Пирамида Пирамида деп бір жағы кез келген көпбұрыш, ал қалған п жағы төбелері ортақ үшбұрыштардан тұратын көпжақты атайды. S a



Дата08.10.2024
өлшемі448,29 Kb.
#147142

Пирамида
Пирамида деп бір жағы кез келген көпбұрыш, ал қалған п жағы төбелері ортақ үшбұрыштардан тұратын көпжақты атайды.
S A-бүйір қыры, SO-биіктігі, SM-бүйір жағының биіктігі( апофемасы)
V- көлемі
Sт.б-толық бетінің ауданы
Sтаб-табанының ауданы
Sб.б-бүйір бетінің ауданы
Кез келген пирамида үшін: V= Sтаб H
Sт.б= Sб.б+ Sтаб
Дұрыс пирамида үшін: Sб.б= PA

P-пирамида табанындағы көпбұрыштың периметрі
А-апофемасы
Қиық пирамида деп пирамиданың табаны мен табан жазықтығына параллель қима жазықтық арасындағы бөлігі аталады.
Р1, Р2-табандарының периметрі
S1, S2-табандарының аудандары
V= H(S1+S2+ )
S б.б= (P1+P2) A
1
Егер берілген нүктеден барлық қабырғаларына дейін 3 см, ал үшбұрыш қабырғасы 2 см тең болса, берілген нүктеден дұрыс үшбұрыш жазықтығына дейінгі қашықтықты табыңыз.
SH=3 см
AB= 2 см
SO=?
Шешуі: OH – дұрыс үшбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусы.
r= ;
OH=
SO2=SH2-OH2
SO= =2
Жауабы:2 см
2. Пирамиданың табанына параллель жазықтық пирамида биіктігін 3:2 қатынасқа бөледі. Жазықтық пирамиданың көлемін қандай бөлікке бөледі?
ИО=3x, ОН=2x
SКМР=S1; SABC= S2
S1=9y; S2= 25y
VИКМР= ИО* S1= *3x*9у=9 ху
Vқиық пир= ОИ (S1+S2+ )= *2x (9y+25y+ )= *98 xy
= =
3 Төртбұрышты дұрыс пирамиданың биіктігі 2 см –ге тең, ал табанының қабырғасы 4 см. Бүйір қырының ұзындығын тап.
SH=2, AB= 4. SA= ?
АC=
A H=2
SA= =
Жауабы: см.

4.


Төртбұрышты дұрыс пирамиданың биіктігі 9 см-ге тең, ал бүйір қыры 12 см болса, көлемі неге тең?
S H=9 см , SA= 12 см , V=?
НС= =3
AC=6
AB2+BC2=252
S=AB2= 126
V= S H
V= *126 *9=378см3Жауабы:378см3

5


Дұрыс төртбұрышты пирамиданың биіктігі 80 см, табан қабырғасы 120 см. Табанының центірінен өтетін бүйір жағына параллель қимасының ауданын табыңыз.



SH=80 cм,
AB=120 cм
SKFNM-?
AC=
AH=60
SA= =20
КМ=SA:2=20 :2=10
MN=BC=120
MO=(MN-KF):2=(120-60):2=30
KO= =50
SKFNM= 4500cм2
6. Төртбұрышты дұрыс пирамиданың табан қабырғасы 20 см, бүйір қырының екі жақты бұрышы 1200. Пирамиданың бүйір бетінің ауданын табыңыз.

0
AC2=AB2+BC2
1) ABC
AC= =20
2) AFC

FC=(20 . ): =20
3) FBC
BF= =
SC2=SF2+FC2
SC=x,
SF= x-
X2=( x- )2+(20 )2
X2=X2-2X +( )2+
X=
X=10
SC=10
SK2=SC2-KC2=(10 )2-102=200
SK=10
Sб.б= PABCDSK= *80* 10 = 400
7
Үшбұрыш пирамиданың бүйір қырлары өзара перпендикуляр және 4 см, 5см, 6 см тең. Көлемі неге тең?

SB-биіктік,
AB=4 cм , BC= 5 cм, SB=6 cм
SABC= AB*BC= *4*5=10
V= SABC.SB= *10*6=20 cм3
8 Пирамиданың табаны – бүйір қабырғасы 10 см, табаны 12 см болатын тең бүйірлі үшбұрыш. Бүйір жақтары табан жазықтығымен 600-қа тең екі жақты бұрыш жасайды. Пирамиданың биіктігін табыңыз.
ABC-тең бүйірлі,AC=CB=10 cм, AB=12 cм.
0, SO-?
S=r p
KO=r=S:p
p=(10+10+12):2=16
S= =48
=tg600
r=КО=48:16=3
SO=3 cм

