Пәні бойынша ОҚу- әдістемелік кешені
Нығайту: Кестені толтыру
жүктеу/скачать 0,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.Үй жұмысы : 2 тарау, 30 – 32 бет Ұсынылатын әдебиеттер
- Оқутышы: Омарова Ш.Қ. Лекция № 3 Тақырыбы: Жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің құрылысы мен атқаратын қызметі Жалпы түсінік
| 4. Нығайту:
Кестені толтыру Орталық жүйке жүйесі Перефериялық жүйке жүйесі 1.Жүйке жүйесінің басты қызметтері қаңдай? 2.Орталық жүйке жүйесінің қандай бөлімдері бар және олардың даму ерекшеліктері қаңдай? 3. Тітіркендіргіштер қандай болады? 4.Қозу, тежелу, синапс дегендер не? Синапстың қандай түрлері бар. 5.Нерв клеткасы - нейронның құрылысы қаңдай? 5.Үй жұмысы : 2 тарау, 30 – 32 бет Ұсынылатын әдебиеттер 1. Кабанов А.Н., Чабовская А.П. «Мектеп жасына деінгі балалар анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы» А-А, 1982 ж. 2. Хрипкова А.Г. «Возрастная физиология», «Просвещение», М.., 1978 ж. Оқутышы: Омарова Ш.Қ. Лекция № 3 Тақырыбы: Жүйке жүйесі. Жүйке жүйесінің құрылысы мен атқаратын қызметі Жалпы түсінік. Нерв жүйесінің орталық бөліміне филогенетикалық ең ерте бөлігі-жұлын және кеш дамып келе жатқан ми бөлігі жатады. Бұл екеуі де құрылысы және жұмысы бір- бірімн өте тығыз байланыста келеді. Нерв жүйесі топографиялық жатқан жағдайына қарай орталық және шеткі бөлімдер деп екіге бөліп оқимыз: оның орталық нерв жүйесі деген түсінікке сұр және ақ заттан тұратын жұлын мен ми жатса, нерв түбіршектері, нерв түйіндері, нерв тораптары өрімдері мен нерв ұштары шеткі нерв жүйесіне жатады. Адамның психикасы мен жан дүниесінің сырын жақсы түсініп, оның мән-жайына қанығу үшін ми мен психиканың, материя мен сананың қарым-қатынасын біліп, жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі жайындағы қажетті мәліметтерді білу керек. Жоғары жүйке жүйесінің қызметі және оның заңдылықтары — психология ғылымының табиғи- ғылыми негізін құрайтын іргетас. Жануарлар мен адамдардың психикалық әрекетінің материалдық негізі — мидың және оның бѳліктерінің құрылысы екендігі тәжірибелік зерттеулер арқылы ғылыми тұрғыдан анықталған. Жүйке жүйесі организмнің сыртқы ортамен байланысын ліүзеге асырып, айналадағы әсер еткен түтіркендіргіштерге жауап қайтарады. Сондай-ақ, ол түрлі дене мүшелерінің, клеткалардың қызметін, зат алмасуы мен қан айналысын реттеп, сыртқы ортаның ѳзгеруіне бейімделіп отырады. Жүйке жүйесінейрон деп аталатын жеке клеткалардан құралған. Нейрондардың үзын тармақты аксон, қысқа тармақты дендрит дейтін екі түрлі тармағы бар. Нейрондардың тарамдала келіп, ѳзара түйінделіп бітетін жерін жүйке орталықтары дейді. Бұлар орталық, шеткі (перифериялық) Және ішкі (вегетативтік) жүйке жүйелерінің өне бойына орналасқан Орталық жүйке жүйесіне жұлын және ми, ал периферия- лык жүйке жүйесіне ми мен жұлын нервтерінен тарайтын эр түрлі шеткі нервтер жатады. Орталық жүйке жүйесінің бѳліктері кѳп қатарлы үйдің құрылымына ұқсас, олар бірі- нің үстіне бірі орналаса біткен. Осы бѳліктердің жоғарғысы- ның қызметі тѳменгілеріне қарағанда барынша күрделі болып кедеді. Орталық жүйке жүйесінің тѳменгі бѳлімі — жұлын жуандығы 1 см-дей омыртқа қуысының ішіне орналасқан, оның ұзындығы ересек адамдарда 45 см-ге дейін жетеді. Жұлыннан жан-жаққа 31 жұп нерв талшығы тарайды. Олардың бір тобы ортаға те- бетін, екінші бір тобы шетке тебетін нерв деп аталады. Жұлын біздің аяқ-қолымызды жинау, керіп-созу сияқты басқа да қарапайым қозғалыстары-Адамның ортмыздың орталығы болып саналық (перифериялық) жүйке жүлгесі болады.Бас миы жұлын шеті.Орталық жүйке жүйесінің(перифериялық жүйке жүйесі) жоғарғы бөлігі ми оның орташа салмағы — ересек адамдарда 1400 граммдай. Мұнда сопақіпа, ортаңғы және аралық ми — бәрі қосылып, ми бағанасын құрайды. (8-сурет). Омыртқалы жануарлардың ми бағанасының атқаратын қызметі ерекше. Сопакша мидың сырт жағында формасы ағаш жапырағына ұқсас мишық (қарақұс) орналасқан. Мишық организмнің қозғалысына, оның бірқалыпты жүріс-тұрысы. жүктеу/скачать 0,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|