Педагогикалық институты



Pdf көрінісі
бет1/6
Дата06.03.2017
өлшемі449,02 Kb.
#7735
  1   2   3   4   5   6

 

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті 

 

Педагогикалық институты 



«Дене тəрбиесінің теориясы мен əдістемеге оқыту»  кафедрасы 

Бастапқы əскери дайындық мамандығы бойынша  кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге 

арналған 

 

 



_______________________________________________________ 

ӨМІР CҮРУ ҚАУІПСІЗДІК НЕГІЗДЕРІ 

 

ПƏНІНІҢ  ОҚУ-ƏДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ 

 

 

 



 

 

 



 

 

Курс – 4 



Семестр – 8 

Кредит саны -    2 

Дəріс– 15 сағат 

Практикалық сабақ - 15 

ОСӨЖ– 30 

СӨЖ-30 

Емтихан–  2семестрде 

Аудиторлық сағат саны–  90 сағат 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Орал-2011 

 


 

«ӨМІР СҮРУ ҚАУІПСІЗДІК НЕГІЗДЕРІ» 

 

пəнінің оқу-əдістемелік кешені 



                                                                                           

 Курс  бағдарламасы  Қазақстан  Республикасы  Білім  жəне  ғылым  министрлігінің  комитеті    Абай 

атындағы  Алматы  мемлекеттік  университеті  Алматы,    2001  жылғы  «Өмір  сүру  қауіпсіздік 

негіздері» типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.  

 

 

 



Құрастырушы(лар):     Байтлесова Нурсулу Куспановна, 

оқытушы_________________________________ 

                                 (аты-жөні, лауазымы, ғылыми дəрежесі) 

 

 



 

«Дене  тəрбиесінің  теориясы  мен  əдістемесі»  кафедрасының  отырысында 

қарастырылды. 

02.09.2011 ж. №  1 хаттама. 

 

Педагогика  факультетінің оқу-əдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді. 



08.09.2011  ж.  № 1  хаттама. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.  Пəннің  типтік  оқу  бағдарламасы  (егер  пəн  міндетті  компоненттен  болса)  немесе  жұмыс  оқу 

бағдарламасы, жоғары оқу орны бекіткен (егер таңдау компоненттен болса). 

ПОƏК-де бағдарлама туралы мəлеметтер: курс бағдарламасы Қазақстан Республикасы Білім жəне 

ғылым министрлігінің комитеті  Абай атындағы Алматы мемлекеттік университеті Алматы,  2005 

жылғы «Өмір қауіпсіздік негіздері» типтік бағдарлама негізінде құрастырылған, авторы- 

Байтлесова Н.К.-  ДТ Т мен ƏО кафедрасының оқытушысы. 

 Орналасқан жері – ДТ Т мен ƏО кафедрасы   

2. «Өмір қауіпсіздік негіздері » пəні бойынша оқыту бағдарламасы – SYLLABUS 

Оқытушы (оқытушылар) туралы мəлімет 

 Байтлесова Нұрсұлу Құспанқызы-  оқытушы  

 ДТ Т мен ƏО кафедрасы 

Достық 162, корп. 7, ауд.408 

Тел:50-53-46, ішкі телефоны 107. 

  Пəн туралы мəлімет 

Сабақ кестесі: 

Семестр 15 оқу аптасынан тұрады 

Аптасына 2 кредит сағат, əр кредит сағат 1 сағат дəріс жəне 1 сағат семинар, 2 сағат  ОСӨЖ-дан 

тұрады. 


 

Сабақ 

Өту уақыты 

Сабақ 

Өту уақыты 

Байланыс сағат 1 

(дəріс 1) 

50 минут 

СРСП 

(сарамандық сабақ) 



50 минут 

Байланыс сағат  2 

(практика 1) 

50 минут 

СРСП 

(сарамандық сабақ) 



50 минут 

Кредит саны – 2 

Өткізу орны : сабақ кестесі бойынша

 

 



Оқу жоспарынан көшірме 

Курс  Сем. 

Кредит 

Дəріс 


Семинар 

(практ.) 