9 Табанының қабырғасы 9 см және биіктігі 10 см болатын үшбұрышты дұрыс пирамидаға сырттай шар сызылған. Шардың радиусын табыңыз.
A H= r- ABC-ға сыртай сызылған шеңбердің радиусы
AO=R -пирамидаға сырттай сызылған шардың радиусы.
SH-пирамиданың биіктігі.
R=
AS= = =
AS=L
L2=2RH
R= =6,35
10 Пирамиданың табаны –ромб, оның сүйір бұрышы 600,қабырғасы 14 см. Пирамида табанындағы екі жақты бұрыштары 450-тан. Пирамиданың көлемі неге тең?
ABCD-ромб, 0 0, V-?
S ромб=a2sin 600=142 * =98
AHD
DH = sin600
AD
DH=14 * =7
OK=DH:2=
SO=OK
SOK, 0.
0
V= Sромб SO= *98 * =343 cм 2
11 Бүйір қыры 3см-ге, ал табанының қабырғасы 4 см-ге тең төртбұрышты дұрыс пирамиданың көлемін табыңыз.
S A=3 cм, AB=4 cм, V-?
AC= =4
HC=AC:2=4 :2=2
SH= =1
V= AB2 SH= *16*1=5 cм3

12 Дұрыс төртбұрышты пирамиданың бүйір қыры 5 см, ал биіктігі 4 см. Пирамиданың көлемі неге тең?


SA=5 cм, SH=4 cм.
V -?
HC= =3
AC=2HC=6
AB2+BC2=AC2
AB2=6:2=3
V= AB2SH= *3*4=4 cм3
13 Берілген нүктеден шаршының барлық төбелеріне дейінгі қашықтық 4 см-ге тең. Ал шаршының қабырғасы 2 см-ге тең болса, берілген нүктеден шаршының жазықтығына дейінгі қашықтықты табыңыз.
SA=SB=SC=SD=4 cм,
AB=2, SH-?
AB2+BC2=AC2
AC= =2
HC=
SH= = cм.
14 Төртбұрышты дұрыс пирамиданың бүйір бетінің ауданы 2 см-ге,
табанының қабырғасы 2 см-ге тең. Пирамиданың көлемі неге тең?
Sб.б=2 cм,
AB=2cм.
V-?
Sб.б= PABCD.SM,
SM- бүйір жағының апофемасы
SM=2SABCD:P=4 :8=
SH=
V= *4* =2 cм3
15
Т өртбұрышты дұрыс пирамиданың бүйір қыры мен табанының арасындағы бұрыш , диогональдық қимасының ауданы S. Пирамиданың көлемі неге тең?
SASC=S, V-?
=ctg
SH=h
AH=hctg
AC=2hctg
AB2+BC2=AC2
2AB2=(2hctg )2
AB2=2h2ctg2
SASC= AC* SH= *2hctg *h=h2ctg
h=
AB=
SABCD=( )2=2Sctg V= 2Sctg =
№16 Пирамиданың табаны квадрат. Биіктігі табанының бір төбесі арқылы өтеді. Егер табанының қабырғасы 20 дм, биіктігі 21 дм болса, онда пирамиданың бүйір бетінің ауданын табыңыз.
ABCB-шаршы, АB=20 дм,SD=21 дм. Sб.б-?
SASD= AD SD= *20*21=210
SABS= AB AS= *20*29=290
Sб.б=2 (SASD+ SABS)=(210+290)*2=1000 дм2=10м2

17 Жазықтықта тік бұрышты үшбұрыш берілген. Гипотенузасы 12 см. Кеңістікте берілген бір нүктеден үшбұрыш төбелеріне дейінгі қашықтық 10 см-ден. Үшбұрыш жазықтығынан кеңістіктегі нүктеге дейінгі қашықтықты табыңыз.


ABC-тік бұрышты үшбұрыш, АВ=12 cм,
SA=10cм
SH-?
AH=R- ABC-ға сырттай сызылған шеңбердің радиусы
R= 6
SH=
18 Пирамиданың табаны диогональдары 4 см және 2 см арасындағы бұрышы 300-қа тең параллелограмм. Пирамиданың биіктігі табанының кіші қабырғасына тең болса, онда көлемі неге тең?
A BCD-параллелограмм, AC=4cм, BD=2 cм, 0
SH=AB, V-?
S= AC* BD *sin300= *4*2 * =2 cм2
AB=
V= *2 *1= cм3
19
ABCD тік төртбұрышының D төбесі арқылы тік төртбұрыш жазықтығына перпендикуляр DS түзуі жүргізілген. S нүктесінен тік төртбұрыштың төбелеріне дейінгі қашықтықтар
12 м, 14 м , 18 м. DS кесіндісінің ұзындығы неге тең?
S A=12 м, SB=14 м, SC=18м
SD=?
AB=x, BC=y, SD=z
X2+z2=144
Y2+z2=196
X2+y2+z2=324
144-z2+196-z2+z2=324
Z2=16
Z=4м
Жауабы: SD=4м
20
Үшбұрышты дұрыс пирамиданың бүйір қырының ұзындығы см-ге тең. Бүйір қыры табан жазықтығымен 600 бұрыш жасаса, онда пирамидаға сырттай сызылған шардың радиусын табыңыз.
S A= см
0
AO=R- пирамидаға сырттай сызылған шардың радиусы
=cos600
AH= .
SH= =
SA2=2R*SH
R= = см
21 Дұрыс тетраэдрдің биіктігі h-қа тең. Толық бетінің ауданын табыңыз.
AB=x
SH=h
R- ABC-ға сырттай сызылған шеңбердің радиусы
R =
AS2=SH2+AH2
X2=( )2+h2
X2- =h2
X2= h2 SABC=
Sт.б=4
22 Көлемі 4 см3, ал табанының қабырғасы 2 см-ге тең төртбұрышты дұрыс пирамиданың бүйір қырының ұзындығын табыңыз.
V=4cм3
AB=2 см
SABCD=22=4см2
V= SABCD*SH
SH=3V: SABCD
SH=12:4=3
АС=2 , HC=
SC=
23 Пирамиданың табан қабырғасы а-ға тең шаршы. Іргелес екі бүйір жағы табынына перпендикуляр, ал басқа екі бүйір жағы табанымен 600 бұрыш жасайды. Пирамиданың толық бетінің ауданын табыңыз.

ABCB-шаршы, AB=a
0
Sт.б=Sтаб+2(SASD+SSAB)
Sтаб=a2
SD= tg600
AD
SA= a
SASB= AS*AB= *a*2a=a2
SSAD= AD*SA= *a* a= a2
Sт.б=a2+2(a2+ a2)2=a2(3+ )
24 Пирамиданың табанына параллель жазықтық қимасы биіктікті 1:1 қатынасындай бөледі. Қима ауданы 2 м2 болса, табан ауданы неге тең?
SH1=2SH S1=2 м2

=( )2

S1=8 м2
25 MABCD дұрыс төртбұрышты пирамиданың МО биіктігі 7 см-ге тең, ал бүйір қыры 14 см- ге тең болса, онда скаляр көбейтіндісін табыңыз.

MO=7, MA=14.
AO2= MA2-MO2
AO=
M(0;0;7), O(0;0;0), C(-7 ;0;0)
MO(0;0;7)
MC(-7 ;0;7)
=0+0+49=49

26


Төртбұрышты дұрыс пирамиданың табан қабырғасы а-ға тең, бүйір қырындағы екі жақты бұрыштары 1200-тан. Пирамиданың көлемі неге тең?
S таб=
ABC:
CB2=CE2 +EB2-2CE *CB cos1200
CE=x
a2=3x2
x=
SAC:
AE2=AC2-CE2
AE= =a
AS=CS=y
ES2+EC2=SC2
ES=AS-ES
(y- a )2+ =y2
y2-2ax +2 + = y2
y=
AS=
SAH: AH=
SH2=AS2-AH2
SH=
V= Sтаб SH= * * =
27
Пирамиданың табаны тік бұрышты үшбұрыш, 300 төбесіне қарсы жатқан катеті 30 см. Бүйір қырлары табан жазықтығына 600бұрыш жасаса, пирамиданың биіктігін табыңыз.
ABC-тік бұрышты үшбұрыш
0, BC=30, 0
SH=?
AB=60
AC=
R- ABC-ға сырттай сызылған шеңбердің радиусы
R=AH
R= =30
tg600
SH=30
28
SABC пирамидасының SB қыры биіктігі болады. BС=18 см, AB= 12 см ,
SB=5 см 0болса, пирамиданың төбесінен табанының медианаларының қиылысу нүктесіне дейінгі қашықтықты табыңыз.
B С=18 см, AB= 12 см ,SB=5 см 0 SO-?
AC=
m- ABC-ның АС-ға жүргізілген медианасы
m=
BO- АВС-ның медианаларының қиылысу нүктесі
BO= =4
SO2=SB2+BO2
SO=

№29 П ирамиданың табаны-параллелограмм, оның қабырғасы 3 см және 7 см, ал диогональдарының бірі 6 см. Пирамиданың биіктігі диогональдарының қиылысу нүктесінен өтеді, ол 4 см-ге тең. Бүйір қырын табыңыз.


AB=3, BC=7, AC=6, SH=4
SA-?
AC2+BD2=2(AB2+BC2)
BD2=2(9+49)-36
BD2=80
BD=4
BH=BD:2=2
SB2=SH2+BH2
SB2=16+20=36
SB=6
SA2=9+16=25
SA=5
30 М нүктесі тең түйірлі ABCD трапеция жазықтығынан тысқары жатыр және трапеция төбелерінен бірдей 7 см қашықтықта орналасқан. Егер AB= 12 см , DC= 8 см, AD=6см болса, М нүктесінен трапеция жазықтығына дейінгі қашықтықты табыңыз.
RABCD=RABD

AK=(AB-DC):2=(12-8):2=2
DK2=AD2-AK2
DK2=36-4=32
DK=4
DB2=DK2+KB2
KB=AB-AK=12-2=10
DB2=32+100=132
DB=2
PABD=(12+2 +6):2=9+
SABD=
RABD=
MO=
31 Дұрыс төртбұрышты пирамиданың табанының диогоналі 4 см, бүйір жақтары табан жазықтығымен 600 жасайды. Пирамидаға іштей сызылған сфераның бетінің ауданын табыңыз.
AC=4
0
r cфера-?
AB2+BC2=AC2
2 AB2=96
AB2=48
AB=4
OH=2
0
rcфера=r tg300=2 * =2
S=4 rcфера2=4 *22=16
32 Үшбұрышты дұрыс пирамиданың биіктігі мен бүйір жағының арасындағы бұрыш 300-қа тең. Пирамидаға іштей сызылған шардың радиусы 1 см-ге тең болса, табан қабырғасының ұзындығын табыңыз.
< OSK=300
rABC=
SK=2OK=2 =
SO=
rcфера=
a=6
AB=3
33 Пирамиданың табанында катеттері 6 см және 8 см болып келетін тік бұрышты үшбұрыш жатады. Пирамиданың табанындағы барлық екі жақты бұрыштар 600-қа тең. Пирамиданың биіктігін табыңыз.
A C=6, BC=8, AC=10
OK=(6+8-10)/2=2
0
SK=2OK=4
SO2=SK2-OK2
SO2=16-4=12
SO=2
34 Үшбұрышты пирамиданың екі бүйір жағы өзара перпендикуляр және олардың аудандары P мен Q –ға тең, ал ортақ қырының ұзындығы а-ға тең. Пирамиданың көлемі неге тең?
SASB=P, SBSC=Q, SB=a V-?
AB=x, BC=y
S ASB= AB SB
x=2P:a
SBSC= BC* SB
y=2Q:a
SABC= AB* BC=
V=
№35 МАВС пирамидасының барлық қырлары 6 см-ге тең, ВМ кесіндісінің ортасы К және А нүктелері арқылы және ВС қырына параллель өтетін қиманың периметрін табыңыз.
AK2=AB2-BK2
AK2=36-9=27
AK=3
KN=3
AN=3
P=3+3 +3 =3(2 +1)
№36
Д ұрыс төртбұрышты пирамиданың диогональдық қимасы табанымен тең шамалы. Егер бүйір қыры 5 см-ге тең болса, пирамиданың табанының ауданын табыңыз.
SASC=Sтаб
AS=5 , Sтаб-?
SH=h
AB=x
AH2=AS2-SH2=25-h2
AC=
AC2=2AB2
AB2=2 (25-h2)
SASC= AC *SH Sтаб= AB2
h=2 (25-h2)
h=
h2=4(25-h2)
5h2=100
h2=20
h=2
AB2=2(25-20)=10
Sтаб=10
№37 Т абанының қабырғалары 3 м және 2 м болатын, ал бүйір бетінің ауданы табандарының қосындысымен тең шамалы болатын дұрыс қиық пирамиданың көлемін табыңыз.
AB=AC=BC=3
MN=NK=MK=2
Sб.б= SABC+ SMNK
V-?
RABC=
Sтаб=
SABC=
SMNK=
Sб.б= (PABC+PMNK) m, m-бүйір жағының апофемасы
Sб.б=

m=
RABC-RMNK=
Hпир=
V=
38
Табандарының ауданы 16 см2 және 4см2, ал биіктігі 3 см-гетең қиық пирамиданың көлемін табыңыз.
SABC=16 см2
SMNK=4см2
H=3 см
V-?
V= 3 (16+4+ )=28 см3
39 Үшбұрышты қиық пирамиданың биіктігі 10 м-ге тең, ал табандарының қабырғалары 27 м, 29 м, 52 м-ге тең және екінші табанының периметрі 72 м-ге тең.Пирамиданың көлемін табыңыз.
H =10 м, AC=27, BC=29, AB=52
PMNK=72, V-?
PABC=24+29+52=108
SABC=

SMNK=120
V= *10 *(270+120+ )=1900м2
ІІІ бөлім Параллелепипед.

Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет