Pisa-2015 халықаралық зерттеуге дайындықТЫ

Өзіміз білетіндей жұмыртқа ақуыз бен сарыуыздан тұрады. Жұмыртқаның 
ақ бөлігінің көбі су, қалған он пайызы ақуыз. Жұмыртқа ақуызы сыртқы, ішкі 
сұйық қабаттардан және ортадағы тығыз қабаттан тұрады.  
Ал құнды бөлігінің бірі - сарыуыздың жоғары жағында ұрық орналасқан. 
Сарыуыз  майлар  мен  ақуыздарға,  көмірсулар  мен  минералды  заттарға  ғана 
емес, сонымен бірге дәрумендерге де (А, В, Д, Е және т.б.) бай. Адам ағзасына 
сарыуызы жеңіл сіңеді.  
Жұмыртқаның құрамына лецитин атты пайдалы зат кіреді. Ол жүйке мен 
ми  жабындысына  қажет.  Жұмыртқадағы  лецитиннің  мөлшері  сары  май,  сүт, 
тіпті, уылдырықтан да асып түседі.  
Әр жұмыртқаның салмағы – 45-75 г дейін жетеді. Жұмыртқалар өлшемдері 
мен  массасы  құстың  түріне,  жасына  байланысты  әртүрлі  болады.  Тауық 
жұмыртқаларының массалары  45-76  г, үйректікі – 75-100 г,  күрке  тауықтікі – 
80-100 
г,  қаздікі  –  160-200  г  болады.  Жұмыртқаның  сыртқы  қабығы  –  12%, 
ақуызы – 56%, ал сарыуызы – 32%.  
Жалпы  қабығы  аршылған  тауық  жұмыртқасының  химиялық  құрамы: 
73,6%  судан,  12,8%  ақуыздан,  11,5%  майлардан,  0,7%  көмірсулардан, 
минералдық заттардан тұрады.  
Жұмыртқаларды  1-2  градуста,  ащы  иісі  бар  азық-түліктен  аулақ  сақтаған 
жөн.  Тоңазытқышқа  салмас  бұрын  сыртын  ылғал,  лас  нәрселерден  тазартып 
барып салсаңыз, ұзақ сақтауға қолайлы болады.  
Кейбір  ғалымдар  күнде  жұмыртқа  жеу  зиян  десе,  басқа  ғалымдар  мұны 
пайдалы дейді. Жұмыртқа аминқышқылдарында үйлестірілген протеиндер бар, 
ол  спортпен  айналысатын  адамдар  үшін  маңызды.  Өт  қабы  ауыратын 
адамдардың  жұмыртқаны  жемегені дұрыс.  Ал  қалғандары күнделікті  асып  та, 
қуырып та, омлет ретінде де, шикідей де қолдануына болады [20].  
 
Тапсырмалар:  
 
1-
сұрақ.  
 
Мәтіннің соңғы бөлігіне қатысты ақпаратты табыңыз:  
A)  Дауысқа,  шашқа,  тiптi  бүкiл  ағзаға  пайдасы  зор  деген  сенiммен 
жұмыртқаны  шикiдей  сiмiретiндердiң  ендi  бұдан  былай  ол  әдеттен 
арылғандары дұрыс.  
B) 
Жұмыртқа пайдалы, себебі олардың құрамында негізі дәрумендер мен 
минералдарды  және  антиоксиданттарды  қосқанда  ағзаға  қажетті  көптеген 
дәрумендер бар.  
C) 
Жұмыртқа  адамдардың  ақуызды,  А,  B6,  B12  дәрумендерін,  темір, 
фосфор және қалайыны тұтынуының 12%-дық тәуліктік нормасын қамтамасыз 
етеді.  Тауық  жұмыртқасының  сарысында  кальций,  калий,  кобальт,  йод  және 
мыс бар.  
D) Жұмыртқаны қайнатып та, қуырып та жеу арқылы асқазанды ғана емес, 
бар ағзаны пайдалы элементтер мен дәрумендермен қамтамасыз етуге болады.  
108 
 

2-
сұрақ.  
 
Жұмыртқа құрамындағы адам ағзасына пайдалы заттарды көрсетіңіз.  
 
3-
сұрақ.  
 
Келесі тұжырымдардың қайсысы дұрыс?  
1. Жұмыртқаны күнде жеу зиян.  
2. 
Жұмыртқа  адам  ағзасына  өте  пайдалы,  сондықтан  жұмыртқаны  күнде 
жеу пайдалы.  
A) Біріншісі де, екіншісі де емес.  
B) Тек қана біріншісі.  
C) Тек қана екіншісі.  
D) Біріншісі де, екіншісі де.  
 
Тапсырмаларды орындауға арналған ұсыныстар:  
 
1-
тапсырма  
1. 
Мәтінді мұқият оқып шығыңыз.  
2. Әр сөйлемді түсіну және зерделеу.  
3. Жұмыртқаның пайдасы туралы ойланып көріңіз.  
 
2-
тапсырма  
1. Сөйлемдердің мағынасына назар аударыңыз.  
2. 
Жұмыртқаның құрамына  назар аударыңыз.  
3. Әрбір сөйлемдегі ақпаратты саралап, пайдасы мен зиянын анықтаңыз.  
 
3-
тапсырма  
1. 
Ең алдымен, қай көзқарасқа қосылатыныңызды анықтап алыңыз.  
2. 
Өзіңіз  келісетін  пікірді  ұсынуда  мына  кіріспе  сөздерді  қолданыңыз: 
«Мен  жұмыртқа  адам  ағзасына  өте  пайдалы,  сондықтан  жұмыртқаны    күнде 
жеу  пайдалы»  деген  пікірімен  келісемін»  немесе  «Менің пікірім  жұмыртқаны 
күнде жеу зиян» деген пікірмен сәйкес келеді, өйткені ....».  
 
Бағалау кестесі: Ең жоғары балл – 3  
 
1. 1-D.  
2. 
Минералды заттар мен дәрумендер.  
3. D.  
 
 
 
 
 
109 
 

жүктеу/скачать 4,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: