Пән бағдарламасының (syllabus) титулдық парағы
жүктеу/скачать 170,96 Kb. Pdf көрінісі
|
| Пән бағдарламасының (SYLLABUS) титулдық парағы ПМУ ҰС Н 7.18.4/19
ЕВ 6308 – Эволюциялық биология Павлодар, 2013 ж. Пән бағдарламасының (Syllabus) бекіту парағы ПМУ ҰС Н 7.18.4/19
ХТжЖ деканы _________ Қ.Қ. Ахметов 2013 ж. «___»__________
Құрастырушы: _________________ б.ғ.к., доцент Қалиева А.Б.
Эволюциялық биология – ЕВ 6308 6М060700 - Биология мамандығы бойынша күндізгі оқитын магистранттарға арналған Пәннің бағдарламасы (Syllabus) Бағдарлама 2013 ж. «___» _________ бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленді. Кафедра отырысында ұсынылды 2013 ж. «___»____________№_____ Хаттама Кафедра меңгерушісі ______________ Ш.М. Жумадина
Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 2013 ж. «_____»____________ №____ Хаттама ОӘК төрағасы ________________ Ю.М. Каниболоцкая 2013 ж. «_____»___________
1. Оқу пәнінің құжаты Пән атауы Эволюциялық биология Жоғару оқы орнының компонеттік пәні Кредиттер саны мен оқу мерзімі Барлығы – 2 кредит Курс: 2 Семестр: 3 Барлық аудиториялық сабақтар – 30 сағат Дәрістер - 15 часов Тәжірибелік /семинарлық сабақтар – 15 сағат Лабораториялық – қарастырылмаған СӨЖ – 120 сағат оның ішінде СОӨЖ – 15 сағат Жалпы еңбек сыйымдылғы - 150 сағат
Емтихан – 3 семестр Пререквизиттер Пәнді оқу кезінде төмендегі пәндерден білімді, біліктілікті және дағдыларды білуі қажет: Жасушалық биология, Кәсіптендіру оқыту пәндердің әдістемесі, Қоршаған орта және биологиялық әртүрлілікті сақтау. Постреквизиттер Төмендеғі пәндерді оқу үшін бұл пәнді оқу кезендегі білімді, біліктілікті және дағдыларды білуі қажет : Павлодар Өңірінің қосқанатты қансорғыштары, Ғылыми зерттеу әдістері. 2. Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары Аты-жөні – Қалиева Айнагүл Балгақызы Ғылыми дәрежесі, атағы,
лауазымы – биология ғылымдарының кандидаты, доцент, биология және экология кафедрасының доценті. «Биология және экология» кафедрасы, 356,358 аудиторияда, байланысу телефоны: 8(7182)67-36-85 (вн.1-257) Е-mail:
ainanurlina80@mail.ru .
Пәннің мазмұны – түрлердің пайда болуы, ағзаларды ортақ тектерін, олардың белгілерінің тұқымқуалаушылығы мен түрөзгерісі, эволюция барысында көбею және формаларының әр түрлілігі. Пәннің мақсаты магистранттарды түрлердің ортақ тектерімен мен олардың биологиялық эволюция жолдарымен таныстыру болып табылады. Пәннің міндеттері: - биологиялық эволюция барысында түрлердің формаларының әр түрлілігін анықтау ; - ағзалардың ортақ тектерін білу; - эволюциялық биологияның негізгі әдістерін білу. 4. Білімге, біліктілікке, дағдыларға және құзырлыққа талаптар Пәнді игеру нәтижесінде магистранттар міндетті: түсінік алу: эволюция нәтижесіде түрлердің пайда болуы туралы, олардың таралуы, көбеюі, алуантүрлілілік пен эволюциондық дамудың тарихы туралы. білу: -
- ағзалардың ортақ тектерін; - таралу аймақтары мен тіршілік ету орнын; - эволюциялық биологияның әдістерін; - тұтас өмір бұтағы ағашы бірлестігі; - түрлер эволюциясының негізгі теорияларын. істей алу: - белгілі бір эволюциялық факторды түсіндіру үшін эволюциялық биологияның әр түрлі әдістерін қолдану; - түрлердің систематикалық орнын анықтау; - жердегі тіршіліктің құрылу процестері мен принциптерін түсіну. тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру: - түрлердің систематикалық орындарының және олардық ортақ тектерін анықтауда; - эволюциялық биологияның негізгі теориялары мен әдістерін түсіндіруде. білікті болу: - ұрпақтар қатарындағы тірі ағзалардың тұқымқуалаушылық өзгерістердің қасиеті мен белгілер мәселелерінде; - эволюциялық биологияның әдістерінде, тәсілдерінде, ойларда; - түрлердің биологиялық эволюция барысында. 5. Пәннің тақырыптық жоспары Сабақ түрлеріне бойынша академиялық сағаттардың бөлінуі № Тақырып атауы Сабақ түрлері бойынша аудиториялық сағаттардың көлемі МӨЖ дәрістер практикалық (семинар) Барлығы МОӨЖ 1
болуы мен дамуы. Эволюция және эволюциялық биология. 1 1
1 2
эволюциялық теориясы.Эволюциялық биологияның даму тарихы. 1 1
1 3 Эволюциялық биологияның әдістері. 1 1 8 1 4 Теориялық эволюционды биология. 1 1 8 1 5 Экспериментальді эволюциялық биология. 1 1 8 1 6 Эволюцияның айғағы. Эволюцияның палеонтологиялық, биогеографиялық куәлігі. 1 1 8 1 7 Эволюцияның салыстырмалы- анатомиялық, эмбриологиялық және молекулярлы куәлігі. 1 1 8 1 8 Эволюцияның негізгі факторлары. Табиғи популяцияның өзгерісі мен генетикалық құрылымы. 1 1 8 1
9 Мутациялар мен гендердің дрейфі. 1 1
1 10 Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу. 1 1 8 1 11 Адаптация және миграцияның эволюция факторы ретінде пайда болуы.
1 1 8 1 12 Эволюция жолы. Биологиялық түрлер мен түр алуандылық. Изоляция. 1 1
1 13 Эволюция бағыты. 1 1
1 14 Эволюцияның генетикалық және онтогенетикалық негіздері. 1 1 8 1 15 Тіршілік ағашы. 1 1 8 1 Барлығы: 150 (2 кредит) 15 15 120 15 6. Дәріс сабақтардың мазмұны. 1 тақырып. Эволюциялық биологияның пайда болуы мен дамуы. Эволюция және эволюциялық биология. 1. Эволюциялық биологияның пайда болуы. "Эволюция" ұғымның құралымы, тетіктер, заңдылықтар және эволюция жолдары. Эволюциялық биологияның дамуы. 2. Эволюционизмның алғышарттары. Ж.Б. Ламарктың эволюциялық теориясы. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Қоршаған ортамен танысу. Кестелер 2. Тірі табиғаттың ұйымдастыру деңгейі. Кестелер. 3. Зоология. Омыртқасыздар. Омыртқалылар. Кестелер. 4. Ботаника. Өсімдіктер. Кестелер. 5. Эволюция. Слайд-альбомдар. 2 тақырып. Ч. Дарвин және оның эволюциялық теориясы. Эволюциялық биологияның даму тарихы. 1. Ч. Дарвинның өмірі мен еңбектері.
Ч. Дарвинның эволюциялық қағидасының негізгі ұстанымдары.
Эволюцияның синтетикалық қағидасының құралымы. 2. Эволюциялық биологияның даму тарихы. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Эволюция. Слайд-альбомдар. 2. Тірі табиғаттың ұйымдастыру деңгейі. Кестелер. 3 тақырып. Эволюциялық биологияның әдістері. 1. Эволюциялық биологияның әдістері - палеонтологиялық, биогеографиялық, морфологиялық, молекулалы-генетикалық. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Қоршаған ортамен танысу. Кестелер. 2. Тірі табиғаттың ұйымдастыру деңгейі. Кестелер. 4 тақырып. Теориялық эволюционды биология. 1. Эволюциялық биологияның әр-түрлі қағидалары, эволюциялық үдерістерді суреттеу және түсіндіру - эволюцияның синтетикалық қағидасы, молекулалық эволюцияның араның қағидасы, үздік равновесияның қағидасы, дамудың эволюциялық биологиясы.
2. Осы қағидаларда қолданылатын әдістері. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Алуантүрлік айуанаттар дүние. Плакаттар. 5 тақырып. Экспериментальді эволюциялық биология. 1. Экспериментальді эволюциялық биология – Г. Шапошниковтың жасанды эволюцияның тәжерибелер, E. coli эволюциясіның ұзақ ұақытты эксперименттері. Әдебиет: [1-6]. 6 тақырып. Эволюцияның айғағы. Эволюцияның палеонтологиялық, биогеографиялық куәлігі. 1. Эволюцияның палеонтологиялық куәліктері өсімдіктің қазынды пішіндерің, біздің заманымыздың дейін тұратын айуанаттарды, құстарды, олардың дамуы, эволюцияны және құруды тағайынды қояды. 2. Эволюцияның биогеографиялық куәліктері ғаламшада тірі ағзаларды орналастыру, олардың жылдамдық және тарату, тірі ағзалардың ұқсастығы аумақты биогеографиялық облыстардың және облыстардың өзара айырмашылығың көрсетеді. Әдебиет: [4,5,6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Археоптерикстің планшеті. 7 тақырып. Эволюцияның салыстырмалы-анатомиялық, эмбриологиялық және молекулярлы куәлігі. 1. Эволюцияның салыстырмалы-анатомиялық куәлігі жалпы құрылымның және тірі ағзалардың жалпы қалыптасуы салыстырсалы-анатомиялық аспектіде түсіндіреді. Неліктен тірі ағзалардың жіктелуі иерархиялық принцип бойынша құрастырылғаның түсіндіреді. 2. Эволюцияның эмбрионалдық куәліктері көпжасушалық ағзаларды зиготадан үлкен формаға дейін жолын бақылауға мүмкіндік береді. Барлық бір типтік өкілдердің (мысалы, хордалылар) нағыз жалпы ерекшеліктері эмбриондардың құрылымдары (хорда, ішек, алдынғы және артқы аяқтардың нышандары) онтогенезде өте ерте және бір рецепт бойынша қалыптасады. Органогенездің ерте стадияларында ұрықтардың бір-бірімен ұқсастығы. 3. Эволюциялық молекулярлық куәліктері ағзалардың өмірлерің молекулярлық геномдық деңгейде ұқсастығың аңықтауға мүмкіндік береді. Қазіргі жетістіктер арқылы молекулярлық биология және генетиканың адамның, тышқанның, дрозофилланың, малярийлық масаның, күріштің және көптеген басқа жануарлардың, өсімдіктердің, саңырауқұлақтардың және микроорганизмдердің түрлерін геномдарың расшифровать удалось. Әртүрлі ағзалардың гендерің салыстыруға және олардың араларындағы ұқсастық пен айырмашылығың анализировать, гендерді тек қана қазіргі тіршілік етіп жүрген ағзалар ғана емес және де бұрын өлген түрлерді қазбалар қалдықтардың ДНК ізі арқылы зерттеуге мүмкіндік береді. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Адам, жылқы, қой аяқтарының қаңқасы. 2. ДНК-ның, РНК-ның құрылымы. Макеттер. Кестелер. 3. Кептердің, қоянның, бақаның қаңқасы. 8 тақырып. Эволюцияның негізгі факторлары. Табиғи популяцияның өзгерісі мен генетикалық құрылымы. 1. «Популяция» түсінігі. Популяция – эволюцияның элементарлы бірлігі. Орыс ғалымы Четвероковтың бақылаулары. Табиғатты популяцияның өзгергіштігі эволюцияның факторы ретінде. 2. Цитология, биохимия және молекулярлық биологияның әдістердің дамуы популяциялардың генетикалық өзгергіштік талдауына жаңа ашуларға мүмкіндік берді. Аллель мен генотиптердің жиілігі. Харди-Вейнбергтің теңдеуі және оның биологиялық мағынасы.
1. Глобальдық экология. 3 кассетадан тұратын жиынтық. 2. Табиғи одақтар. Кестелер. 3. Экологиядан слайд-альбомдер. 9 тақырып. Мутациялар мен гендердің дрейфі. 1. Мутация – популяцияның генетикалық өзгергіштіктің көзі. Мутацияның пайда болуының жиілігі. Мутация жиілігі әртүрлі гендерге, әртүрлі ағзаларға бірдей емес. Ол, әсерге жауабын бергенде, сыртқы факторлар, сондайақ ионизациялық радиация, кейбір химиялық қосындылар, вирустар және ағзадағы ішкі жағдайдың өзгерістері (қартаю, стресс и т.б.) өседі, кейде өте кілт. Зиянды, пайдалы және нейтралдық мутациялар. Хромосомдық және геномдық мутациялардың эволюциядағы ролі. Мутациялық процесстер эволюцияның маңызды факторы ретінде. 2. Популяциядағы аллель көптігінің кенеттен өзгергіштіктері. Геннің дрейфі. Популяциядағы геннің дрейфі әртүрлі санда болады, бірақ популяция неғұрлым кішірек болса, согұрлым оның әсері күштірек болады. Геннің дрейфі эволюцияның факторы ретінде. Популяциялық толқындар және геннің дрейфі. Негіздің әсері. Геннің дрейфі және молекулярлық сағаттың эволюциясы. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. ДНК-ның, РНК-ның құрылымы. Макеттер. Кестелер. 10 тақырып. Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыпталу. 1. Қозғаушы фактор ретінде түрдің эволюциясы – өмір сүру үшін күрес. Геометриялық прогрессияның көбеюі және өмір сүрудің күресі. Өмір сүру күресудің 3 түрін белгілейді: өмір үшін күрес абиотикалық факторлармен (конституциональды күрес), басқа түрлердің өкілдерімен (өзара түрлердің күресі) және өз ішіндегі түрлердің өкілдерімен (өз ішіндегі күрес). 2. Табиғи сұрыптау – эволюцияның бағыттаушы факторы ретінде. Табиғи сұрыптау білетін эволюцияның факторларынан айырмашылығы бар – мутациондық процессінен және геннің дрейфінен. Табиғи сұрыптау автоматты болады. Табиғи сұрыптаудың әсерлігі оның интенсивтігінен және популяциядағы жиналған тұқымқуалаушылық өзгергіштіктен зависит. Табиғи сұрыптаудың түрлері. Әдебиет: [1-6]. 11 тақырып. Адаптация және миграцияның эволюция факторы ретінде пайда болуы. 1. Қиын адаптацияның пайда болуы. Бейімдеушілік қалыпты болып келеді. Жаңадан пайда болған кезде бір шарттқа бейімделу зияңды немесе пайдасыз болуы мүмкін. Алайда мекен ететін ортаның шарттары жие және кей кезде өте тез өзгереді. Осы жағдайда бұрыннан жиналған адаптациялар жаңадан пайда болуын қиындатады, сондықтан ағзалардың үлкен топтардың өліп кетуіне әкеледі. 2. Миграция эволюцияның факторы ретінде. Локальдық популяциялар арасында генетикалық айырмашылықтар әртүрлі эволюциялық факторлар әсерінен пайда болады. Миграция популяциялардың арасында генетикалық айырмашылықтарды нивелирендіреді. Мигранттардың алмасу нәтижесінде екі көршілес популяцияның арасында, генетикалық құрамы бойынша айырмашылығы, аллель көпшілігі ұрпақтан ұрпаққа өзгереді . Миграциялардың арқасында түрдің генетикалық бірлестігі құпталады. Әдебиет: [1-6]. 12 тақырып. Эволюция жолы. Биологиялық түрлер мен түр алуандылық. Изоляция. 1. Биологиялық түрлері. Қазіргі биология бірнеше критерийлер шығарды, олар бір түрді басқа түрден айыруға мүмкіндік береді - морфологиялық, цитогенетикалық, молекулярлы-биологиялық, экологиялы-географиялық. Репродуктивті изоляция. 2. Түрдің пайда болуы. Табиғатта орын алған түрлердің алуан-түрлілігі өте көп, олардың жалпы саны бірнеше миллионды құрайды. Түрдің пайда болуының жолдары. Изоляция түрдің пайда болуының пуск механизмі ретінде. Түрдің пайда болуының тәсілдері.
1. CD дискі «Природные ресурсы Средней Азии». 2. Жануарлардың жіктелуі. Омыртқасыздар. Омыртқалылар. Кестелер. 13 тақырып. Эволюция бағыты. 1. Әрбір систематикалық топтың эволюциялық бағыты ортадағы ерекшеліктердің өзара қарым-қатынас арқылы белгіленеді, оның ішінде осы таксонның эволюциясы өтеді, және оның генетикалық пайда болуы, оның алдынғы эволюциясының жүрісінде қалыптасты. Дивергенция, конвергенция, параллелизм. Жолдардың қатынасы және эволюцияның темптері. Әдебиет: [1-6]. Мультимедиялық сүйемелдеу: 1. Эволюция. Слайд-альбомдар. 14 тақырып. Эволюцияның генетикалық және онтогенетикалық негіздері. 1. Таксон арасындағы морфологиялық айырмашылықтар түр ішіндегі айнығыштық
сияқты, генетикалық айырмашылықтармен белгіленген. Гендер тек қана бөліну жылдамдығын және дамып жатқан эмбрионның жасушалардың миграциялық бағытын, сонымен қатар даму хронологиясын аңықтайды. 2. Ертедегі және ең принципиалді кезеңдердің барлық жануарлар онтогенезі бір жинақ гендерімен бақыланады. Олар транскрипцияға қатысатын кейбір ақуыздардың эмбриондардың жасушаларында түзулу градиентің аңықтайды және сонымен қатар дененің негізгі осьтарын қалыптасуын детерминиттейді: арқалық – іш жағы, бас - құйрық, сол – оң жақ. Олар ұрықтардың пайда болу сегментациясын, сегмент саның және оның ерекшеліктерінің ережелерің белгілейді: бас, құрсақ, кеуде қай жерде пайда болады, қай сегментте және қандай типті аяқтар болу керек. Әдебиет: [1-4,6]. 15 тақырып. Тіршілік ағашы. 1. Жер бетіндегі өмір алуантүрлілігі біртіңдеп эволюция жолымен пайда болды – тірі ағзалардың қасиеттерінің мұрагерлік өзгерістер арқылы даму биологияның, палеонтологияның, биогеографияның, салыстырмалы анатомияның, эмбриологияның, молекулярлық генетиканың барлық жиынтық мәліметтерін куәландырады. Барлық қазіргі ағзалардың формаларының көптүрлілігі мутациялық процесс ретінде эволюциялық факторлар арқасында пайда болды – геннің дрейфі, миграциялар, изоляция және табиғи сұрып барлық формасында. Әдебиет: [1-6]. 7. Тәжірибелік сабақтың мазмұны, оның сағаттағы көлемі №1семинар тақырыбы. Эволюциялық биологияның қалыптасуымен дамуы . 1. Эволюциялық биологияның қалыптасуымен дамуы. 2. Эволюционизмнің алғышарттар. Ж.Б. Ламарктің эволюциялық теориясы.
1. Қандай ғылыми ашылымдар түрдің өзгергіштігі идеясының пайда болуына әкелді? Генетикалық ақпаратының сақталуы, берілуі және келтірілуінің қазіргі білімді қолдана ағзалардың тұқымқуалаушылықтың мүмкін еместігін дәлелдеңіз. 2. Ламарктің эволюциондық теориясының мағынасы неде?
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Ч. Дарвинның эволюциялық теориясының негізгі принциптері. Эволюцияның синтетикалық теориясының қалыптасуы. 2. Эволюциялық биологияның даму тарихы. Тапсырма : 1. Қандай бақылаулар Дарвинді түрлердің өзгеруінің ойына әкелді? Дарвин қалай табиғи сұрып идеясына келді. 2. Дарвиннің теориясының негізі қорытындысы неде? Эволюция механизмдерін түсіну үшін Мендель закондарының мағынасы неде? 3. Эволюциялық биологияның дамуына үлес қосқан ғалымдарды айтыңыз. Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар (қысқыша): Оқу материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №3 семинар тақырыбы . Эволюциялық биологияның әдістері. 1. Эволюциялық биологияның әдістері. Тапсырма : 1. Эволюциялық биологияда қолданатын палеонтологиялық, биогеографиялық, морфологиялық, молекулярлы-генетикалық әдістерді мінездеңіз. Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар (қысқыша): Оқу материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №4 семинар тақырыбы . Теориялық эволюциялық биология. 1. СТЭ, молекулярлық эволюцияның нейтральдік теориясы, теория прерывистого равновесия, эволюциялық биология дамуы. 2. Осы теорияларда қолданылатын әдістер. Тапсырма : 1. Айтылған теорияларға мінездеме беріңіз? Осы теориялар қандай маңызды сұрақтарға жауап береді? Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар (қысқыша): Оқу материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №5 семинар тақырыбы . Экспериментальді эволюциялық биология. 1. Экспериментальді эволюциялық биология – эволюциядағы жасанды Г. Шапошниковтың
тәжірибесі, E. сoli эволюциясының ұзақ уақытты эксперименттер. Тапсырма : 1. Г. Шапошниковтың тәжірибелерінің мағынасы неде? Экспериментальды эволюциялық биологияның мәліметтері қандай шешімге келді? Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар (қысқыша): Оқу материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №6 семинар тақырыбы . Эволюцияның куәліктері. Палеонтологиялық, биогеографиялық эволюцияның куәліктері. 1. Палеонтологиялық эволюцияның куәліктері. 2. Биогеографиялық эволюцияның куәліктері. Тапсырма: 1. Қазба қалдықтар талдау негізінде эволюцияның реттігін қалай келтіруге болады? құстар мен киттәрізділерінің эволюциясының көшпелі түрлердің мысалын келтіріндер. 2. Солтүстік Америка және Евразияның жануар және өсімдіктер әлемінің бір- бірімен ұқсастығы, ал Солтүстік және Оңтүстік Америкасының флорасы мен фаунасы айырмашылығы үлкен. Бұл факті қалай түсіндіресіз? Эндемиялық түрлер (жер бетінде ешқайда кездеспейді) аралдарда жие кездеседі. Мұны немен түсіндіруге болады?
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №7 семинар тақырыбы . Салыстырмалы-анатомиялық, эмбриологиялық және молекулярлық эволюцияның куәліктері. 1. Салыстырмалы-анатомиялық эволюцияның куәліктері. 2. Эмбриологиялық эволюцияның куәліктері. 3. Молекулярлық эволюцияның куәліктері. Тапсырма : 1. Омыртқалылардың аятарының құрылысындағы ұқсастығының және айырмашылығының себебі неде? 2. Алғашқы сатыдағы жануарлардың эмбрионалді дамуының ұқсастығы немен түсіндіріледі? 3. Жер бетінде барлық тірі ағзаларда тұқымдас ақпараты бірдей жазылу механизмі, беру және оқылуы арқылы табылды. Бұл нені куәландырады? Қазіргі ағзалардың геннің және ақуыздарының талдау нәтижелерінің олардың пайда болу реконструкциясына қалай қолдануға болады? Палеонтология, салыстырмалы анатомия, эмбриология және молекулярлық генетиканың мәліметтерін қолдана отырып киттәрізділердің эволюциясын талдаңыздар.
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. Әдебиет: [1-6]. №8 семинар тақырыбы . Эволюцияның маңызды факторлары. Өзгергіштік және табиғи популяциялардың генетикалық структурасы. 1. Популяциялар. Табиғи популяциялардың өзгергіштігі. 2. Цитологияның, биохимияның және молекулярлық биологияның тәсілдері. Аллельдердің және генотиптердің жиелілігі. Харди-Вейнберг теңдеуінің биологиялық мағынасы. Тапсырма: 1. Эволюцияның элементарлы бірлігі болып неге дарақ, ал популяция емес саналады? Неліктен фенотипте генетикалық өзгергіштіктің тек қана бір бөлігі танылады? Популяциядағы жинақтық өзгергіштіктің қандай генетикалық механизмдерді білесіздер? Жасырын генетикалық өзгергіштікті қалай талдауға болады? 2. Харди-Вейнбергтің теңдеуінің биологиялық мағынасы неде? Қай шарттарда ол орындалады? Тепе теңдік популяция дегеніміз не? Төменде Ресей-Америкалық компаниясының аңшыларымен түлкі кәсібі көрсетілген. Әртүрлі популяцияларда геннің жиілігін және генотиптерін аңықтаңыз.
Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс. .
№9 семинар тақырыбы . Мутациялар және гендердің дрейфі. 1. Мутациялар. Мутациялардың пайда болу жиелілігі. Зиянды, пайдалы және нейтралдық мутациялар. Хромосомды және геномды мутациялардың эволюциядағы ролі. Эволюцияның негізгі факторы ретінде мутациялық процесс. 2. Популяциядағы аллель көпшілігінің кенеттен өзгергіштігі. Гендердің дрейфі. Популяциялық толқындар және гендердің дрейфі. Қалаушы әсері. Гендердің дрейфі және эволюцияның молекулярлық сағаты. Тапсырма: 1. Мутацияның пайдалылығы немесе зияндылығы немен аңықталады? Мутациялар кенетті және дұрыс емес. Бұл нені білдіреді? Хромосомды және геномды мутациялар эволюцияда қандай рольді ойнайды? 2. Геннің дрейфі түсінігін беріңіз. Геннің дрейфінің ықпалында популяцияның генетикалық структурасы қалай өзгереді? Ген дрейф эффектісі популяция санынан қалай тәуелді? Неліктен популяция толқындар саны геннің дрейф эффектісін күшейтеді? Геннің дрейфі арал фаунасы және флорасы қалыптасуына қандай рольді атқарады? Эволюцияның молекулярлық сағаттың принципін және оның эволюциялық зерттеулерде қолдануын түсіндіріңіз.
Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар ( қысқыша ): Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Өмір сүру үшін күрес. Көбеюінің геометриялық прогрессиясы және Өмір сүру үшін күрес. Өмір сүру үшін күрестің формалары. 2. Табиғи сұрыптау. Табиғи сұрыптаудың формалары. Тапсырма: 1. Ч. Дарвин өмір сүру күресін кеңінен, метафоралық мағынада түсінуі керек. «Өмір сүру күресі» терминін қалай ұғасыз? Өмір сүру күресінін қандай формаларын білесіздер және олар бір-бірімен қандай қарым-қатынаста болады? Қызыл Патшайымы принципі деген не? Эволюцияның экожүйесінде оның атқаратын ролі? Жануарлар және өсімдіктер әлемінде өмір сүру күресінін белгілі мысалын келтіріндер. 2. Дараның бейімделуі деген не? Табиғатта және зертханалық эксперименттерде даралардың біршама бейімделуді қалайша бағалауға болады? Сұрыптаудың тиімділігі неге байланысты? Ата-аналар мен ұрпақ арасында ұқсастығы қайда көбірек – таза гомозиготты сызықта немесе гетерогендік популяцияларда? Таза сызықтардын сұрыптауы неліктен ұрпақтың қатарында орташа мән белгісін қозғалтпайды? Дарвиннің эволюция теориясының бір қарсылылығы сұрыптау тек қана бейімделмейтін ауытқыларды және жаңа ештене бере алмайтынды кеседі деп болып саналады. Осы қарсылықты жоққа шығарыңыз. Табиғи сұрыптау қалайша альтруистік мінез-құлқы және жануарлардың өзара көмегі пайда болуына және жетілуіне мүмкіндік береді? Сұрыптау формаларын салыстырындар және олардың өзара ұқсастығын және айырмашылығын белгілеңіз. Табиғатта әртүрлі сұрыптау формалардын мысалын келтіріңіз. Пікір дұрыс пе, ортанын ауыспалы шарттары тек қана қозғалмалы сұрыптау болып әсер етеді, ал өзгермейтін – тек қана тұрақтылық ретінде? Қандай жағдайда сұрыптау популяцияның генетикалық өзгергіштігіне әкеледі, қай жағдайда оның жинақтауына? Жануарлардың жыныстық диморфизмнің мысалын келтіріңіз және олардың эволюцияларының жылжымалы және жыныстық сұрыптау механизмін қолдану арқылы түсіндіруге тырысыңыз.
Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Ауыр адаптацияның пайда болуы. Қандай бір шарттарға ағзалардың бейімделуі.
2. Миграциялар. Особь және популяцияға миграцияның әсері. Тапсырма: 1. Адаптацияның түсінігін беріңіз. Адаптацияның қалыптасуында ең маңызды рольді эволюцияда қай фактор ойнайды? Қиын адаптациялардың бір мутация арқылы пайда болуы мүмкін бе? Адаптацияның болуына геннің дрейфі әкеле ала ма? Әртүрлі адаптациялар туралы мәлім болған мысалдар келтіріндер және олардың пайда болу тарихын айтыңыз. Кейбір адаптациялардың жетілмеген себебі неде? 2. Сіздерге мәлім жануар және өсімдіктер миграциясын мысалын келтіріңіз және осы миграциялардың популяциясының генетикалық структурасына тиетін әсерін талқылаңыз. Мерзімді миграцияларды көптеген құстар жасайды. Осы миграциялар популяцияның генетикалық структурасының өзгеруіне әкеле ме. Миграциялардың басқа
эволюцияның факторларымен әрекеттесуін талқылаңыз – табиғи сұрыптау және геннің дрейфі.
Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар ( қысқыша ): Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Биологиялық түрлер. Морфологиялық, цитогенетикалық, молекулярлы- биологиялық, экологиялы-географиялық критерийлер. Репродуктивті изоляция. 2. Түрдің пайда болуы. Түрдің пайда болу жолдары. Изоляция түрдің пайда болу пуск механизмі ретінде. Түрдің пайда болу тәсілдері. Тапсырма: 1. Түрді анықтау үшін қандай негізгі критерийлерді пайдаланады? Түрді анықтау барысында ең маңызды критерийлер қайсы? Неліктен тек қана әртүрлі критерийлердің жиынтығы бір түрді басқа түрден айыруға мүмкіндік береді? 2. Түрдің пайда болу негізгі жолдарын айтыңыз. Популяцияның оңашалауына қандай факторлар әкеледі? Оңашала популяциялардың ұзақтық оңашалау генетикалық құрылым калай әсер етеді? Аллопатриялық түрдің пайда болуы қандай механизмдерде негізделеді? Аллопатриялық түрдің пайда болуының мысалын келтіріндер. Табиғатта ол қаншалықты кенінен таралған? Симпатриялық түрдің пайда болуы қандай жағдайда болады? Симпатриялық түрдің пайда болуының мысалын келтіріндер. Модельді аллопатриялық және симпатиялық арқылы түрдің пайда болуының Виктория өзенінің цихлид түрінің көптүрлілігін түсіндіруге тырысыңыз.
Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Эволюцияның бағыты. Дивергенция, конвергенция, параллелизм. Жолдардың қатынасы және эволюцияның темптері. Тапсырма: 1. Дивергенция процесінін негізінде қандай эволюциялық құбылыстар жатыр? Органикалық пішіндер эволюциясында дивергенция процесінің ролі қаншалықты? Органикалық пішін қатарының конвергентті ұқсастығы нені куәландырады? Конвергенция мысалдарын келтіріңіз. Эволюцияда қандай мәселе арқылы параллелизмдер пайда болады? Араморфоздар және идиоадаптациялар эволюцияда қандай рольді атқарады? Үлкен таксондар қалай пайда болады – кенеттен немесе шым-шымдап? Құстар класының пайда болу мысалында осы процессті реконструкциялауға тырысыңыз .
Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Генетикалық эволюцияның негіздері. 2. Онтогенетикалық эволюцияның негіздері.
1. Тірі ағзалар пішінін эволюциялық өзгерістер онтогенетикалық процессінің қандай өзгерістерге әкеледі? 2. Регуляторлы гендер деген не және олар онтогенезде қандай рольді атқарады? Регуляторлық геннің санын көбеюі қандай эволюциялық зардаптарға әкеледі?
Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1. Өмір ағашы. Эволюцияның маңызды факторлары – мутациялық процесс, гендердің дрейфі, миграциялар, изоляция және табиғи табиғи сұрыптау. Тапсырма: 1. Өмір ағашы қалай құрылғаның айтып беріңіз. Тірі ағзалардың эволюциясы қандай процесстер шешімдер арқылы келді. Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар ( қысқыша ): Оқу
материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.
1 тақырып. Қазақстанның майэфирлық өсімдіктері. Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы: 1. Сұрақтарды дайындау: а) қандай өсімдіктердің биологиялық белсенді заттарын осы категорияға жатқызады. б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма. 2. Реферат жазу. 2 тақырып. Қазақстанның улы өсімдіктері.
1. Сұрақтарды дайындау: а) қандай өсімдіктердің биологиялық белсенді заттарын осы категорияға жатқызады. б) жануарларға және адамға қауіпті ең улы өсімдіктердің тізімін құрастырындар. 2. Реферат жазу. 3 тақырып. Қазақстанның балды өсімдіктері.
1. Сұрақтарды дайындау: а) қандай өсімдіктердің биологиялық белсенді заттарын осы категорияға жатқызады. б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма. 2. Қазақстанның балды өсімдіктерге арналған монографияларды оқу. 3. Реферат жазу. 4 тақырып. Қазақстанның жабайы өсетін жеміс-жидекті өсімдіктер. Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы: 1. Сұрақтарды дайындау: а) қандай өсімдіктердің биологиялық белсенді заттарын осы категорияға жатқызады. б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма. 2. Реферат жазу. 4 тақырып. Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлардың Қызыл Кітабы.
Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы: 1. Сұрақтарды дайындау: а) Қаншама Қазақстан Қызыл Кітабының басылымы бар, б) Қазақстанда қашан ең бірінші Қызыл Кітабы шықты, в) қай белгілер бойынша өсімдіктер мен жануарлар Қызыл Кітабына еңгізіледі. 2. Реферат жазу. 5 тақырып. Ара және адамның денсаулығы.
1. Сұрақтарды дайындау: а) балды өсімдіктердің негізгі түрлері. б) өсімдіктің түріне байланысты балдың түрі. 2. Қазақстанның балды өсімдіктерге және өсімдіктерді опылении араның роліне арналған монографияларды оқу. 3. Реферат жазу.
1) Солтүстік-Шығыс Қазақстанның орташа өзендердің биоресурстары
(Павлодар облысы). 2) Қазақстанның жануар әлемі және оның экологиядағы мәселелер 3) Каспий теңізінің биоресурстары. 4) Қазақстанның балық шаруашылығы комплексінің дамуы. 5) Павлодар облысының табиғатты биологиялық ресурстары. 6) Қазақстан Республикасының ұлттық саябақтар және қорықшалар. 7) Биологиялық ресурстардың күзету мәселелері және рациональды қолдану . 8) Қазақстанның орман ресурстары, маңызы, олардың қорғау мәселесі, ұдайы өңдіру және рациональды қолдану. 9) Қазақстан Республикасының Қызыл Кітабы. 10) Қазақстан Республикасының экологиялық құқық және экологиялық политикасы. 11) Қазақстанның резерваттары. 12) Қазақстан биоресурстарының эффективті дамуының мүмкінділігі.
Барлық сұрақтарға консультациялар ағымды семестрге СРОП графигі бойынша. 11. Оқитын магистранттардың білімін тексеру кестесі Дәріс және тәжірибелік қатынасу (семинарлық, зертханалық, жеке, студийлық) 0- 100 балмен бағаланады
№ Виды работ Тема, цель и содержание задания
Рекомендуе мая
литература Продолжите льность выполнения Форма контроля
Срок сдачи 1 2 3 4 5 6 7 1 Реферат Сущность и функции финансов 3 апта
4-ші апта 2 Реферат
Финансовая политика и финансовый механизм 2 апта 6-ші апта 3 Рубежный
контроль Модуль 1,2 коллокви ум 8- ші апта 4 Реферат
Финансы хозяйствующих субъектов 2 апта
9- ші апта 5 Реферат Налоги и налоговая 2 апта
11- ші апта система 6 Курсовая работа Согласно утвержденной тематике 8 апта
14- ші апта 7 Рубежный контроль Модуль 3,4 коллокви ум 15- ші апта Примечание: 1. Реферат должен быть написан на конкретную тему соответствующей той или иной теме самостоятельной работы студента, которая обязательно согласовывается с преподавателем. 2. Для заочной формы обучения с применением ДОТ вместо пунктов 6,7, 8 используются пункты 6*,7*, 8*. 12. Критерии оценки знаний обучающихся Образец Изучение дисциплины заканчивается экзаменом в форме тестирования, который охватывает весь пройденный материал. Обязательным условием для допуска к экзамену является выполнение всех предусмотренных заданий в программе. Каждое задание оценивается 0-100 баллов. Рейтинг допуска выводится из средне арифметического всех выполненных заданий на текущих занятиях (посещение лекции, домашние задания, задания по СРО, задания по практике и другие, рубежный контроль). К итоговому контролю (ИК) по дисциплине допускаются студенты, выполнившие все требования рабочей учебной программы (выполнение и сдача всех лабораторных работ, работ и заданий по СРС), получившие положительную оценку за защиту курсового проекта (работы) и набравшие рейтинг допуска (не менее 50 баллов). Уровень учебных достижений студентов по каждой дисциплине (в том числе и по дисциплинам, по которым формой итогового контроля ГЭ) определяется итоговой оценкой (И), которая складывается из оценок РД и ИК (экзамена, дифференцированного зачета или курсовой работы/проекта) с учетом их весовых долей (ВДРД и ВДИК). И = РД*0,6 + ИК*0,4 Весовые доли ежегодно утверждаются ученым советом университета и должны быть для РД не более 0,6, а для ИК не менее 0,3. КП/КР защищаются перед комиссией. Оценка выставляется в соответствии с продемонстрированными знаниями с учётом отзыва руководителя. Итоговая оценка по дисциплине подсчитывается только в том случае, если обучающийся имеет положительные оценки, как по рейтингу допуска, так и по итоговому контролю. Не явка на итоговый контроль по неуважительной причине приравнивается к оценке «не удовлетворительно». Результаты экзамена и промежуточной аттестации по дисциплине доводятся до студентов в тот же день или на следующий день, если письменный экзамен проводился во второй половине дня. Для корректности подсчета итоговой оценки знания обучающегося на рубежном контроле (рейтинге) и итоговом экзамене оцениваются в процентах от 0 до 100%. Оценка рубежного контроля складывается из текущих оценок и оценки рубежного контроля. Учебные достижения, то есть Знания, умения, навыки и компетенции студентов по дисциплине «Финансы» оцениваются по многобалльной буквенной системе адекватной ее цифровому эквиваленту и традиционной шкале оценок: Оценка
буквенной системе Цифровой
эквивалент баллов Процентное содержание Оценка по традиционной системе
A 4,0
95-100 Отлично
A- 3,67
90-94 B+ 3,33 85-89 Хорошо
B 3,0
80-84 B- 2,67 75-79 C+ 2,33 70-74 Удовлетворительно C 2,0
65-69 C- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Неудовлетворительно 13. Требования преподавателя, политика и процедуры Образец Посещение обучающимися всех аудиторных занятий без опозданий является обязательным. В случае пропуска занятия отрабатываются в порядке установленном деканатом. Допускается максимально только два пропуска занятий. Два опоздания на занятие приравниваются одному пропуску. В случае более двух пропусков преподаватель имеет право в дальнейшем студента не допускать к занятиям до административного решения вопроса. Присутствие на лекциях посторонних лиц, не являющихся контингентом студентов данного курса, запрещается. Работы следует сдавать в указанные сроки. Крайний срок сдачи всех заданий – за 3 дня до начала экзаменационной сессии. Студенты, не сдавшие все задания, и не защитившие курсовую работу, не допускаются к экзамену. Повторение темы и отработка пройденных материалов по каждому учебному занятию обязательны. Степень освоения учебных материалов проверяется тестами или письменными работами. Тестирование студентов может проводиться без предупреждения.
Первая – предполагает реализацию активного восприятия студентами информации преподавателя, полученной в период установочных занятий по учебной дисциплине. Вторая функция предполагает, что студенты самостоятельно, на основании рекомендаций преподавателя, изучают учебно-методические пособия, литературные источники, выполняют домашние задания, контрольные и курсовые работы и т.д. На этом этапе от студентов требуется знание методов работы, фиксация своих затруднений, самоорганизация и самодисциплина. Третья функция студентов состоит в анализе и систематизации своих затруднительных ситуаций, выявлении причин затруднений в понимании и усвоении ими учебного материала, выполнении других учебных действий. Студенты переводят неразрешимые затруднения в систему вопросов для преподавателя (ранжируют их, упорядочивают, оформляют), строят собственные версии ответов на эти вопросы. Четвертая функция студентов состоит в обращении к преподавателю за соответствующими разъяснениями, советами, консультациями. 14. Әдебиет тізімі Негізгі: 1. Яблоков А. В., Юсуфов А. Г. Эволюционное учение. – М. : Высшая школа, 2006. – 310 с. 2. Северцов А. С. Теория эволюции. – М. : Владос, 2005. – 380 с. 3. Иорданский Н. Н. Эволюция жизни. – М. : Академия, 2001. – 425 с. Қосымша: 4. Еськов К. Ю.
История Земли и жизни на ней: От хаоса до человека . – М. : НЦ ЭНАС, 2004. 5. Марков А. В. Рождение сложности. – М. : Астрель, 2010. – 527 с. 6. Воронцов Н. Н. История эволюционного учения. – М. : Изд.отдел УНЦ ДО МГУ, 1999. – 640 с. 15. Мультимедия тізімі Программдық жүру 1. Microsoft Power Point. 2. Adobe Reader. Мультимедиялық жүру 1. «Музей насекомых» стенді. 2. Ознакомление с окружающим миром. Кесте. 3. Уровни организации живой природы. Кесте. 4. Внутреннее строение жука – модель по зоологии. 5. Коллекции насекомых – комаров, мошек, слепней, оводов, мокрецов, мух. 6. Влажные микропрепараты паразитов, насекомых и их преимагинальных фаз. 7. Систематика животных. Беспозвоночные. Кесте. 8. CD диск «Природные ресурсы Средней Азии». 9. CD диск «Лекарственные растения Казахстана». 10. CD диск «Красная Книга Азии». Document Outline
жүктеу/скачать 170,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|