Кеңестік Қазақстан тарихын кезеңдеу

Тоқырау жылдары (1964-1982) КОКП Орталық комитетінің бірінші хатшысы Л.И.Брежнев;

Қайта құру жылдары (1985-1991 жж) КОКП Орталық комитетінің бірінші хатшысы М.С.Горбачев.

Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы (ҚКСР)- жұмысшылар мен шаруалардың социалистік мемлекеті. КСРО құрамына кіретін одақтас кеңестік социалистік республика. 1920 жылы 26 тамызда құрылды, 1935 жылы 5 желтоқсанда автономиядан, одақтас республикаға айналды. Жоғарғы Кеңес Республика үкіметін — Қазақ КСР Министрлік Кеңесін құрды, Қазақ КСР заңдарын қабылдады. Жоғары сот органы — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 5 жылға сайлайтын Жоғарғы сот. Оның құрамында 2 сот коллегиясы (азаматтық және қылмыстық істер бойынша) және Пленум бар. Сонымен қатар Жоғарғы Соттың Президиумы құралды. Қазақ КСР прокурорын КСРО Бас прокуроры 5 жылға тағайындалатын болған. Әкімшілік жағынан 19 облысқа, 210 ауданға бөлінді, 82 қаласы болды.

Санкт-Петербург университеті шығыс факультетінің түлектері Шаймардан Қосшығұлов (Ақмола облысы); Алпысбай Қалменов (Орал облысы); Бақытгерей Құлманов (Ішкі Орда, Астрахан губерниясы).

І мемлекеттік Думаға Қазақтар атынан сайланғандар: А.Бірімжанов; Б.Құлманов; А.Қалменов....

Қазақ зиялылары білім алған  оқу орындары: Уфадағы  «Ғалия»; Орынбодағы «Расулия»; Орынбодағы «Хұсайя».

Ә. Бөкейханов  «Мен кадет партиясынан неге шықтым»  деген мақаласында жерді сатуға қарсы болды.

Қазақстандағы мұсылмандардың саяси партиясы- Шура-и –Ислам.

Шура-й-Ислам ұйымы- Бүкілресейлік мұсылмандар съезі.

1917 жылы 26 қазанда Ташкентте өткен ІV құрылтайға қай өңірдің қазақтары қатысты: Ферғана; Сырдария; Жетісу.

 Коқан автономиясы құрған тұлға, мерзімі, мақсаты: Мустафа Шоқай басшылығымен ; 1917 ж. қараша айында біріктіру; Бүкіл түрік халқын бip мемлекет туы астында.

1917 жылы 26 қазанда Ташкентте өткен ІV құрылтайда басшылыққа тағайындалғандар: М.Бехбудий; М.Шоқай; Б.Қожанов.

Үш-Жүз партиясы идеялық ұстанымы социалистік бағыт болды.

 Алаш партиясы идеялық ұстанымы кадеттерге жақын болды.

 «Алаш» партиясы бағдарламасы жобасының негізгі мәселесі- қазақ облыстарының автономиясы.

 Алаш Орданың азамат соғысы жылдарында Ақгвардияшылдар жағын қолдады.

Уақытша халықтық  кеңес – «Алашорда» үкіметі 25 адамнан тұруға тиіс болды.

М.Дулатов «Оян, қазақ» өлеңдері жинағының авторы.

Қазақстанда кеңес өкіметінің орнатылуы туралы ұлттық көзқараста жазылған еңбек және оның авторы - «Түркістанның қилы тағдыры» М. Шоқай.  

1920-30-жылдары «Алаш» партиясы мен «Алашорда» үкіметінің рөлі мен қызметін бұрмалаған еңбектер пайда болды: С. Брайнин мен Ш. Шафироның; Н. Мартыненко; А.П. Богачев.

Семей, Өскемен, Верный Кеңес үкіметі қарулы күрес жолымен орнады.

Казревкомға мүше болғандар: Нукенов; Меңдешев; Жанкелдин.

А.Байтұрсыновтың «Жизнь национальностей» басылымында жарияланған мақаласында көтерілген мәселелер: Дербес басқару жөніндегі арманды орнықтыру; Революцияның әрі қуаныш, әрі қорқыныш болуы; Қазан революциясының түсініксіздігі.

Ұлт зиялыларының большевиктік бағыт ұстаған тобына кіргендер: С. Сейфуллин; Ә. Жангелдин; Ә. Майкөтов.

Чехославак корпусының бүлігімен Азамат соғысы басталды.

1918 жылдың мамыр айында Сібірдегі Чехословак корпусының офицерлері мен солдаттары бүлік шығарып, Қазақстанның солтүстігіндегі қалаларды Ақмола, Қостанай, Петропавлды басып алды.

 Азамат соғысы жылдары шаруаның өндірген өнімнің артық бөлігінің мемлекеттік қажетіне өткізу салығы: азық-түлік салғырты деп аталынды.

Ә.Жангелдин 1918 жылдың күзінде Ақтөбе майданының Қызыл армия әскері тұрған Шалқар станциясына Мәскеуден қару-жарақ жеткізген экспедицияны басқарды

1921 ж бастап шығарыла бастаған басылымдар: Степная правда; Қызыл Қазақстан; Еңбекші қазақ.

ЖЭС-ке көшу дегеніміз: Жалға алуға рұқсат беру; Товар–ақша қатынастарын енгізу; Жалдамалы жұмыс күшін пайдалануға рұқсат беру.

Индустриаландыру  жылдары Қазақстанда  салынған қант зауыттары: Талдықорған, Жамбыл, Мерке.

1921-1922 жылдары жұт салдарынан халық көшіп кеткен шет мемлекеттер: Қытай, Моңғолия, Түркия.

1920 ж. Қазақ Советтерінің Құрылтай съезінде қаралған негізгі ҚазАССР-ш құру мәселесі болды.

Жер су реформасы кеңес үкіметі патшалық үкіметтің жер мəселесіндегі отарлық саясатын жойғысы келгенімен: іс жүзінде жерді пайдалануды  таптық тұрғыдан біржақты шешті.

1922 жыл 5 қыркүйек «Түркістандағы жерді еңбекпен  пайдалану туралы»  аталатын қаулысы:

1922 жылдың күзінде Жер-су реформасы аяқталу мерзімі еді.

Жаңа экономикалық саясат  жылдарында ауыл шаруашылығын қалпына келтіру мақсатында Қосшы одағы ұйымы құрылды.

1926 жылы Қазақстандағы 128 жәрмеңке болды.

1925 жылы желтоқсанда партияның XIV сьезі өтті.

Индустриаландыру кезінде Қазақстанның табиғи байлығын зерттеуге Қ.Сәтпаев өз үлесін қосты.

1927  жылдан бастап Қоңырат мыс өндірудің ірі орталығына айналды.

ХХ ғасырдың 30-шы жылдардағы орын алған жаппай жазалау науқандарында тағылған айыптар: исламшылдар, ұлтшылдар, түрікшілдер.

Бай-қулақтарды тәркілеу және жою негізгі қажеттілігі: байлардың өкіметке қарсылығынан, тап күресімен, ауылдың лидерлерін жою

1946 жылы маусымда Қаз КСР Ғылым академиясының негізі қаланды, тұңғыш президенті Қ.И.Сәтпаев болды.

Қазақстан аумағының 3 млн гектарға жуығы Капустин Яр полигонына бөлінді.

Семей  полигонының құрылысы КОКП ОК мен КСРО Министрлер Кеңесінің 1947 жылғы 1тамыздағы шешіміне сәйкес Қазақстан облыстарының аумағында қанат жайды: Қарағанды, Семей, Павлодар.

1950 жылы 26 желтоқсанда «Правда» газетінде жарияланған «Қазақстан тарихы мәселелерін маркстік-лениндік тұрғыдан баяндайық» атты Е. Бекмахановтың еңбегіне қарсы қатал сыни мақаланың авторлары: Х.Г. Айдарова, Т.Ж. Шойынбаев, А.Ф. Якунин.

1951 ж. 23 қарашада Қазақстан К(б)П ОК-нің Бюросы болып, онда академик Қ.И. Сәтбаевты, президентікке қайта сайланғанына 2 ай өткенде, қызметтен босатып, қатаң cөгic жариялады. Қ. Сәтбаевты негізгі үш пункт бойынша кінәлады: «Едіге» фольклорлық басылымындағы жіберген қатесі үшін, партияға өткенде шыққан тегін жасырғаны үшін, Қазақ КСР Ғылым академиясы кадрларын жат элементтермен былғағаны үшін.

Қазақстан КП (б) ОК «Қазақ КСР ҒА Тіл және әдебиет институтының жұмысындағы өрескел қателіктер туралы» қаулысы бойынша  ұлтшыл деп кінәланды: Е. Ысмайылов, С. Мұқанов, М. Әуезов.

1953 жылы наурыз айында И. Сталин қайтыс болғаннан кейін,  билік үшін күрескен КСРО-ның жоғарғы мемлекеттік органдар басшылары: Н.С. Хрущев, Г.М. Маленков, Л.П. Берия.

1956-1957 жылдары  елде  жарты миллионнан астам адам ақталды.

1956–1957 жылдары елде жарты миллионнан астам адам ақталды. Олардың қатарындағы қазақ әдебиетінің қайраткерлері: Б. Майлин, І. Жансүгіров, С. Сейфуллин.

КОКП ОК-ның 1953 жылы қыркүйекте өткен пленумында Аграрлық саясатты өзгерту идеялары арнайы қаралды.

Тың игеру науқанының үш кезеңі қамтыған жылдар аралығы: 1954–1955 жж, 1956–1958 жж, 1959–1965 жж.

 1954 жылы 11 ақпанда өткен Қазақстан КП Пленумында республика партия ұйымының бірінші хатшысы орнынан Ж.Шаяхметов босатылды.

1955–1962 жж.  Қазақстан Коммунистік партиясының бірінші хатшысы қызметін атқарды: Л.И. Брежнев, Л.И. Д.А. Қонаев, П.К. Пономаренко.

«Қазақфильм» киностудиясының 1963 жылы «Ана туралы аңыз» фильмі

одақтық экранға шықты.

1964 жылы 8 наурызда Қазақстан Кинематографистер одағының l-құрылтай съезі өтті.

1966 жылы түсірген «Беймаза көктем» фильмінің режиссері А. Қарсақбаев болды.

О.Сүлейменов жазған «Aз и Я» кітабы КОКП ОК  идеологиялық мәселелерді қaдaғaлaп отырaтын М.A. Суслов: «aйқын орысқa қaрсы және ұлтшыл бaғыт ұстaғaн кітaп» деп айтқан туынды:

Н. Тілендиев этногрaфиялық оркестр құрып, ән жaзуда ұлттық сaрындaғы aспaпты музыкaны уaғыздaумен ұштaстырды.

Ә. Нұрпейісовтің шығaрмaсы бойыншa қойылғaн «Қaн мен тер» спектaклінің режисері Ә.Мамбетов 1974 жылы КСРО Мемлекеттік сыйлығын алды.

Ж. Молдaғaлиевке 1974 жылы «Қырaн дaлa» және «Сел» поэмaлaры үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді.

Республикада 1970-80  жж. ашылған жаңа баспалар: Жалын, Қайнар, Өнер.

Олжас Сүлейменовтың «AзиЯ»  кітaбын  өткір сынғa aлған журналдар: Молодая гвардия, Звезда, Москва.

1970-1980 жылдары әндері Қaзaқстaнның музыкaлық мәдениетінің aлтын қорынa кірген сазгерлер: Н. Тілендиев, Ш. Қaлдaяқов, Л. Хaмиди

 Қaзaқ дрaмa теaтрының шоқтығы биік сaхнaлық туындылaрының бірі Ә. Нұрпейісовтің шығaрмaсы негізінде қойылғaн «Қaн мен тер» спектaклі  бойынша 1974 жылы КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілген актерлер: A. Әшімов, Ы. Ноғaйбaев, Ф. Шaриповa.

Сегізінші бесжылдық «Алтын бесжылдық» деген атқа ие болды.

Ауған соғысына 22 000 Қазақстандықтар қатысты.

Ауған соғысында өжеттілік танытып, аты шыққан қазақ офицерлері: Қ.Майданов, Б.Ертаев, Б.Керімбаев

1989 жылы 15 ақпан Кеңес әскерінің Ауғанстаннан шығарылған мерзімі.

1985 жылы сәуір Горбачевтың «Қайта құру» саясатын жариялаған мерзімі:

Құйын-1986-1986 жылы Желтоқсан оқиғасына байланысты ұйымдастырылған жедел жоспаратауы болды.

Қайрат Рысқұлбеков Желтоқсан қатысушыларының ішінен «Халық қаһарманы» атағына ие болды.

Желтоқсан оқиғасын тергеу барысында 99 адам сотталды.

1988-1990 жылдары Одақтас республикалардағы ұлттық қозғалыстар өрбіген қалалар: Таулы Карабах, Ферғана, Вильнюс.

КСРО-ның құлау себептері: Коммунистік жүйенің ескіше басқара алмауы, Экономикалық артта қалушылық, Тоталитарлық жүйенің тығырыққа тірелуі.

1990 жылы 25 қазан Қазақстанның Мемлекеттік Егемендік туралы Декларациясы қашан қабылданды.

1991 жылы тамыз бүлігін ұйымдастырушы басшылар: Г.Янаев, В.Павлов, В.Крючков.

КСРО-дан соңғы болып тәуелсіздік алған Орталық Азия мемлекеттері: Тәжікстан, Қазақстан, Түркменстан.

1991 жылы 21 желтоқсанда ТМД-ны құруға Алматыға 11 мемлекет басшылары жиналды.

 1991 ж. 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Заңы қабылданды.  

Н.Ә.Назарбаев «... Ұмытылмас тарихи оқиға болды. Біз ата-бабаларымыздың арманын жүзеге асырдық», - деген.

«Қазақстан Республикасы — тәуелсіз мемлекет» -Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының бірінші тарауы ... деп аталады.

Тәуелсіздікке дейінгі Қазақстандық өнеркәсібі Одақтық жүйеге бағынышты жағдайда болды.

1996 жылы Тәуелсіздікке қол жеткізген еліміздің экономикасы  гиперинфляцияға ұшырады

1992-1997 жылдар Қоғамдағы нарықтық өзгерістердің бастапқы  шартты кезеңі көрініс берген мерзімі ретінде қарауға болады.

Егемендігінің алғашықы жылдарында экономиканы ырықтандыруда Ресейдің тәжірибесі  пайдаланылды.

Нарықтық экономикаға көшудің іргетасы Жеке меншікке көшуді асырудан басталды

1995-1997 жж. аралығындағы экономика саласында жүргізілген реформалардың басты бағыты макроэкономикалық тұрақтандыруды қамтамасыз ету болды.

1991-1995жж еліміздің қалыптасуы тұсында тауар мен қызмет көрсету өндірісі айтарлықтай құлдыраған мерзімі болды.

1991-1993 жж нарыққа көшудің алғашқы кезеңі 1991-1993 жж

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары  зиялы қауым өкілдерінің кедейленуіне орай пайдаланылған термин: Жаңа кедейлер