«Ақпараттық технологиялар» кафедрасы Пән «Әлеуметтік медианы талдау және деректерді визуализациялау» Тақырып 2. «Бұлтты есептеулер технологиясына кіріспе»
Магистр оқытушы: Тұймебай Жақсыкүл Қалдыбайқызы
БҰЛТТЫ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ТАРИХЫ
Кейін « бұлтты есептеу » анақтамасын әр түрлі компаниялар қолдана баста ты, мысалы Google. Ерекше мысал ретінде браузер арқылы офистік документ термин жұмыс істеуге мүмкіндік беретін Google Docs қызметін этап өтуге болады.
«Бұлтты есептеу » анақтамасы 1960 жилы Джон Маккартидің қай уақытта болмасын компьютерлік есептеулер « жалпыхалықтық пандалану » арқылы жүзеге асырылатын болады денег тұжырымынан кейін панда бола бастады.
Бұлттық есептеу (ағыл. cloud computing) қажетті конфигурацияланған есептегіш ресурстарға(мысалы, мәлімет өткізетін желілерге, серверлерге, ақпарат сақтау құрылғыларына т.б., барлығына бірдей немесе бөлек-бөлек) қай жерде болмасын, әрі ыңғайлы қол жеткізуді (access) қамтамасыз ету моделі. Бұлттық есептеу технологиясы бойынша қажетті IT ресурстарды төменгі эксплуатациялық шығындармен қолдануға мүмкіндік береді.
«Есептегіш бұлттар» Жеке бұлттар (private cloud) — жеке кәсіпорындарының өзіне ғана, сондағы жеке тұлғалар мен олардың тұтынушыларының жұмыс істеуіне арналған инфраструктура.
Қоғамдық бұлттар (community cloud) — ортақ мақсаттары бар қоғамдық тұтынушыларға арналған инфраструктура.
Ортақ бұлттар (public cloud) — көпшілікке арналған, олардың интернетте еркін жұмыс істеуіне арналған инфраструктура.
Аралас бұлттар (hybrid cloud) — екі немесе одан көп бұлт түрлерінің (жеке, ортақ, қоғамдық) аралас комбинациясын атауға болады
Cloud computing – пайдаланушыға интернет немесе сервис түрінде берілген жергілікті желі арқылы берілетін, белгіленген ресурстағы ену үшін (есептеу қоры, программа, мәлімет) немесе ол ресурстарды пайдалануға мүмкіндік беретін ыңғайлы интерфейске негізделген программалық-аппараттық қамсыздандыру. Пайдаланушы компьютері бұл жерде терминал ретінде қарастырылады. Cloud computing технологиялары негізінде жұмыс істейтін негізгі қызметтерді жүзеге асырылатын компьютерлер «есептеу бұлты» деп аталынады. Бұл компьютерлер арасындағы жүктеме автоматты түрде бөлінеді.
Бұлтты есептеу – ИТ жүйесінің қиындығын азайтатын, өзіндік басқарылатын және виртуалді инфрақұрылымға қажетінше енуге мүмкіндік беретін жаңа бағыт, бұл тиімді технологияның арқасында ИТ жүйесін тұтынушы сервисі ретінде пайдалануға болады. Жеке бұлтқа ену арқылы тапсырыс берушілер көптеген артықшылыққа ие болуы мүмкін, оларға ИТ шығындарын азайту, сервисті ұсынуды жоғарылату және бизнестің динамикасын жылдамдату жатады.
Бұлтты есептеулер ұғымымен мұндай сервистердi жиi байланысын (Everything as a service ) көрсететiн технологиялар:
«Инфрақұрылым тәрізді сервис» (Infrastructure as a Service немесе IaaS)
«Платформа тәрізді сервис» (Platform as a Service, PaaS)
«Программалық қамтамасыз ету тәрізді сервис» (Software as a Service немесе SaaS).
Бұлтты есептеу – интернет технологиясындағы жаңару технологиясы ғана емес, сонымен қоса жаңа бизнес-моделдерді құру жолы болып табылады. ИТ технологияға негізделген өнім шығаратын кез-келген кішігірім компаниялар тұтынушыға өзінің қызметін тез ұсынуға мүмкіндік береді.
Бұлтты есептеу келесі үлгіде жұмыс жасайды: бірге иелену, қосымшаларды жіберуге арналған жеке серверлерді құру және басқару, Microsoft, Amazon, Google немесе басқа компания серверін жалға алу. Содан кейін, пайдаланушы іс жүзінде оларды өңдеуге және мәліметтерді сақтауға ғана төлем төлеу арқылы, интернет арқылы өзінің жалға алынған серверін басқарады.
«Бұлтты» есептеу концепциясы соңғы онжылдықтағы ақпараттық технологиялардың даму эволюциясының нәтижесінде пайда болды және қазіргі уақыттағы ақпараттық қоғамның дамуына бизнестің жауабы ретінде алуға болады. Аналитиктер Гартнер тобы (Gartner Group) бұлтты есептеу - болашақтағы ең ұтымды стратегиялық технология, 5-7 жылдықта ақпараттық технологиялардың көп бөлігі «бұлт»-қа көшеді деп болжауда. Олардың бағалауы бойынша, 2015 жылы бұлтты есептеу көлемі бойынша жасалынған қызметтер құны 200 миллиард долларға дейін жетеді.
Ақпараттық технологиялардың төңiректерiндегi ашық қызметте бұлтты есептеулердi қолдану туралы алғашқы идеяны белгiлi ғалым, 1960-шi жылы LISP тiлiн ойлап тапқан, профессор Джон Маккартиға (John McCarthy) Стэнфорд университетi ұсыныс жасаған. 1999 жылы бұл негiзделген бiрiншi нақты жобаның iске асыруын Salesforce.com-ның серiктестiгi орындайды. Дәл сол кезде программалық қамтамасыз етудi өнiмнiң және b2b-нiң жаңа түрiнiң бiрiншi ұсынысы бұл (Software as a Service, SaaS) сервис пайда болды.