Емтихан  СОӨЖ 

СӨЖ 


Барлығы 

 



15 



15 

30 



30 

90 


Кіріспе. 

 Курстың қысқаша мазмұны:  

       «Өмір қауіпсіздік негіздері » - бұл  əр-бір адам баласына төнетін қауіп-қатерді зерттеп, əр түрлі 

аймақтарда тіршілік ететін адамдарды қорғау əдістерін анықтайтын ғылыми білім саласы. 

Курстың мақсаты: 

        Студенттерге  тіршілікте  болатын  табиғи  жəне  техногенді  төтенше  жағдайлардан  сақтануды, 

қазіргі заманғы зақымдау құралдары түрлерін жəне олардан қорғану шараларын, бейбітшілік жəне 

соғыс  уақыттарында  төтенше  жағдай  ошақтарындаөзіне  жəне  өзгелерге  алғашқы  медициналық 

көмек көрсетуді үйрету. Яғни, студенттердің əскери жəне медициналық білім деңгейін көтеру. 

 Курстың міндеттері: 

Қауіп-қатерді анықтау: қауіп түрі, аумақтық жəне уақыттық координаты, апаттың шығыны, қайталану 

мүмкіндігі жəне т.б. 

Қауіп-қатерді алдын алу 

Қауіп-қатер төнген жағдайда жүргізілетін жұмыс тəртібі 

 

Курстың мазмұны: 

1. 


Қауіпті  жəне  зиянды  факторлардың  биосфераға  жəне  техносфераға  əсер  етуінің    обьективті 

заңдылығы. 

2. 

Қауіпті жəне зиянды факторлардың қалыпты жəне төтенше жағдайларда  



      адамның анатомия-физиологиясына əсер ету мүмкіндігі.  

3. 


Адам тіршілігіне қауіпсіз жағдай мен табиғи ортаны сақтады қалыптас/у  

4. 


Тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құқтық жəне ұйымдастыру негіздері 

 

  Сабақтардың мазмұны мен  өткізілу кестесі. 

1 апта  

Кредит  1 

Тақырыбы: Курстың теориялық негіздері 

Дəріс мазмұны: 

1. 

Қауіпсіздік, қауіп-қатер түсінігі жəне оның жіктелуі 



2. 

Өмір сүру ортасының антропогендік қауіп-қатері 



Əдебиет: 

С.Арпабеков «ӨТҚ» 3-14 бет. 

Р.М.Рустенова «БЖ» 3  бет 

Н.Г.Приходько «БЖ» 16-20, 23-26 бет.  



 

СОӨЖ   мазмұны:  

1. Белгілері бойынша қатерлердің жіктелуі 

   2.Антропогенді қауіп-қатердің əсерінен  гидросфералық ортаның ластануы 

Əдебиеттер: 

1. Вингородский «Основы безопасности жизнедеятельности»180-184 беттер 

СӨЖ  мазмұны: 

1. Топырақтың маңызы, қазіргі өзгерісі 

Əдебиеттер: 

1. Вингородский «Основы безопасности жизнедеятельности»184-187 беттер 

 

Кредит  2 

Тақырыбы: Халықтың өмір сүруін қамтамасыз етудегі Азаматтық қорғаныстың  ролі мен мақсаты 

Семинар сабақтын  мазмұны: 

1. АҚ жүйесінің құрылымы мен міндеттері 

2. ТЖ жөніндегі Қазақстан республикасы заңдарының маңызы. 



Əдебиет: 

С.Арпабеков «ӨТҚ» 120-126 бет. 

Р.М.Рустенова «БЖ» 5-9  бет 

Н.Г.Приходько «БЖ» 16-20, 23-26 бет.  



СОӨЖ   мазмұны:  

1. Табиғат аясында болатын экстремальдық жағдайлар жəне оның түрлері 

а) апат белгісін беру 

ə) пана жасау   

б) алау жағу əдістері 

2. Қаладағы төтенше жағдайлар 

а) тұрғын үйдегі төтенше жағдай  

ə) мекендегі өрт 

3. Көлікке байланысты төтенше жағдайлар 

а) жолдан өту тəртібі   

ə) көпшілік транспортты пайдалануға қойылатын ережелер  

Əдебиет: 

С.Арпабеков «ӨТҚ» 18-60 бет. 

Р.М.Рустенова «БЖ» 141-150  бет 

К.Ш.Исанов: 6-8, 15-21, 26-30 беттер  



СӨЖ  мазмұны: 

1. Қылмыстық экстремальдық жағдай жəне оның түрлері 



Апта 2 

Кредит 3  

Тақырыбы: Табиғи төтенше жағдайлар 

Дəріс мазмұны: 

  1. Литосфералық қауіптер (жер сілкінісі, сел, қар көшкіні) 

1. 


Гидросфералық қауіптер (су тасқыны) 

2. 


Атмосфералық қауіптер (құйын, боран) 

3. 


Табиғи тж кезінде жергілікті халықты қорғау 

Əдебиеттер: 

Арпабеков: 



Рустенова: 151-178, 152-156,159-162,170-171,172-174 бет 

Исанов: 47-71, 48-52,56-57, 66-67-69 бет 

Приходько: 157-216 бет 

 

СОӨЖ  мазмұны: Табиғи төтенше жағдайларға сипаттама 

1. Литосфералық  қауіптер (опырмалар, сырғымалар, орман өрттері)  

2. Атмосфералық қауіп (тайфун, смерч, шторм); су тасқынының   қатері. 



СӨЖ3 мазмұны: 

1.  Ақпарат құралдарынан  табиғи төтенше жағдайлар туралы жаңалықтармен  танысып, талқылау. 



 

Кредит  4 

Тақырыбы: Техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар жəне онда 

көмек көрсетуді ұйымдастыру 

Дəріс мазмұны: 

1. 

Техногенді сипаттағы тж-ға жалпы түсінік 



2. 

ҚƏУЗ жəне радиоактивті заттар бөлетін авариялар 

3. 

Өрт кезіндегі іс-əрекет жəне ҚƏУЗ ошағынан жергілікті халықты қорғау 



Əдебиеттер: 

Арпабеков 

Рустенова 80-88, 92, 93, 98-100 беттер 

Исанов  71-84 бет 



 СОӨЖ  мазмұны: 

   1. Химиялық қауіпті аймақтағы аварияның алдын алу 

2. Радиациялық аварияның алдын алу 

1. Радиация туралы түсінік, иондаушы сəуле көздері 

2. Табиғи радиоактивтілік 

3.  Радиациялық аварияның алдын алу, халықты    қорғау 

                             4.  ƏКУЗ түрлері 

Əдебиеттер: 

Арпабеков 146-147, 97-99 

Рустенова 117-140 беттер 

СӨЖ мазмұны:  

 1. «БЖ» Рустенова 109 бет №2 схеманың суретін салу. 

Апта 3 

Кредит  5 

Тақырыбы: Ядролық қарудың жарылыс ошақтары 

Дəріс мазмұны: 

1. 

Ядролық зақымдану ошағына жəне оның  зақымдау факторларына сипаттама 



2. 

Өткір сəуле аурулары 

Əдебиеттер: 

Арпабеков 146-147, 97-99 

Рустенова 11-15 беттер 

СОӨЖ  мазмұны: 

1. Ядролық жарылыстың зақымдаушы факторы: соққы толқынның адамға жəне қоршаған ортаға 

əсері 

2. Жарық сəуле, электромагниттік импульс, еніп өтетін радиацияның əсері  



СӨЖ  мамұны: 

 1.Қазіргі заманғы зақымдау құрал түрлері 



Кредит 6 

Тақырыбы:Химиялық жəне бактериологиялық жарылыстардың зақымдау ошақтары 

Дəріс мазмұны: 

1 Химиялық зақымдану ошағы жəне химиялық улы заттардың ағзаға əсері 

2. Биологиялық зақымдану ошағы 



Əдебеттер: 

 

Арпабеков146-147 

Рустенова 11-16, 16-20, 23 беттер 


Исанов 85-86, 86-88 беттер 

СОӨЖ  мазмұны: 

1. 


УЗ зақымдау белгілері 

2. 


