Нейтрондардың көбею коэффициенті бөлінетін заттың табиғатына, берілген изотоптың мөлшері,
активті зонаның мөлшері мен пішініне байланысты. Активті зонаның
кризистік өлшемі деп тізбекті
реакцияны тудыруға мүмкіншілігі бар активті зонаның минималь өлшемін айтады. Берілген активті
зонаны құрайтын, бөлінетін заттың массасын
кризистік масса деп атайды.
Тізбекті реакцияның жылдамдығын анықтайық. Айталық бөліну кезінен ядролармен бөлетін
заттардың екінші ретті нейтрондармен қармалатын кезеңге дейін аралықтағы орташа уақыт аралығы
Т болсын (бір буынның орташа өмір сүру уақыты), ал – берілген буындағы нейтрондар саны.
Келесі буындағы нейтрондар саны k . Бір буын кезіндегі нейтрондардың өсімі
.
Тізбекті реакцияның өсу жылдамдығы (уақыт бірлігі ішіндегі нейтрондар санының өсімі)
.
Берілген өрнекті интегралдап мынаны аламыз:
мұндағы – бастапқы уақыт мезетіндегі нейтрондар саны, ал N – t уақыт мезетіндегі бар
нейтрондар саны. N-нің мәні (k-1) таңбасымен анықталады.
Егер
немесе
болса, онда уақыт өткен сайын нейтрондар саны өзгермейді, бұл реакция
өзін
қолдаушы деп аталады. Егер
немесе
болса, онда нейтрондардың уақыт бойынша бөліну
саны кемиді. Реакция
өшетін реакция деп аталады.
Тізбекті реакция басқарылатын және басқарылмайтын болып бөлінеді. Атом бомбасының жарылуы –
басқарылмайтын реакция. Басқарылатын тізбекті реакция ядролық реакторларда іске асады.
Достарыңызбен бөлісу: