Пәні бойынша ОҚу- әдістемелік кешені
Адам ағзасының онтогенезі, даму заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Физикалық дамудың
- Дене пропорциясы
- Дифференциация
| Адам ағзасының онтогенезі, даму заңдылықтары.
Адам ағзасының өсуі деп ағзадағы клеткалардың аны мен салмағының ұлғаюына байланысты дене көрсеткіштерінің артуын айтады. Дене көрсеткіштеріне 1)бойы (адам денесінің ұзындығы), 2)салмағы, 3)кеуде шеңбері жатады. Ағзаның дамуы деп сан көрсеткіштерінің сапалық көрсеткіштереге айналып, ұлпалардың жекешеленіп белгілі бір қызмет атқаруға бейімделуін, ағза мен оның жеке мүшелерінің қызметінің артуын, баланың ақыл-ой өрістерінің молаюын айтады. Өлшеу көрсеткіштеріне байланысты ағзаның дамуын физикалық және функциялық дамуға бөледі. Физикалық дамудыңкөрсеткіштеріне мүшенің ұзындығы, ені, тереңдігі, көлемі, аумағы, салмағы, алып жатқан орны жатады. Функциялық дамудың көрсеткіштері мүшенің атқаратын қызметіне байланысты болады (мысалы, жүректің функциялық дамуын анықтау үшін оның систолалық немесе минуттық көлемін өлшейді). Адам өмірі негізгі үш кезеңнен тұрады: өсіп даму және жетілу, кемелдену, қартаю.Өсу мен дамудың заңдылықтары: 1) өсу мен даму гетерохронды болады, яғни үнемі біркелкі болмайды (гетерос - әртүрлі, хронос – уақыт): 2) мүшелер мен мүшелер жүйелерінің өсу мен даму қарқыны әр түрлі - өсу қарқыны адам өмірінде үш рет күшейеді: а)туғаннан 3 жасқа дейін, б)3 – 7 жас арасында, в)жыныстық жетілу кезеңінде; 3) өсу мен даму баланың жынысына байланысты; 4) функциялық мүшелер жүйелері мен мүшелердің қызметтерінің биологиялық беріктігі немесе мықты болуы; 5) өсу мен дамудың тұқым қуалау қасиеттері мен сыртқы ортаның жағдайларына тәуелділігі; 6) өсу мен дамудың акселерациясы (акселерация белгілері: жаңа туған нәрестелердің ірі болуы, қазіргі балалардың белгілі бір жас мерзімінде олардың ата-аналарының сол жасындағы денесінен ірі болуы, ерте жыныстық жетілуі, баланың снйегінің ерте қатаюы, жастардың бойының өсуінің ерте тоқталуы). Дене пропорциясы деп адамның басының, тұла бойы мен аяқтарының ұзындығының дене ұзындығына қатынасын айтады. Акселерация(жылдамдау, үдеу) сыртқы ортаның әсерінен балалар мен жасөспірімдердің өсуі мен дамуының ата-аналарының сол жастағы немесе өткен ғасырдағы адамдардың көрсеткіштерімен салыстырғанда жылдам және ертерек болуы. Дифференциация даму барысында ағза мүшелерінің немесе жеке ұлпалардың құрылысы мен қызметінің ерекшеленуі. жүктеу/скачать 0,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|