УЗ мен зақымданғанда көрсетілетін алғашқы көмек 

3.Ядролық зақымдану ошағына жалпы сипаттама 

4.Ядролық жарылыстың зақымданушы факторлары 

5.Улы заттарға жалпы сипаттама, олардың əсері 

6.Биологиялық қаруды  қолдану жəне анықтау белгілері 

  Əдебиеттер: 

Арпабеков 

Рустенова  11-25 беттер 

Исанов 85-90 беттер 

СӨЖ  мазмұны: 

     1.Бактериологиялық қарудың ерекшеліктері 

 

Апта 4 

Кредит  7 

Тақырыбы: Ұжымдық қорғаныс құралдары 

Дəріс мазмұны: 

1. 


Панахана, оның құрылысы 

2. 


Панаханаға халықты кіргізу тəртібі 

3. 


Қарапайым типтегі панаханалар 

Əдебиеттер: 

Арпабеков 

Рустенова  35-39, 39-41, 41-42 беттер 

Исанов 96-97, 97-98 беттер 

 

СОӨЖ мазмұны:  

   1. Халықты панаханаға кіргізу кезіндегі қойылатын тəртіптер 

   2.Панахана ішіндегі тəртіпке сипаттама 

 СӨЖ мазмұны: 

  1. Ұжымдық қорғау шаралары 

  

Кредит  8 

Тақырыбы: Жеке қорғаныс құралдары 

Дəріс мазмұны: 

1. Газқағарлар, оның жіктелуі, құрылысы 

2. Респираторлар, мақталы-дəкелі таңғыштар 

3. Қорғаныс киімдерінің жіктелуі мен маңызы 

4. Жеке қорғаныстың медициналық құралдары ( ЖА-2, ЖЗП-8) 



Əдебиеттер: 

Арпабеков 

Рустенова 42-53, 53-56, 56-60 беттер 

Исанов  90-100, 101-103 беттер 

Приходько 95-100 беттер 

СОӨЖ мазмұны: 

1. 


Өндірістік газқағарлардың жіктелуі 

2. 


Газқағарлардың қорғау уақытының ұзақтығы 

3.Халықты панаханаға кіргізу тəртібі жəне онда  тəртіпке қойылатын талаптар 



Əдебиеттер: 

Арпабеков 

Рустенова 35-42 беттер 

Исанов 96-98 беттер  



СӨЖ  мазмұны: 

1. 


Теріні қорғау құралдары 

 


Апта 5 

Кредит  9 

Тақырыбы: Адамдарды санитарлық өңдеуден өткізу 

Дəріс мазмұны: 

1. 

Жартылай жəне толық санитарлық тазалық 



2. 

Дезинфекция, дезактивация, дегазация ұғымдары 



Əдебиеттер: 

Арпабеков 140-143 

Рустенова 35-42 беттер 

СОӨЖ  мазмұны: 

1. Йодтық профилактика жасау əдісі 

Əдебиеттер: 

1. С.Н.Вангородский «Основы безопасности жизнедеятельности»-145 бет 



СӨЖ мазмұны: 

1.  Санитарлық өңдеу түсінігі. 



Кредит  10 

Тақырыбы: Құтқару-авариялық шұғыл қалпына келтіру жұмыстары жəне жергілікті 

халықты қорғау 

Дəріс мазмұны: 

1. 

Ұйымдастырылған сақтау жұмыстары: жедел жəне жалғастырылған 



2. 

Кездейсоқ апаттар аймағында көмек көрсету 



Əдебиеттер: 

Арпабеков 136-139 

Рустенова 35-42 беттер 

СОӨЖ  мазмұны: 

1. 


Дозиметриялық контроль арқылы радиациялық, химиялық барлау 

2. 


Құралдардың классификациясы, өлшеу тəртібі 

3. 


Жеке жұмыс /төмендегі тақырыптар бойынша / 

СӨЖ  мазмұны:  

1. 


Дезинфекция, дегазация ұғымдары 

 

Апта 6 

Кредит  11 

Тақырыбы: Медициналық білім негіздері 

Дəріс мазмұны:  

1. 


Алғашқы медициналық көмектің  мақсаты 

2. 


Медициналық аптечка оның түрлері 

Əдебиеттер: 

1. 316-322 б. 

2. 108-113 б. 

3. 346-354 б. 



 

СОӨЖ мазмұны:  

1. 


Медициналық аптечканың құрылысы, ондағы дəрі-дəрмектерді қолдану ережелері 

СӨЖ  мазмұны: 

1. Гидродинамикалық авариялар кезіндегі қауіпсіздік ережелері 

Əдебиеттер: 

1. Вингородский «Основы безопасности жизнедеятельности»162-164 беттер 



Кредит  12 

Тақырыбы: Медициналық білім негіздері 

Дəріс мазмұны: 

Зақымданған адамдарды тасымалдау құралдары  

2. Тасымалдау əдістері 



СОӨЖ  мазмұны: 

Жарақат түрлеріне байланысты зақымданушыларды тасымалдау 

2.Таңғыш салудың жалпы ережесі 


3.Дененің кейбір бөліктеріне, мүшелеріне таңғыш салу əдістері (бас, көкірек клеткасы, иық жəне 

жамбас белдеулері,  буындар жəне т.б.) 

4.Микроемтихан 1 /тест түрінде / 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков  

2. Рустенова  195-199 б.  

3. Исаин 123-126 б. 

4.  Приходько 336-346  б. 

СӨЖ мазмұны: 

1. Өз беттерімен таңу əдістерін үйрену 

 

Апта 7 

Кредит 13 

Тақырыбы: Жəндіктер, жануарлар жəне өсімдіктер уымен уланған кездегі алғашқы көмек 

Дəріс мазмұны: 

1. 


Уланудың жіктелуі жəне интоксикация белгілері 

2. 


Улы жəндіктер шаққан кездегі алғашқы көмек 

3. 


Жылан шаққандағы алғашқы көмек 

4. 


Құтырған жануарлар тістеген кездегі  алғашқы көмек 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 

2. Рустенова 258-261,248-254 беттер 

3. 148-149, 144-146 беттер 

4. 300-303, 320-321, 311-316 беттер 

СОӨЖ  мазмұны: 

1. Жалпы уланған кездегі алғашқы көмек 



Кредит  14 

Тақырыбы: Жəндіктер, жануарлар жəне өсімдіктер уымен уланған кездегі алғашқы көмек 

Дəріс мазмұны: 

Саңырауқұлақтармен уланған кездегі алғашқы көмек 

Өсімдіктермен уланған  кездегі алғашқы көмек 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 

2. Рустенова 258-261,248-254 беттер 

3. 148-149, 144-146 беттер 

4. 300-303, 320-321, 311-316 беттер 

СОӨЖ  мазмұны:  

1. Газбен, тұрып қалған тағаммен, ішімдік жəне темекімен улану түрлері 

2.Сарышаян, кене шаққан кездегі алғашқы көмек 

3.Қарақұрт шаққан кездегі алғашқы көмек  



СӨЖ  мазмұны: 

1. 


Уланудың жіктелуі 

Апта 8 

Кредит  15 

Тақырыбы: Өмір жəне өлім белгілері. Реанимация  əдістері. 

Дəріс мазмұны: 

1. 


Кома, коллапс, талма кезіндегі алғашқы көмек 

2. 


Естен тану (шок) ұғымы. Дəрігер келгенге дейінгі алғашқы көмек 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 

2. Рустенова 264-267, 279-286 б. 

3. 114-116, 143-144 б. 

4. 279-287, 322-324 б. 

 

СОӨЖ   мазмұны: 

1. 

Комалық жағдай жəне оның  түрлері 



2. 

 Каллистов, Говард, Сильвестр əдістері 

3. 

Прекардиальды соққы əдісі 



 

СӨЖ  мазмұны: 

     1. Тепе-теңдікті сақтай алмау синдромы 



Кредит  16 

Тақырыбы: Өмір жəне өлім белгілері. Реанимация  əдістері. 

Дəріс мазмұны: 

1.Биологиялық жəне клиникалық өлім түсінігі 

2. Жүрек жұмысын қалпына келтіру жəне өкпеге қолдан тыныс алу шараларын жасау əдістері    

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 201-207 

2.  Рустенова 264-267, 279-286 б. 

3. 114-116, 143-144 б. 

4. 279-287, 322-324 б. 

СОӨЖ  мазмұны: 

1.Талып қалу кезіндегі алғашқы көмек 

2.Кома, коллапс кезіндегі алғашқы көмек 

3.Биологиялық жəне клиникалық өлім белгілері 

4.Жүрекке жанама массаж жасау  əдістері 

5.Қолдан тыныс алдыру əдістері 



Əдебиетер: 

1. Арпабеов 201-207 

2.  Рстнова 264-267 б. 

3. 144-116 б. 

4. 279-287 б. 

СӨЖ  мазмұны: 

    1. «БЖ»  Рустенова 31,32 схемасынан суретерін салу 



Апта 9 

Кредит 17 

Тақырыбы: Жаралар 

Дəріс мазмұны: 

1. 


Жаралар, олардың жіктелуі 

2. 


Жара инфекциясының түрлері, алғашқы көмек шаралары 

3.   Асептика, антисептика 



Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 

2. Рустенова 189-190, 219,224-232, 233 б. 

3. Исаин 343-346, 325-326 б. 



СОӨЖ мазмұны:  

1. 


 Жара инфекциясының түрлері, алғашқы көмек шаралары 

2. 


Асептика, антисептика 

СӨЖ  мазмұны: 

    1. «БЖ» Рустенова 12 схемасын дəптерге түсіру 



Кредит  18 

Тақырыбы: Жарақаттар (бас, кеуде, іш) 

Дəріс мазмұны: 

1. 


Жарақаттардың жіктелуі 

2. 


Бас, кеуде жəне іш жарақаттары 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 148-151,161 

2.  Рустенова 189-190, 219,224-232, 233 б. 

4. 343-346, 325-326 б.  



СОӨЖ  мазмұны: 

1. 


Ұзақ қысылып қалу синдромы 

2. 


Жарақаттардың классификациясы 

3.Бас жəне кеуде жарақаты кезіндегі алғашқы көмек 

4.Жарақаттық шок 

5.Жарақат кезіндегі алғашқы көмек принциптері 

Əдебиеттер: 

1.Арпабеков 171-178 

2.Рустенова 189-190,219-224—232,233 

 

СӨЖ8мазмұны: 

1. 

Жарақат токсикозы 



 

Апта 10

 

Кредит  19 



Тақырыбы: Жүрек аурулары, өкпеден қан кету 

Дəріс мазмұны: 

1. Стенокардия, миокард инфаркты жəне өкпеден қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы көмек 

2. Бұл аурулардың пайда болу себептері, белгілері 



СОӨЖ мазмұны: 

1. 


Сіреспе инфекциясына сипаттама 

2. 


Жаралардың түрлері, оларды өңдеу 

СӨЖ9мазмұны: 

Кредит  20 

Тақырыбы: Инфекция туралы түсінік жəне оның алдын алу 

1.Инфекция туралы түсінік 

2.Асқазан жəне тыныс алу жүйесінің аурулары 

Əдебиеттер: 

1. Арпабеков 202бет 

2. Рустенова 274-278,268-270 

СОӨЖ мазмұны: 

1. 


Асқазанның созылмалы  аурулары 

СӨЖ мазмұны: 

1. Асептика жəне антисептика ережелерін сақтау 



 

  Апта 11 



Кредит  21 

Тақырыбы: Қансырау. Қан тоқтату. 

Дəріс мазмұны

1. Қансыраудың түрлері  

2. Қанды уақытша  тоқтату əдістері 

3. Ақырғы тоқтату  əдістері 

4. Ішкі қансырау белгілері, ондағы іс-əрекет 

  Əдебиеттер:  

1. 

Арпабеков 195-201 



2. 

Рустенова 182-189 

 

ОСӨЖ   мазмұны: 

1. Қансырауға сипаттама (2. 8-сыбанұсқа) 

2. Уақытша қан тоқтату əдісі: артериялық нүктелерді басу 

СӨЖ  мазмұны: 

1. Капилярлық, веналық жəне артериалдық қан ағуларының айырмашылықтары 




Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет