  современном  обществе.  Социальные  цели,  убеждения,  идеалы, 
ценности  претерпели  переоценку.  Нормы  и  ценности,  существовавшие  ранее,  не  соответствуют 
современной  ситуации,  в  то  время  как  новые  ценности  личности  еще  не  утвердились.  Проблема 
благополучия личности и его связь с ценностями имеет важное практическое значение для оказания 
психологической помощи.  
В  современной  психологии  недостаток  исследования  связи  благополучия  личности  и 
ценностных ориентаций, обусловлен многообразием подходов. Актуальным является рассмотрение 
понятий ценностные ориентации и благополучие личности, что могло бы раскрыть взаимосвязь этих 
понятий и их характеристики.  
Понятие  психологического  благополучия,  несмотря  на  многочисленность  подходов,  является 
одним  из  малоразработанных  в  психологии.  Американский  психолог  К.  Рифф  создал  концепцию 
психологического  благополучия,  обобщая  теории  описывающие  позитивного  функционирования 
личности, среди которых теории А. Маслоу, К. Роджерса, Г. Олпорта, Э. Эриксона. В связи с чем, 
исследование  психологического  благополучия  должно  учитывать  не  только  измеряемый  уровень 
психология,  но  и  учитывать  внутреннюю  систему  координат,  с  которой  человек  сотоносит 
собсственное  психологическое  благополучие.  Таким  образом,  необходимо  рассмотреть  связь 
(соотношение)  между  ценностными  ориентациями  человека  с  компонентами  актуального 
психологического благополучия.  
Среди  факторов  благополучия  личности  в  зарубежной  психологии  рассматриваются 
самоуважение,  интернальный  локус  контроля,  умение  планировать  и  использовать  время  и 
экстраверсия.  В  российской  психологии  к  подобным  факторам  относят  отвественность, 
мотивационная  направленность,  активность.  Таким  образом  ценностные  ориентации  являются 
интегральным показателем благополучия личности.   
П. П. Фасенко определяет психологическое благополучие как интегральный показатель стапени 
направленности  человека  на  реализацию  основных  компонентов  позитивного  функционирования, 
среди  которых  личностный  рост,самопринятие,управление  средой,  автономией,  целями  в  жизни, 
позитивных отношений с окружающими, а так же степень реализованности этой направленности [1].  
Большинство  работ  затрагивающих  проблему  психологического  благополучия  связано  в 
понятием ценностные ориентации. Остановимся подробнее на понимании ценностных ориентаций в 
психологии.   
Терминологическое изучение значения «ценностные ориентации» позволяет определить их как 
особое  субъективное,  индивидуализированное  и  мотивированное  историческое  отражение 
групповых ценностей. Ценностные ориентации выражают внутреннюю основу отношений человека 
к различным ценностям материального, морального, политического и духовного порядка. Личность 
человека создают ценностные ориентации, которые складываются в его жизненном опыте и которые 

16 
 
он проецирует на своё будущее. Именно поэтому столь индивидуальны ценностно-ориентационные 
позиции людей.  
В  исследовании,  проведенном  С.  Шварцем,  описанную  совокупность  из  десяти  ценностей 
можно представить в двумерном пространстве, где одна из осей будет характеризовать открытость 
опыту, а другая – выход за пределы Я. Это двумерное представление отражает динамические связи 
между ценностями. Одновременно придерживаться ценностей, расположенных рядом в двумерном 
пространстве,  не  представляет  затруднений.  Придерживаться  же  противоположных  ценностей, 
например, стимуляции и конфронтации, довольно трудно [2, с. 329].  
Дж.  Капрара  и  Д.  Сервон  рассматривают  проблему  влияния  социальных  изменений  на 
ценности  общества  и  говорят  о  наличии  феноменов,  которые  свидетельствуют  о  сохранении 
определенных  базовых  ценностей.  При  изучении  влияния  социальных  изменений  на 
индивидуальные ценности необходимо учитывать, что люди не пассивные реципиенты социального 
влияния. Люди не только выбирают, но и частично формируют социальные факторы, которые на них 
действуют [2, с. 330].  
К. А. Абульханова-Славская, рассматривая личность как устойчивую систему характерных для 
нее отношений,  считает, что развитие личности связано с основными личностными отношениями; 
эти отношения относительно стабильны, составляют "ядро" личности; изменение этих отношений не 
парциальное,  как  при  внешних,  случайных  изменениях,  а  осуществляется  системным  образом. 
Изменение  личности  в  процессе  ее  жизнедеятельности  происходит  как  под  влиянием  времени, 
обстоятельств  и  "критических",  "поворотных"  событий  в  жизни  человека,  так  и  под  влиянием 
развивающих  сущностных  сил  самого  субъекта.  Процесс  ориентации  может  быть  рассмотрен  с 
разных  точек  зрения.  Его  можно  характеризовать  как  действие,  состоящее  из  элементов:  объекта 
(ориентира),  на  который  направлено  действие;  объективной  стороны,  т.  е.  способа  (метода) 
совершения действия; субъективной стороны, т.е. отношения субъекта к действию и его результату, 
и  самого  субъекта,  совершающего  действие.  С  этой  точки  зрения,    ориентация  есть  процесс, 
развертывающийся  как  в  пространстве,  так  и  во  времени.  Можно  предположить,  что  процесс 
ориентации  -  сложный,  противоречивый  и  в  то  же  время  закономерный,  развивающийся  «по 
спирали».  Это  такой  процесс,  который  сам  подготавливает  условия  для  своего  последующего 
развития  и  служит  в  некотором  роде  причиной  собственного  самодвижения.  Процесс  ориентации 
представляет собой ряд фаз [3, с. 135].  
Можно  отметить,  что  ценностные  ориентации  -  это  сложный  социально-психологический 
феномен, не только характеризующий содержание активности, но и определяющий подход человека 
к  миру,  к  себе,  а  также  придающий  смысл  поведению  и  поступкам.  Таким  образом,  система 
ценностных ориентаций имеет многоуровневую структуру, а ее вершина – это ценности, связанные с 
жизненными целями личности.  
Анализ  теоретических  исследований  проблемы  ценностных  ориентаций  показал,  что  каждая 
исторически  конкретная  общественная  форма  может  характеризоваться  специфическим  набором  и 
иерархией ценностей,  система которых выступает в качестве наиболее высокого уровня социальной 
регуляции.  На  основе  принятых  в  обществе  ценностей  складываются  ценностные  отношения, 
существенным  элементом  которых  являются  ценностные  ориентации  –  важнейшие  элементы 
внутренней структуры личности, закреплённые жизненным опытом индивида, всей совокупностью 
его  переживаний  и  ограничивающие  значимое,  несущественного.  В  результате  ценностно–
ориентационной  деятельности  осуществляется  выборка  и  распространение  определенных  систем 
ценностей, развитие ценностных ориентаций.  
Социально-психологический  анализ  источников  позволяет  констатировать  следующее:  во-
первых,  недостаточно  структурированная  система  ценностных  ориентаций  не  позволяет  индивиду 
адекватно определить значение ценностей в его жизни. Во-вторых,  определив значение ценностных 
ориентаций, индивид приобретает «устойчивость» в понимании психической реальности. В-третьих, 
ценностные  ориентации  личности,  связывающие  ее  внутренний  мир  с  окружающей 
действительностью,  образуют  сложную  иерархическую  систему.  В-четвертых,  ценностные 
ориентации,  отличающиеся  высокой  степенью  согласованности,  дают  возможность  адекватно 
репрезентировать  себя  в  группе.  В-пятых,  ценностные  ориентации,  выполняя  интегративную 
функцию,  обеспечивают  целостность  личности,  делая  ее  устойчивой  к  изменяющимся  условиям 
среды.  
Одним  из  современных  актуальных  направлений  исследования  движущих  сил  развития 
личности  является  интегративный  подход,  разрабатываемый  профессором  В.  В.  Козловым  и  его 
школой.  Интегративная  психология  предполагает  «консолидацию  множества  областей,  школ, 

17 
 
направлений, уровней знаний о человеке в смысловом поле психологии. В рамках данного подхода 
личность рассматривается как системное качество индивида, как представителя социального целого, 
опосредуемое  социальной  деятельностью.  Практическая  реализация  данного  подхода  позволяет 
личности  активно  осуществлять  преобразования,  как  в  самой  себе,  так  и  в  связанных  в  единый 
процесс  других  субъектах  социального  взаимодействия.  Методологической  базой  интегративной 
психологии  является  целостное  понимание  психики  как  чрезвычайно  сложной,  открытой, 
многоуровневой  самоорганизующейся  системы,  обладающей  способностью  поддерживать  себя  в 
состоянии динамического равновесия и производить новые структуры и новые формы организации. 
Интегративная  психология  исходит  из  постулата,  что  человек  -    существо  целостное,  т.  е. 
самостоятельное, способное к саморегуляции и развитию.  При интегративном взгляде на мир акцент 
смещается  от  субстанции  к  форме  и  процессу,  от  бытия  к  становлению.  Учитывая  сложность  и 
интегративный  характер  ценностных  ориентаций,  интегративный  подход  позволит  рассмотреть  их 
целостно и с учетом различных аспектов» [4, с. 26].  
С  точки  зрения  интегративной  психологии,  все  рассмотренные  нами  выше  подходы  к 
пониманию  взаимосвязи  психологического  благополучия  и  ценностных  ориентаций  являются 
конкурирующими.  Мы  можем  рассматривать  их  как  взаимодополняющие  пути  получения  новых 
открытий  о  человеке,  каждый  из  которых  информативен  для  другого  [4,  с.  152].  Все 
вышеперечисленные подходы прогрессивны и необходимы, и в тоже время каждая из них объясняет 
новый,  до  этого  неизвестный  факт.  Эволюционируя,  теории  адаптируются  к  новым  социальным 
веяниям.  Основной  стратегией  интегративной  психологии  является  постижение  природы  человека 
через  синтез  различных  подходов.  Суть  ее  в  многоплановом,  многомерном,  многоуровневом 
анализе, создающим возможность качественно иного исследования [4, с. 155].  
Поэтому  интегративная  психология  предполагает  привлечение  к  анализу  проблемы 
ценностных  ориентаций  и  психологического  благополучия,  всех  достижений  философских, 
социальных,  психологических  подходов,  которые  эффективно  работают  в  этих  областях.  Во 
взаимодействии  между  психоанализом,  бихевиоризмом,  гуманистической  и  трансперсональной 
психологии, осуществляется интегративный диалог альтернативных подходов и школ.  
Таким  образом,  интегративный  подход,  предлагает  понимание  взаимосвязи  психологического 
благополучия и развития ценностных ориентаций, как многокомпонентной системы.   
Как  было  сказано  выше,  суть  подхода  заключается  в  многоплоскостном,  многомерном, 
многоуровневом,  разновекторном  анализе,  создающем  возможность  качественно  иного 
исследования,  предполагающего  включение  в  плоскость  анализа  аспектов  множественности
диалогичности,  многомерности  психического  феномена.  В  интегративной  модели  личность 
рассматривается  как  сложная,  открытая,    ногокомпонентная  система,    способная  поддерживать 
гомеостазис,  целесообразно  взаимодействовать  со  средой,  способная  к  адаптации,  саморазвитию  и 
генерированию  новых  структур  и  подсистем  в  соответствии  со  сложившейся  ситуацией  и  новыми 
условиями  для  существования.  В.  В.  Козлов  акцентирует  внимание  на  том,  что  ценности, 
представления о добре и зле как высших категориях бытия в мире, находятся в «Я»-духовном. Эти 
ценности ориентируют человека в его чувствах,  мышлении, поведении, направляют и корректируют 
волеизъявление человека [4, с. 24].  
Таким  образом,  различные  подходы  к  рассмотрению  феномена  «качество  жизни»  выделяют 
индикаторы,  характеризующие  уровень  и  степень  обобщенности,  одним  из  подобных  индикаторов 
являются социально-значимые ценностные ориентации личности.  
Социально-экономические  условия  предъявляют  к  современной  личности  требования 
сформированности 
определенного 
уровня 
свойств 
и 
качеств, 
лежащих 
в 
основе 
конкурентоспособности,  адаптивности  к  меняющимся  внешним  условиям.  Наиболее  эффективно 
формирование  таких  качеств  происходит  на  тех  этапах  социализации,  когда  идет  активное 
личностно-профессиональное становление. С этих позиций студенческий возраст является наиболее 
сензитивным в плане формирования системы ценностных ориентаций. Сформированная позитивная 
динамическая  система  ценностных  ориентаций  позволяет  молодым  людям  конструктивно 
преодолевать  кризисы,  способствует  успешному  освоению  профессиональной  деятельности  и 
личностному росту в целом.  
  Каждый  возраст  имеет  свойственные  только  ему  типичные  соотношения  определенной 
социальной  ситуации  развития,  адекватных  ей  ведущей  деятельности  и  центрального  личностного 
новообразования. Характеризуя  социальную  ситуацию  развития  юношеского  возраста,  необходимо 
прежде  всего  отметить,    что  место  юноши    в  системе  общественных  отношений  радикально 
меняется.  

18 
 
Юность  представляет  собой  последний,    завершающий  этап  переходного  от  детства  к 
взрослости  периода,  является  началом  и  порогом  взрослой  жизни  одним  из  периодов  наиболее 
интенсивного развития личности.  
Самоопределение,  как  профессиональное,  так  и  личностное,  становится  центральным 
новообразованием ранней юности. Это новая внутренняя позиция,  включающая осознание себя как 
члена общества, принятие своего места в нем [22, с. 30].  
Важнейшая  особенность  старшего  школьного  возраста  состоит  в  том,  что  здесь  ведущей 
деятельностью  вновь  становиться  учебная  деятельность,  активно  сочетаемая  с  разнообразным 
трудом, что имеет большое значение как для выбора профессии,  так и для выработки ценностных 
ориентаций.  
Многие  психологи  именно  самоопределение  рассматривают  как  основное  новообразование 
раннего  юношеского  возраста.  Главным  измерением  времени  –  является  будущее,  что  занимает 
центральное  место  в  переживаниях  юноши.  Формирование  образа  «профессионального  Я» 
становится  центральной  проблемой  профессионального  образования  в  вузе  [5,  с.  29].  Период 
обучения в вузе – это время активного формирования системы знаний, умений и навыков.  
Ценностные  ориентации  молодежи  на  учебу,  продолжение  образования,  профессию 
связываются  с  ценностью  благополучия,  прежде  всего  материального.  Именно  в  юношеские  годы 
происходит  активное  включение  индивида  в  общественную  жизнь  -  главным  образом,  через 
усвоение  знаний  общеобразовательных  и  специальных  учебных  дисциплин,  трудовое  обучение  и 
профессионализацию,  приобретение  практических  навыков  и  умений.  Для  большинства  молодежи 
образование  выступает  как  особая  ценность,  большая,    чем  материальные  блага.  Несмотря  на  все 
существующие  в  обществе  проблемы,  престиж  образования  и  особенно  высшего,  продолжает 
сохраняться.  Большинство  учащейся  молодежи  имеет  четкую  ориентацию  на  продолжение 
образования.  Безработица  воспринимается  многими  не  как  угроза  существованию,  а  как  резерв 
времени для поиска новых стратегий.  
Сегодня  образование  зачастую  является  так  же  и  фактором  укрепления  социального 
неравенства. Дети «власть имущих» и богатых имеют возможность попасть в такую группу, которая 
в будущем получит доступ в рычагам власти в экономике и политике.  
Ценностная  ориентация  молодежи  на  семью  по-прежнему  остается  одной  из  значимых. 
Обстановка  внутри  семьи  во  многом  определяет  ориентацию  молодых  людей  на  создание 
собственной семьи, воспитание детей. Во многом это продиктовано ориентацией юношей и девушек 
на собственные семьи [6].  
На  современном  этапе  можно  говорить  не  о  разрушении  системы  ценностей,  а  изменении  ее 
структуры.  Произошел  переход  от  общих,  к  индивидуальным  ценностям,  то  есть  усиливается 
ориентация  на  самоценность  индивида.  В  дальнейшем  это  связано  с  кризисами  возраста,  когда 
начинают меняться приоритеты. Изменение системы ценностных ориентаций, так же, на наш взгляд, 
связано с существующей кризисной ситуацией. И формирование системы ценностных ориентаций в 
будущем будем связано с результатами разрешения экономического кризиса.  
В  современном  обществе  все  большее  развитие  получает  принцип  плюралистичности  в 
отношении ценностей, когда различные категории людей выстраивают свою ценностную иерархию 
и  принимают  отличающиеся  ценностные  иерархии  других  людей.  Это  находит  отклик  в 
рассуждениях современного юношества «живи сам и дай жить другим» 
На  современном  этапе  процесс  социализации  студентов  осложняется  еще  и  тем,  что  в 
результате  переоценки  традиций  норм  и  ценностей,  студенты  вынуждены  опираться  на  новый 
социальный  опыт.  То  есть  раньше  молодежь  могла  опереться  на  опыт  предыдущих  поколений,  то 
сейчас  они  вынуждены  рассчитывать  только  на  себя.  В  свою  очередь  это  приводит  к  наличию 
противоречивых тенденций в иерархии ценностных ориентаций молодежи. И как итог, для многих 
основной ценностью является: «найти себя в жизни».  
 
Литература  
1.
 
Фасенко П.  П. Осмысленность жизни и психологическое благополучие личности.  //Афтореферат диссертации 
на звание кандидата психологических наук. 2005.   
2.
 
Елисеев О.  П. Практикум по психологии личности. - СПб.  :  Питер.,  2001. – 560 с.  
3.
 
Абульханова-Славская  К.А.  Жизненные  перспективы  личности  //  Психология  и  образ  жизни  личности.  -  М.,  
1987. – С. 289.   
4.
 
Козлов В.  В. Интегративная психология. - М., 2007 – 252 с.   
5.
 
Кон И.С. Психология юношеского возраста: Проблемы формирования личности. – М.:Просвещение. – 175 с.  
6.
 
Хащенко В.  А. Ценностные ориентации различных социальных групп в условиях разных форм собственности // 
Социальная психология экономического поведения. - М.: Наука, 1999. - С.  56-67.   
 

19 
 
Ж. Р. Қазақбаева 
 
ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР 
 
Мақсаты:  Қазіргі  заманғы  білім  беру  жүйесі,    оқытудың  инновациялық  нысандары  мен  әдістерін  енгізу  педагог 
қызметкерлердің  тұлғасына және  кәсіби  құзыреттілігіне  жоғары  талаптар  қоюда.  Ең өзекті  мәселенің  бірі  –  бәсекеге 
қабілетті,  еңбек нарығында сұранысқа ие бола алатындай кәсіби мамандар дайындау болып отыр. Сондықтанда,  әрбір 
сабақ барысында жаңа инновациялық технологияларды орынды қолдана білу қажеттігі туындауда.   
Негізгі  сөздер:  инновация,    педагогикалық  технология,    модулдік  оқыту  технологиясы,  үйрете  оқыту  ойындары, 
пікірталас.  
Мақалада  кәсіптік  білім  берумен  қатар,  ізденпаз  ой  -өрісі  жоғары,  өз  пікірін  ашық  білдіре  алатын,  бәсекеге 
қабілетті мамандарды даярлаудағы жаңа педагогикалық технологиялардың алатын орны жайында айтылған.  
 
Елбасы Қазақстан халқына арнаған «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің 
жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «білімді жоғары сапаға көтеру, мектептер мен балабақшалар 
салу  арқылы  заманауи  білім  беруді  қалыптастыру,  әлемдік  деңгейдегі  мектептер  мен  кәсіптік-
техникалық колледждер желісін одан әрі дамыту, білікті мамандар қатарын көбейту мәселесін» - атап 
көрсеткен.  Сондай- ақ,  Елбасы Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту 
тұжырымдамасының  жобасында-  білім  мазмұнына  жаналық  енгізудің  тиімдіде  жаңа  әдістерін 
іздестіру мен оларды жүзеге асыра алатын болашақ мамандарды даярлау қажет  екені атап айтылады.  
Қазіргі уақытта педагогика ғылымның бір ерекшелігі- баланың тұлғалық дамуына бағытталған 
жаң  оқыту  технологияларын  шығаруға  ұмтылуы.  Ғылымға  мықтап  енген  «педагогикалық 
технология» ұғымына әртүрлі түсініктемелер берілген (В. П. Беспалько, В. М. Шепель, И. П. Волков,  
М.  Чошанов,  М.В.  Кларин,  Г.К.  Селевко  және  т.б.).  «Педагогикалық  технологиялар-  бұл  білімнің 
басымды  мақсаттарымен  біріктірілген  пәндер  мен  әдістемелердің;  оқу-тәрбие  процесін 
ұйымдастырудың  өзара  ортақ  тұжырымдамамен  байланысқан  міндеттерінің  мазмұнын, 
формаларымен  әдістерінің  күрделі  және  ашық  жүйелері,  мүнда  әр  позиция  басқаларына  әсер  етіп, 
ақыр  аяғында  оқушының  дамуына  жағымды  жағдайлар  жиынтығын  құрайды».  Педагогикалық 
технологиялардың  түрлеріне  тоқтала  кетер  болсақ,  ынтымақтастық  педагогикасы,  білім  беруді 
ізгілендіру  технологиясы  (Ш.  Амонашвили),  ойын  арқылы    оқыту  технологиясы,  тірек  белгілері 
арқылы оқыту технологиясы (В. Шаталов), бағдарламалап оқыту технологиясы (В. Беспалько), сыни 
тұрғыдан  ойлауды  дамыту  технологиясы  (Ш.  Тэмпл),    дамыта  оқыту  технологиясы  (В.  Давыдов), 
БИС  технологиясы  (Ф.  Вассерман), деңгейлеп  саралап  оқыту  технологиясы  (Ж.  Қараев),  модульдік 
оқыту  технологиясы (М. Жанпейсова)  т. б. атап өтуге  болады.  Әрбір  технология  өзіндік жаңа  әдіс-
тәсілдермен  ерекшелене  отырып,  әдіс-тәсілдерді  оқытушы  ізденісі  арқылы    білімгерлердің 
қабілетіне, қабылдау деңгейіне қарай іріктеп қолданады.  
Қазіргі  таңдағы  егеменді  еліміздің  болашағы  дарынды,  білімді,  ізденімпаз  жастарға 
байланысты.  Қоғамдағы  түбегейлі  өзгерістер  білім  беру  жүйесінің  алдына  жаңа  адамды 
қалыптастыру, дамыту мақсаттарын қойып отыр. Білімгерлердің ойлау қабілетін дамыту, ой-пікірінің 
дербестігі  мен  еркіндігін  кеңейту,  олардың  өз  бетімен  білім  алуға  деген  ынтасын  арттыру,  оны  өз 
тәжірибелерінде жаңа жағдайларға байланысты қолдана алу, яғни біліктіліктерін қалыптастыру және 
дамыту болып табылады. Педагогикалық үрдістің тиімділігінің артуына мүмкіндік беретін білім беру 
мен  тәрбие  бірлігін  сақтай  отырып,  әрбір  жеке  тұлғаның  ерекшелігін  ескере  отырып,  білімділігіне 
сәйкес  бағдар  беру.  Танымдық  ізденімпаздығын  дамытудағы  оқытудың  прогрессивтік  қадамының 
бірі  –  модульдік  оқыту  технологиясы.  Модульдік  оқыту  технологиясы  туралы  айтар  болсақ,  оның 
мазмұнына:  
1)
 
оқытудың жалпы мақсатын қою; 
2)
 
жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу; 
3)
 
оқушылардың білім деңгейін алдын-ала (диагностикалық) бағалау; 
4)
 
оқу әрекеттерінің жиынтығы (бұл кезеңде жедел кері байланыс негізінде түзету жүргізілуі  
керек); 
5)
 
нәтижені бағалау енеді. 
Оқытушының  оқу  материалын  қысқаша  баяндауы  (белгілер  жүйесі-сызбалар,  сұлбалар,  
кестелер және т.б. негізінде) дайындалып, өзара сөйлесу негізінде оқушылардың танымдық қызметін 
ұйымдастыру  және  әрбір  оқушының  қызмет  нәтижесін  әр  сабақта  бағалап  отыру  қажет.  Жалпы 
тақырыпқа, тарауға («өсу» бағытымен) 4-7 рет қайта оралу негізінде оқу материалын оқып үйрену, 
тақырып бойынша қалыпты немесе «релелік» сынақ (немесе диктант, бақылау жұмысы және т.с. с) 
жүргізу оқыту технологиясының тиімді жері болып табылады.  
Сызба түрінде көрсетсек, оқу модулі былайша болады:  

20 
 

 
Кіріспе бөлімі (модульге,  тақырыпқа енгізу).   

 
Сөйлесу бөлімі (оқушылардың танымдық қызметін өзара сөйлесу негізінде ұйымдастыру).  

 
Қорытынды бөлім (бақылау).   
Оқытушының алдын ала жұмысы төмендегідей әрекет- қадамдардан тұрауы қажет:  
1-қадам:  Берілген  тару,  блок  немесе  тақырып  бойынша  бағдарламада  меңгерілуі  тиіс  деп 
көрсетілген  міндетті  білім,  білік  және  дағдыларды,  сондай-ақ  оқыту  мақсаттары  мен  міндеттерін 
айқындау.  
2-қадам: Берілген модуль бойынша оқу материалының тұтас мазмұнын оқып - зерттеу.  
3-қадам:  Берілген  модуль  бойынша  негізгі  мағынаны  білдіретін  түйінді  ұғымдарды,  тақырып 
бойынша негізгі ақпарат беретін рельефтік (код сияқты) сөздерді табу. Олардың өзара байланысы мен 
өзара бағыныштылығын анықтау.  
4-қадам: Тұтас тақырып бойынша тірек сызбаларын құрастыру.  
5-қадам:  Берілген  модульдегі  оқу  материалын  тұтас  мазмұны  бойынша  сынаққа  қажетті 
сұрақтар мен тапсырмалар блогін құрастыру.   
6-қадам:  Оқу  материалының  мазмұны  бойынша  әрбір  оқушыға  арнап  бірінші  күрделілік 
дәрежесіндегі,  орташа  күрделілік  дәрежесіндегі  тапсырмалар  және  оқытудығ  ізденушілік 
(зерттеушілік) элементтері бар аса күрделі дәрежедегі тапсырмалар әзірленеді.  
Осы технологияның үш бөліміне арнайы тоқталып кетсек:  
1.  Оқу  модулінің  кіріспе  бөлімінде,  бұл  кезеңде  оқушылар  бағдарламаның  осы  тарауын  неге 
және не үшін оқып-үйренулері керек, өздері нақты нені меңгеріп, үйренулері тиіс,  алдағы жұмыстың 
негізгі оқу міндеті қандай екенін түйсіну қажет.  
2.  Оқу  модулінің  кіріспе бөлімінде  мұғалім,  оқушыларды  оқу  модулінің жалпы құрылымымен 
және  мазмұнымен  таныстыра  отырып,  оқушылардың  осы  оқу  модуліндегі  танымдық  қызметінің 
мақса  ттары  мен  міндеттерін  анықтайды,  әсіре  бұл  мақсаттар  мен  міндеттеріді  әрбір  оқушының 
«қабылдауына»,  түсінуіне  ерекше  көңіл бөледі.  Сондай-ақ,  тірек  сызбаларға  («ормаларға»,  белгілік 
үлгілерге) сүйіне отырып модульдін тұтас тақырыбы бойынша оқу материалын қысқаша түсіндіреді.  
Оқу  модулінің  сөйлесу  бөлімінде,  материалдың  негізгі  мазмұнын  белгілеу  арқылы,  оқу 
материалын  біртұтас    жинақы,  «өсу»  бағытымен  беру.  Сонымен  қатар,  тақырып  бойынша 
жеңілдетілген  деңгейдегі  және  білім  стандартының  талаптарын  қамтамасыз  ететін  деңгейдегі, 
оқушылардың  пәнге  қызығушылығын  және  креативтілігін  (шығармашылық  қабілеттерін)  дамытуға 
арналған шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды дайындау.  
Оқу  модулінің  қорытынды  (бақылау)  бөлімінде,  бақылаудың  бірнеше  түрлерін  бақылау 
жұмысы,  сынақ  хат,  семинар,  конференция,  ойындар  т.  б.  енгізуге  болады.  Оқушыларды  бағалау 
кезінде білім деңгейін әділ бағалау мен бағасын жақсартуға мүмкіндік беру қажет.  
Деңгейлік  тапсырмаларды  дайындау  тәсіліне  келер  болсақ,  үшінші  (жеңілдетілген)  деңгей 
тапсырмасы  қарапайым  біліммен  түсінік  деңгейін  игеру  болса,  екінші  деңгей  тапсырмалары  алған 
білімін қолдана отырып талдау деңгейінде игеру, яғни, алдыңғы тақырыппен байланыстыра отырып, 
салдарын мен себебін талдау жатады. Бірінші деңгейдегі жоғары күрделілік дәрежесіндегі тапсырма, 
алған  білімді  топтау  және  бағалау  деңгейін  игеру.  Ескерте  кететін  жайт,  үшінші  деңгейлі 
тапсырмалары  білу  және  түсіну  деңгейіне,  екінші  деңгейлі  тапсырмалары  қолдану  және  талдау 
деңгейіне,  ал,  бірінші  деңгейлі:  тапсырмалары-топтау  және  білімді  бағалау  деңгейіне сәйкес келеуі 
тиіс. 
Модульдік  оқыту  технологиясында    көптеген  оқыта  үйрету  ойындары  пайдалана  отырып, 
қызықты өткізуге болады. Төменде  солардың бірнешеуіне тоқтала кеткенді жөн көріп отырмыз.   
Топты 2 -3 командаға бөліп,  әр команданың өз капитаны және атауы болады.  
1.
 
Геим.  Бой  сергіту.  Командаларға  бірнеше  сұрақтар  беріліп,  оларды  талдауға  5  минут 
бөлінеді. Команданың бір өкілі жауап береді. Сұрақтарға ең көп дұрыс жауап берген команда ұтады.  
2.
 
Геим. Бас қатырғылар. Команда мүшелері номерлері бар карточкаларды алып шығады. Әр 
номерде  арнайы  тапсырмалар  болады.  Өз  ішінде  талқылаған  соң,  команда  капитандары  жауап 
береді.   
3.
 
Геим. Жұмбақтас.Мұнда оқытушының сұрағына жылдамырақ жауап берген команда ұтады 
. Егер жауап дайын болса, коанда қолын көтереді .  
4.
 
Геим. Сен-маған, мен-саған. Командалар бір-біріне 2 сұрақтан қояды (үй тапсырмасы ) . 
5.
 
Геим. Көсемдікке ұмтылу . Сұрақтарға барлық ойыншылар жауап береді . Ең дұрыс жауап 
берген команда ұтады . Ал ең көп дұрыс жауап берген (4-7 ) балалр өз командасына қосымша ұпай 
(өздеріне  баға:  4-5  жауап  –  4  балл  –  4  бағасын  6-7  жауап  -5  балл  -5  бағасын  алады.)  2,  3,  4,  5-ші 

21 
 
геимдерді талқылауға 1минуттан беріледі . Егер бірден жауап берілсе, онда осы үнемделегн уақытты 
команда басқа сұрақты талдағанда пайдаланады . Әрбір дұрыс жауапқа 1 балл немесе фишка алады.  
Саяхат  ойыны  да  біздің  қоғамдық  пәндерді  оқыту  барысында  қызықты  өткізуге  өз  септігін 
тигізеді. Топты 4-5 адамнан топтарға және кеңесшілерге бөлінеді . Әр топқа номер беріледі . Қанша 
топ болса, сонша кеңесші бар, олар туристік агенттіктер. Әр топ мұғалім берген тақырып бойынша 
қызықты саяхат бағытын тірек сызбасын құрады. Егер топтың шамасы келмей жатса, кеңесші саяхат 
жайлы өзі әңгімелеп береді . Білім биржасы ойынында, тақтаға конвенттер панно бекітіледі, оладра 
әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар бар. Әрбір оқушы конверттерден өз мүмкіндіктері мен қабілеттіне 
қарай  тапсырма  алып,  дайындалып,  жауап  жауабына  қарай  әр  түрлі  түстегі  акциялар  алады  . 
Баяндама оқыта үйрету әдісінде, оқытушы оқушыларға бір мәтінді оқиды, соңынан оның мазмұнын  
оқушылар  сурет,  белгі,  сызба  ретінде  түсіндіріп  береді.  Идеяларды  тоғыстыру  Не?  Қайда?  Қашан? 
ойыныда, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын тудырады. Мұғалім тақырып бойынша алдын-
ала проблемалық сұрақтар дайындайыды сынып топтарға бөлінеді, әр команда 2-3 сұрақтан алады. 
Кез келген команданың ойыншысы басқа топқа берілген проблемалық сұраққа жауап бере алады .  
Жоғарыда  айтылған  ойын  сабақтары  бойынша  мынандай  бағалау  парақтарын  дайындап 
пайдалануға болады 
Жалпы бағалау парағы 
 
Оқушының аты-жөні 
№1деңгей 
№2деңгей 
№3деңгей 
Қорытынды 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ойлан тап ойынының бағалау парағы 
 
Топ 
1 Геим. 
2 Геим. 
3 Геим. 
4 Геим. 
5 Геим. 
Қорытынды 
 
 
 
 
 
 
 
 
Не?Қайда ?Қашан? ойынының бағалау парағы 
 
Топ 
номері 
Негізгі сұрақ 
Басқа команда 
сұрағы 
Басқа команданы 
толықтыру 
Топтағы бірлескен 
қызмет 
Қорытынды баға 
 
 
 
 
 
 
 
Модульдік  оқыту  технологиясы  бойынша,  оқушылардың  танымдық  қабілеттернің  даму  деңгейін 
анықтауға болады. Мысалыға:  
Оқушылардың танымдық қабілеттернің даму деңгейін анықтау кестесі (Б. Блум бойынша ) 
 
Деңгейлер 
1-ші жыл 
2-ші жыл 
3-ші жыл 
Білу 
 
 
 
Түсіну 
 
 
 
Қолдану 
 
 
 
Талдау 
 
 
 
Топтау 
 
 
 
Білімді бағалау 
 
 
 
 
Оқушылардың танымдық даму кестесі 
 
№ 
Аты-жөні 
Білу 
Түсіну 
Қолдану 
Талдау 
Топтау 
Білімді бағалау 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сондай-ақ, соңғы кездері пікір таласты педагогикада қолдануда өзінің тиімді жемістерін беріп 
жүр.  Өйткені,  пікір  талас  интелектуалдық  тұрғыда  оқушының  қызығушылығын  білім  қорын  талап 
ете  отырып,  жүйелеп  сөйлеуге  дәлелдеуге  және  де  ой  қорытындысын  жасай  алуға  үйретіп, 
қарсыласына  құрметпен  қарауға  дағдыландырады.  Пікір  сайыс  –  философиялық  психологиялық 
ғылым, шешендік өнер мен жаңа оқыту, дамыту технологиясы болып табылады. Оқушыны көпшілік 
алдында  өз  пікірін  айтуға  үйретіп  қана  қоймайды,  талқылауға  ұсынылып  отырған  мәселеге  сыни 
тұрғыдан  қарауға  итермелейді.  Сабақты  өткізу  барысында  топты  шағын  топтарға  бөліп,  олардың 
әрқайсысына сарапшы, сыншы, байқаушы, тарихшы, әдебиетші, экономист, мәдениеттанушы, эколог 
т.б  рольдерді  беруге  болады.  Пікір  талас  сабағының  қорытындысын  шығарған  уақытта  өз  пікірін 

22 
 
дәлелдегенде  нақты  хронологиялық,  тарихи,  әдеби  статистикалық  мәліметтерді  орнымен 
пайдаланған, білімділігімен дараланғандарды ерекше атап, әр алуан авторлардың көзқарасын талдап, 
салыстырып  нақты  ұсыныс  айта  білгендерді  мадақтап  еңбегін  атап  өткен  жөн.  Бұл  сабақта  да 
төмендегідей арнайы бағалау парақтарын пайдаланған дұрыс. 
 
№1 бағалау парағы 
 
Рольдер 
Ең жақсы ойыншылар 
Қателіктері 
Қорытынды 
Сарапшы, 
 
 
 
Тарихшы, 
 
 
 
Әдебиетші 
 
 
 
 
№2 бағалау парағы 
 
Ролі 
Аты - жөні 
Бағасы 
 
 
 
 
Қазіргі  кезде,  сабақты  бекіту  кезеңінде  дәстүрлі  сұрақтар  мен  қатар,  Синквэйн  әдісін,  БББК 
кестесін, Вен диаграммасын пайдалануға болады.  
Тағы  бір  айта  кететін  жайт,  соңғы  кезде  Б.Блумның  таксономиясы  негізінде  оқып-үйрену 
енгізілуде.  Осы  арқылы  жеке  тұлғаның  креативтілігі,  шығармашылық  деңгейін  қалыптастыра 
отырып, жеке тұлғаның сапалық қасиетін дамытатын  рухани құндылықтарды қалыптастырамыз.    
Қорыта  айтқанда,  қазіргі  таңда  жаңа  инновациялық  технологияларды  пайдалану  арқылы, 
оқытушы өзінің шығармашылық әрекетін шыңдай отырып, проблеманы көре білу және оны болжай 
білу,  жаңашылдықты ендіру  қабілеттерінің  жүйелерін дамытады.  
 
Пайдаланған әдебиеттер:  
1.
 
Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы». 05.  06.  1999г.   
2.
 
ҚР Білім тұжырымдамасы 
3.
 
Қазақстан Республикасының Президенті Н.  Ә.  Назарбаевтың  «Қазақстан жолы - 2050:  бір мақсат,  бір мүдде,  
бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 2014 ж.  ы 17 қаңтар.   
4.
 
Модулдік оқыту технологиясы. М. Жанпейсова. Алматы 2005 
5.
 
Пікір сайыс технологиясын педогогикалық үрдісте  пайдалану. Ахметова. Семей 2001 
6.  Пікір сайыстың педагогикадағы  ролі. Ә.  Абжанова.  Алматы 2005 
 
 
А.Т. Кайчибекова 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет