Портфолио тақырыбы: Бірге жазылатын сөздер емлесі

ПОРТФОЛИО 
Тақырыбы: Бірге жазылатын сөздер емлесі 
Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті 
Филология факультеті 
Қазақ филологиясы кафедрасы 
Орындаған: Корчемкина Анна
Тобы: ҚТОМҚТӘ-35

§30. Екі түбірден құралған бір ғана зат пен ұғым атауы бірге
жазылады:Kökönıs,şekara, jertöle, bağdarşam , beinebaian, susabyn, kereŋqūlaq,
itsandyq, kelteşaş
IV тарау
БІРГЕ ЖАЗЫЛАТЫН СӨЗДЕР ЕМЛЕСІ
§31Екінші сыңары -lyq(-lık, -dyq, -dık, -tyq, -tık) қосымшасымен келген қоғамдық,
әлеуметтік лексика, -ar (-er) қосымшасымен келетін әдет-ғұрып, кәде атаулары, -
lar (-ler, -dar, -der, -tar, -ter) қосымшасымен келетін ботаникалық, зоологиялық
атаулар, -qyş(-kış,- ğyş,- gış) қосымшасымен келетін құрал-сайман және техника
атаулары,-ty(-tı, -dy,-dı), -ma(-me,-ba,-be,-pa,-pe), -ys(- ıs,-s),-ğy(-gı,-qy, -q)
қосымшасымен келетін лексикаланған тұрақты тіркестер мен зат атаулары бірге
жазылады:ortaazialyq, jerjüzılık, arampiğyldyq, bükılälemdık, jalpyhalyqtyq, bırrettık,
auyzaşar, atqamıner, aşatūiaqtylar, balyqqorektıler, jalaŋközdıler, ağaşkemırgışter,
kespekeskış, sabynsalğyş, örtsöndırgış, şaruabasty,nemkettı, süikeisaldy, alypqaşpa,
baukespe,janbağys,kıreberıs, künkörıs , auaqyzdyrğy, auasüzgı, börıoinaq

§32.Äsıre,bır,köp,jalpy,bei және avan,avia,avto,agro,anti,aero,gidro,giper, euro, izo, infra,
kino, mega,mini, radio, tele,trans, ultra, foto, elektr сияқты сөзалды сыңарларымен, сондай-
ақ қосымшасымен келген атаулар бірге жазылады:Äsıresolşyl, bırqalypty,bırmändı,
köpmändı, köpmüşe, jalpyūlttyq, jalpymemlekettık, beikünä, beihabar, avansahna, aviamektep,
avtojol, agrokeşen, antidene, aeroşana, gidrobeket, evrosport,
izisyzyq,infraqūrylym,kinoqondyrğy, megajoba, minijoba, radiobailanys,telearna,transşekara,
ultradybys, fotosuret, elektrsüzgı
§33. Eş,är,kei,bır,qai,älde сөздерімен келген есімдік, сын есім, үстеулер түбір тұлғалары өзгертілмей,
бірге жазылады: eşkım, ärkım,ärtürlı, keibır, bırdeŋe, qaibır, qaisybıreuler,äldeqalai.
Е с к е р т у. är,kei,bır,qai,älde сөздері зат есімдермен тіркескенде, бөлек жазылады:
är el,kei bala, bır jūmys, qai zaman, älde şyn, älde ötırık
§34. Бірінші сыңары aq,qara,sary, kök,qyzyl, ala,boz тәрізді түс атауларымен келетін ботаникалық,
зоологиялық терминдер бірге жазылады:aqtyq, aqşabaq, qaraqūs, qaraağaş, saryandyz, sarygül,
kökqūtan, kökbasşöp, qyzylqasqyr, qyzylbidai, alabū ğa, alabūlbūl, bozbetege, boztorğai.Үш құрамнан
тұратын ботаникалық, зоологиялық атаулардың алдыңғы екі сыңары бірігіп жазылады: aqbas siyr,
sarybas jylan

§36. Лексикалық мағынасынан ажыраған qoi,siyr,tüie,bota,qozy,at,qoian,aiu,börı,qasqyr,it немесе
qūm,su,u,sör сөздерімен тіркескен ботаникалық, зоологиялық атаулар атаулар бірге жазылады: 
qoijusan, siyrjoŋyşqa,botabürgen, qozygül,atqūlaq, qoiansūiek,aiubaldyrğan,aiubadam,börıqaraqat,,
qasqyrjem, itbüldırgen, qūmberış, subetege, balqarağai,ukekıre,ubidaiyq,sorqaŋbaq
Е с к е р т у.Aq,qara,qyzyl,qoŋyr,sūr,şūbar сөздері аң-құс, өсімдік түсін айыру үшін қолданылатын
болса, бөлек жазылады аq alabota, qara qarğa, sūr jylan, şūbar baqa
§37. Екінші сыңары Şöp,gül,tıken,japyraq,tamyr, qūs,balyq,qūrt,jidek,jemıs,qat сөздерімен келетін
ботаникалық атаулар бірге жазылады: emenşöp, qoŋyrauşöp,küimesgül,qaltagül,sortıken,şağyrtıken,
tüimejapyraq, sütjapyraq,altyntamyr, beitamyr, totyqūs, kökqūs,taraqbalyq,qylyşbalyq,qaraqūrt,bösırqūrt,
qyzyljidek,itjidek, tamyrjemıs, törjemıs,qaraqat,qyzylqat
§38. Күрделі сөзге айналған фразеологизмдер бірге жазылады: 
aqsaqal,aqsüiek,aqniettık,aqköŋıl, aqköŋıldılık,köşbasşy, dünieqoŋyzdanu, erjürek,janpida,janpidalyq,
ataqonys,basqosu,atsalysu,atüstı, atüstılık
§35. Бірінші сыңары aq,qara,sary, kök,qyzyl, ala,boz тәрізді түс атауларымен келетін ботаникалық,
зоологиялық терминдер бірге жазылады:aqtyq, aqşabaq, qaraqūs, qaraağaş, saryandyz, sarygül, kökqūtan,
kökbasşöp, qyzylqasqyr, qyzylbidai, alabū ğa, alabūlbūl, bozbetege, boztorğai
Үш құрамнан тұратын ботаникалық, зоологиялық атаулардың алдыңғы екі сыңары бірігіп жазылады:
aqbas siyr, sarybas jylan

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Уәлиев Н. Қазақ графикасы мен орфографиясының фонологиялық
негiздерi: фил. ғыл. канд. ... қолж. Алматы, 1993.–162 б. 
2. Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар.
Алматы: Ғылым, 1988. – 113 б. 
3. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. А., 2001. 
4. Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. А., 2009. 
5. Базарбаева З. Қазақ тілі: интонология, фонология. А., 2008. 
6. Баданбекқызы З. Қазақ тіліндегі фонемалардың дыбыс қорлары: фил.
ғыл. канд. ... автореф. Алматы, 2001.–103 б. 
7. Күдеринова Қ. Қазақ жазуының териялық негіздері. А., 2010.377б.