Практикумы оқу құралы 2013 жыл Алматы 2013 1 0 0 0 6 0 0 4


 Озонның алынуы және қасиеттері



Pdf көрінісі
бет18/33
Дата12.03.2017
өлшемі6,26 Mb.
#8932
түріПрактикум
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   33

3. Озонның алынуы және қасиеттері. Бір сынауыққа барий пероксиді 
2
BaO  ұнтағын 
салып,  екінші  сынауыққа  концентрлі  күкірт  қышқылынқұйып,  екеуін  де  салқын  суда 
суытыңдар.  Күкірт  қышқылын  барий  пероксиді  бар  сынауыққа  құйып  шыны  таяқшамен 
араластырып  суытыңдар.  Түзілген  озон  иісінен  және  ерітіндіге  батырылған  қызыл  лакмус 
қағазының  кӛгеруінен  байқалады.  Озонның  калий  иодидімен  әрекеттесу  реакциясының 
тендеуінжазыңдар. 
Пероксидтер 
1.  Сутегі  пероксидін  анықтау.  а)  Сынауықтың  1/3  бӛлігіне  дейін  су  құйып  2-3 
тамшы
7
2
2
O
Cr
K
ерітіндісін  және  сондай  мӛлшерде  сұйытылған
4
2
SO
H
ерітіндісін  құйыңдар, 
оған  0,5  г  диэтил  эфирін  және  3%-ті  сутегі  пероксидінің  ерітіндісін  қосыңдар. 
Сұйықтықтардың  эфир  қабатының  түсі  және  су  қабаты  қалай  ӛзгереді?    Мұнда  хром  (III) 
сульфаты  және  эфир  қабатында  тұрақсыз  хром  пероксиді  түзіледі.  Хром  пероксидінің 
құрылымдық формуласы: 
 

 
143 
Реакция теңдеулері: 
O
H
O
SO
Cr
SO
K
SO
H
O
H
O
Cr
K
2
2
3
4
2
4
2
4
2
2
2
7
2
2
)
(
Теңестіріңдер. 
 
 Күкірт                     Фосфор                    Темір 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
60-сурет. Оттегінде заттардың жануы.                                        61-сурет. Селитра балқымасында кӛмірдің жануы. 
 
ә)  1  мл  3% 
2
2
O
H
ерітіндісіне    1-2  тамшы  калий  иодиді,  бірнеше  тамшы  сұйытылған 
4
2
SO
H
және 1-2 мл крахмал қосыңдар. Не байқадыңдар? Реакция теңдеулерін жазыңдар. 
2.  Сутегі  пероксидін  катализдік  айыру.Сынауыққа1-2  мл  3%-ті
2
2
O
H
  ерітіндісін 
құйып 
2
MnO  ұнтағын салыңдар. Бӛлінген газды шала жанған шырамен сынаңдар. 
3. Сутегі пероксидінің тотықтырғыш қасиеті. а) 2 мл 
2
3
)
(NO
Pb
 ерітіндісіне сондай 
кӛлем
S
Na
2
ерітіндісін  қосып  қайнатыңдар.  Түсін  байқаңдар.  Реакция  теңдеуін  жазыңдар. 
Ерітіндіні тӛгіп, тұнбаға 3 мл 3%-ті
2
2
O
H
ерітіндісін қосыңдар. Тұнбаның түсі ӛзгерді ме? 
б) 2 мл 
3
3
)
(NO
Cr
ерітіндісіне күйдіргіш натрий ерітіндісін тұнба ерігенше қосыңдар. 
Алынған  ерітіндіге  аз  ғана 
2
2
O
H
ерітіндісін  құйыңдар.  Түсі  калай  ӛзгереді 
.
)
(
4
2
6
3
CrO
Na
CrOH
Na
 
4. Сутегі пероксидінің тотықсыздандырғыш қасиеті. а) Сынауыққа 2-3 мл 
3
AgNO
ерітіндісін  құйып  тұман  жойылғанша  аммиак  ерітіндісімен  тамшылатып  қосыңдар  (артық 
алмаңдар).  Алынған  ерітіндіге  металл  күміс  түзілгенше
2
2
O
H
  3  %  ерітіндісін  құйыңдар. 
Бӛлінген газды шырамен тексеріңдер. Реакция теңдеуін жазыңдар. 
ә)    Сынауыққа  1  мл 
4
KMnO ерітіндісін  құйып  2  мл 
4
2
SO
H
ерітіндісін  және  1-2  мл 
2
2
O
H
ерітіндісін  қосыңдар.  Бӛлінген  қандай  газ?  Шала  жанған  шырамен  сынаңдар.  Осы 
реакцияларда сутегі пероксиді қандай қасиет кӛрсетеді? 
5.  Сутегі  пероксидімен  ағарту.  Боялған  матаны  3% 
2
2
O
H
ерітіндісіне  батырыңдар. 
Түсі қалай ӛзгереді? 
6.  Барий  пероксидін  алу.
2
)
(OH
Ba
  қанық  ерітіндісіне  3%
2
2
O
H
  қосыңдар.  Платина 
тәрізді жылтыр кристалдар пайда болғанын байқаңдар.
O
H
BaO
2
2
8
-барий пероксиді. 
 
Жаттығулар мен есептер 
1.  Мына  оксидтердің 
3
2
5
2
2
,
,
,
O
N
O
N
BaO
O
Na
  сумен  реакцияласу  теңдеулерін 
жазыңдар. Түзілген гидроксидтер қай класқа жатады? 

 
144 
2.  Мыс  гидроксидін 
,
)
(
2
OH
Cu
  темір  (ІІІ)  гидроксидін,  мырыш  гидроксидін  және 
күкірт  қышқылының  әрқайсысын  қыздырып  ыдыратқанда  жүретін  реакцияның  теңдеуін 
жазыңдар. 
3.  20  литрлік  газометрді  оттегімен  толтыру  үшін  калий  перманганатының  қандай 
мӛлшерін (қ.ж.) ыдырату керек? 
4. 280 мл 0,1 молярлы ерітіндісіндегі натрий иодидін тотықтыру үшін құрамында 12% 
озоны бар ауаның қандай кӛлемі (қ.ж.) қажет? 
5. Сутегі пероксидінің қышқылдық қасиет кӛрсететіні неліктен? Реакция теңдеулерін 
келтіріңдер. 
6. Натрий пероксиді мен барий пероксидінің құрылымдық формулаларын жазыңдар. 
7.  Сутегі  пероксиді:  а)  тотықтырғыш,  ә)  тотықсыздандырғыш  қасиет  кӛрсететін 
реакция теңдеулерін жазыңдар.  
8. Мына реакцияларды толық жазып теңестіріңдер: 
...
2
2
2
2
O
O
H
Cl
 
O
H
MnO
O
H
MnO
2
2
2
2
 
 Сутегі пероксиді қандай қасиеттер кӛрсетеді, электрондық баланс теңдеуін құрыңдар. 
9.  100  г  4%-ті  сутегі  пероксидінің  ерітіндісін  қыздырғанда  (қ.ж.)  оттегінің  қандай 
кӛлемі түзіледі? 
10.  5кг  3%-ті  сутегі  пероксидінің  ерітіндісі  1,5  кг  пергидрольмен 
2
2
O
H
 
араластырылғаннан кейін алынған ерітіндінің проценттік концентрациясы қандай? 
11. Реакция нәтижесінде (қ.ж.) 1,12л оттегі түзілсе 3%-ті сутегі пероксиді мен калий 
перманганаты ұнтағының қандай массалары қышқыл ортада әрекеттеседі? 
12.  3  кг  3%-ті  сутегі  пероксиді  ерітіндісін  алу  үшін 
2
BaO -нің  қандай  массасы  және 
2
CO -нің (қ.ж.) қандай кӛлемі жұмсалады? 
 
 Күкірт. Күкіртсутегі. Сульфидтер. 
Жер  қыртысында  күкiрттiң  мӛлшерi  0,1  пайыздай.  Ол  бос  күйiнде  және  қосылыс 
күйiнде  де  кездеседi.  Бос  күйiнде  күкiрт  Түркменияда,  Волга  жағалауында,  Кавказда, 
Камчаткада  бар.  Америка,  Италия  және  Жапония  да  бос  күкiртке  бай.  Бұрынғы  кезде 
Италияда бос күкiрттiң кӛп болғаны сонша, оны отын ретiнде пайдаланған. Қосылыс түрiнде 
күкiрт  пириттiң 
2
FeS ,  мыс  жылтыры 
S
Cu
2
,  қорғасын  жылтыры  РbS,  мырыш  алдамышы 
ZnS, киноварь НgS құрамына кiредi. Сонымен бiрге күкiрт сульфаттар түрiнде болады: гипс 
,
2
2
4
O
H
CaSO
  ангидрит 
4
CaSO , ащы тұз 
,
7
2
4
O
H
MgSO
  және мирабилит 
O
H
SO
Na
2
4
2
10

Күкiрт 
2
SO  және 
S
H
2
 түрiнде табиғи су кӛздерiнде, минерал суларда (Мацеста, Пятигорск) 
болады. 
Күкiрт  ӛсiмдiк  және  жануар  организмiнде  маңызды  роль  атқарады.  Ол  белоктар 
құрамына  кiредi.  Белок  заттардың  -  ет,  балық,  жұмыртқа  ыдырауы  кезiнде  күкiрттi  сутегi 
S
H
2
  бӛлiнедi  (шiрiген  жүмыртқа  иiсi).  Күкiрт,  әсiресе,  адамның  шашында,  мал  мен  құс 
жүнiнде,  қанаттарында,  тұяқ  пен  мүйiздерiнде  кӛп.  Ӛсiмдiктер  iшiнде  пияз,  сарымсақ 
құрамында күкiрт бар болғандықтан олардың дәмi ащы. 
Күкiрт ӛзi улы емес, бiрақ грибоктердi жояды. 
Ӛнеркәсiпте күкiрттi бос күйiнде болатын жерлерiнен, күкiрттi сутегiнен, күкiрт (IV) 
оксидiнен, пириттен 
2
FeS  ӛндiредi. 
Күкiрттi  бос  күйiнен  ӛндiрген  кезде,  оны  құм,  топырақ,  т.б.  қоспадан  бӛлiп, 
автоклавқа толтырып қызған бу жiбередi. Балқыған күкiрт тӛменгi жаққа жиналады. 
Америкада бос күкiрт бар жерге түтiктер арқылы ыстық су айдап, балқыған күкiрттi 
басқа түтiктен қысым арқылы сығып шығарады. 
Күкiрттi пириттен алу үшiн, оны арнайы пеште қыздырады: 
FeS
S
FeS
2
 

 
145 
Автоклавтарда  алынған  күкiрт  таза  емес,  құрамында  қоспалар  болады,  оны  кесек 
күкiрт дейдi. Оны арнайы пештерде қыздырып қайта кристалдап тазартады. Сонда аса таза 
сары  түстi  күкiрт  алынады.  Ауыл  шаруашылығында  кесек  күкiрттi  ұнтақтап  ұнтақ  күкiрт 
және коллоид күкiрт қолданады. Олармен ӛсiмдiктердi әр түрлi грибоктарға қарсы ӛңдейдi. 
Күкiртсутегi.  Күкiрттiң  маңызды  қосылыстарының  бiрi  -  күкiртсутегi 
S
H
2
.  Мұнда 
күкiрттiң тотығу дәрежесi «-2». Оны күкiрт пен сутегiн қосып алуға болады: 
S
H
S
H
2
2
моль
кДж
H
/
09
,
20
0
298
0
 
Зертханада күкiртсутегiн оның тұзына - сульфидке қышқылмен әсер етiп алады: 
S
H
FeCl
HCl
FeS
2
2
2
 
Күкiртсутегi    шiрiген  жұмыртқа  иiсiндей  иiсi  бар    түссiз  газ.  Ол  ӛте  улы.  Ауадағы 
мӛлшерi кӛбiнесе уландырады. Күкiртсутегi ауада жанады. 
O
H
SO
O
S
H
2
2
2
2
2
2
3
2
 
Оттегi жетiспеген жағдайда күкiрт түзiледi:  
O
H
S
O
S
H
2
2
2
2
2
 
Күкiртсутегiнде  күкiрттiң  тотығу  дәрежесi 
«-2»  болғандықтан,  ол  тек 
тотықсыздандырғыш болып, бос күкiртке S
0
, (IV) және (VI) оксидтерiне дейiн тотығады. 
Бақылау сұрақтары 
1. Күкірт атомы мен сульфид - ионының электрондық формуласын жазыңдар. 
2. Тотығу-тотықсыздану процестерде күкіртқандай химиялық қасиет көрсетеді? 
Мысал  келтіріңдер. 
3. Қосылыстарында күкірт қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді? Мысал 
келтіріңдер. 
4. Қандай химиялық реакцияларда күкірттің қосылыстары тек тотықтырғыш, тек 
тотықсыздандарғыш және тотықтырғыш та, тотықсыздандырғыш та қасиет көрсете 
алады? 
5. Сатылы және толық гидролизденетін металл сульфидтеріне мысал келтіріңдер. 
Молекулалық және иондық теңдеулерін жазыңдар. 
№6 зертханалық жұмыс  
Тәжірибелер:  
Аспаптар  мен  реактивтер:  Кипп  аппараты,  фарфор  табақша,  колба  (100мл), 
химиялық  стақан  (250  мл),  200  мл-лік  банкалар,  тамшылатқыш  воронка,  асбест  торы, 
күкірт,  темір,  мыс,  алюминий  ұнтақтары,  темір  сульфиді  FeS ,  натрий  сульфиді 
,кальцирленген  сода 
3
2
CO
Na
,  ерітінділер: HCl (ρ=1,84  г/мл),  күкірт  қышқылы,  аммоний 
сульфиді
S
NH
2
4
)
(
, калий бихроматы 
7
2
2
O
Cr
K
, барий, мырыш, алюминий, марганец, кадмий, 
қорғасын және мыс тұздары ерітінділері, лакмус. 
1.  Пластикалық  күкіртті  алу.  Сынауықтың  жартысына  дейін  күкірт  салыңдар,  ӛте 
сақтықпен қыздырыңдар. Күкірт балқи бастайды, қозғалғыш сары сұйық түзіледі. Одан баяу 
қыздырып  түсінің  және  тұтқырлығының  ӛзгергенін  байқаңдар.  Байқалған  құбылыстарды 
түсіндіріңдер.  Күкіртті  қайнауға  жеткізіп  суық  суы  бар  кристализаторға  құйыңдар.  Егер 
күкірт  жана  бастаса  сынауықтың  аузын  асбеспен  жабу  керек.  Судағы  күкіртті  алып,  оның 
жұмсақ  екеніне  кӛз  жеткізіңдер.  Сабақтың  соңына  дейін  сақтаңдар.  Аморфты  күкірт 
біртіндеп кристалл түріне айналады. Түсіндіріңдер. 
2.  Күкірттің    темірмен  әрекеттесуі.  Күкірт  пен  темірдің  бірдей  мӛлшерінен  қоспа 
дайындап  құрғақ  сынауыққа  салып  қыздырыңдар.  Қоспаны  тұтас  қыздырып,  содан  соң  
қатты қыздырыңдар. Қоспа қатты ұшқын шығарып қыза бастағанда қыздыруды тоқтатыңдар. 
Реакцияның  жүруін  бақылаңдар.  Реакция  нәтижесінде  түзілген  заттың  түсін  байқап,  жазып 
алыңдар. Реакция теңдеуін жазыңдар. 
3. Күкіртсутегін алу және оның жануы. Күкіртсутегі  - ӛте  улы,  сондықтан барлық 
тәжірибелерді  тартпа  шкафта  жүргізу  керек.  62а  немесе  62ә-суреттегідей  құралдарды 
кұрастырыңдар.  Штативке  бекітіп  тәжірибені  осы  қондырғыда  жүргізіңдер.  Реакция 
S
Na
2

 
146 
теңдеулерін  жазыңдар.  Бӛлінген  газдың  үстінен  қорғасын  нитратына  батырылған  қағазды 
ұстаңдар.  Не  байқалады?  Бӛлінген  күкіртсутегін  жандырыңдар,  толық  жанғанда  жүретін 
реакция  теңдеуін  жазыңдар.  Жанып  тұрған  күкіртсутегі  жалынының  үстіне  ылғал  лакмус 
қағазын  ұстаңдар,  құрғақ  воронканы  ұстаңдар.  Егер  күкіртсутегі  жалынына  суық  ыдыстың 
түбін тосса, күкіртсутегі шала жанады. Не байқалады? Күкіртсутегі шала жанғанда жүретін 
реакция теңдеуін жазыңдар. Күкіртсутегі жанғанда қандай қасиет кӛрсетеді? 
 
а)   Газ ӛткізгіш түтігі бар сынауыққа парафин мен күкірттің қоспасы салынады.                                                               
ә)   Қондырғы күкірт балқитын хлоркальцийлі түтіктен тұрады. Сутегінің тазалығы алдын-ала тексерілуі керек.
 
 Күкіртсутегінің артық мӛлшерін сілтіге сіңдіреді. 
62-сурет. Күкіртсутегін алуға арналған қондырғылар. 
 
4.  Күкіртсутегі  суын  алу.  Күкіртсутегін  суға  сіңіріп  бейтарап  лакмуспен  сынаңдар. 
Күкіртсутегінің  судағы  ерітіндісінде  лакмус  қандай  түске  боялады? 
S
H
2
ерітіндісі  қандай 
қасиет  кӛрсетеді?  Күкіртсутегінің  суда  диссоциациялану  теңдеуін  жазып,  кестеден 
диссоциациялану  дәрежесі,  диссоциациялану  тұрақтысы  бойынша  қандай  электролиттерге 
жататынын анықтаңдар. 
5.  Күкіртсутегінің  тотықсыздандырғыш  қасиеттері.  Калий  перманганатының, 
калий  дихроматының  қышқыл  ерітінділеріне  және  бром  суына  күкіртсутегі  қышқылын 
қосыңдар.  Реакцияның  қандай  белгілерін  байқадыңдар?  Реакция  теңдеулерін  жазыңдар. 
Электрондық теңдеу құрыңдар. 
6. Металл сульфидтерін алу және олардың қасиеттері. Аммоний сульфидіне сәйкес 
мырыш, марганец, кадмий, қорғасын, мырыш сульфаттарының ерітінділерімен әсер етіңдер. 
Түзілген  тұнбалардың  түсін  байқаңдар.  Молекулалық  және  иондық  реакция  теңдеулерін 
жазыңдар.  Тұнбалардың  бір  бӛліктерін  алып  тұз  қышқылымен  әсер  етіндер,  тұнбалардың 
қайсысы  ериді?  Сульфидтердің  ерігіштік  кӛбейтінділерін  пайдаланып,  реакция  нәтижесін 
түсіндіріңдер.  
7.  Сульфидтердің  гидролизі.  а)  Натрий  сульфидінің  шамалы  кристалдарын  суда 
ерітіп,  ерітінді  ортасын  индикатормен  сынаңдар.  Индикатор  түсінің  ӛзгеруін  түсіндіріңдер. 
Гидролиз реакциясының теңдеуін молекулалық және иондық түрде жазыңдар. 
ә)  Алюминий  тұзының  ерітіндісіне  аммоний  сульфидінің  ерітіндісін  қосыңдар. 
Сынауықты  қыздырып,  тұнбаны  сүзіп,  ыстық  сумен  жуыңдар.  Түзілген  тұнба  алюминий 
гидроксиді екенін дәлелдеңдер.  
 
Жаттығулар мен есептер 
1. Сульфидтерден күкіртсутегін алу үшін азот қышқылын қолдануға бола ма? 
2. Иод ерітіндісіне күкіртсутегін қосқанда не байқалады?  Реакция теңдеуін жазыңдар. 

 
147 
3.  Марганец,  мырыш  және  темір  сульфидтерінің  қышқылмен  әрекеттесу 
реакциясының теңдеуін молекулалық және иондық түрде жазыңдар. 
4. Мына сульфидтердің 
3
2
3
2
2
,
,
,
,
S
Cr
PbS
S
Al
ZnS
S
Na
 қайсысы судағы ерітіндіде алмасу 
реакциясы нәтижесінде алынады? Реакция теңдеуін жазыңдар. 
5. Кальций сульфидінің гидролиз реакциясының теңдеуін молекулалық және иондық 
түрде жазыңдар. 
6. 
2
2
Cu
Mn
  катиондарын  (сульфаттары)  қоспадан  қалай  бӛлуге  болады? 
Түсіндіріңдер. 
7. Реакция теңдеулерін толық жазып, теңестіріңдер: 
4
2
SO
H
S
конц
 = 
...
4
4
2
4
MnSO
SO
H
KMnO
S
 
...
4
2
3
2
SO
H
HNO
S
H
 
4
2
2
SO
H
S
H
конц.
 = 
...
4
2
2
2
2
SO
H
O
H
Cl
S
H
 
...
)
(
3
4
2
4
2
7
2
2
2
SO
Cr
SO
H
O
Cr
K
S
K
 
8.  Күкірт  қышқылы  ӛндірісінде  қолданылатын  табиғи  колчеданда  45%  күкірт  бар. 
Табиғи колчедандағы темір дисульфидінің массалық үлесін (%) есептеңдер. 
9.  Темір  (ІІ)  сульфидіне  қышқылмен  әсер  етіп  алынған  күкіртсутегін  0,316  г  калий 
перманганаты  бар  қышқыл  ерітіндіге  жібергенде,  ол  түссізденеді.  Неше  грамм  темір(ІІ) 
сульфиді жұмсалады?  
10.  Күкіртсутегі  мен  оттегін  араластырып  жаққанда  100  мл  күкірт  диоксиді  түзіледі 
және  50  мл  оттегі  реакцияласпай  қалады.  Қоспадағы  күкіртсутегі  мен  оттегінің  кӛлемдік 
үлесін (%) табыңдар. 
11. 20 г күкіртті және 30 г алюминийді араластырып қыздырғанда, реакциядан кейін 
қоспада қандай заттар болады? Алынған заттың массасы қандай? 
 
Күкірттің оттекті қосылыстары 
Күкiрттiң  маңызды  оттектi  қосылыстарына  күкiрт  (IV)  оксидi 
2
SO   және  күкiрт  (VI)  
оксидi 
3
SO
 жатады. 
Күкiрт ауада жанғанда күкiрт (IV)  оксидi түзiледi: 
;
2
2
SO
O
S
моль
кДж
H
/
65
,
296
0
298
0
 
Техникада, кӛбiнесе, пириттi ӛртеген кезде түзiледi: 
 
2
3
2
2
2
8
2
11
4
SO
O
Fe
O
FeS
 
Зертханада сульфидтердi қышқылмен әрекеттестiрген кезде түзiледi: 
2
2
3
2
2
2
SO
O
H
NaCl
HCl
SO
Na
 
Мысқа концентрлi күкiрт қышқылы әсер еткен кезде де күкiрт (IV) оксидi түзiледi: 
2
2
4
4
2
2
2
SO
O
H
CuSO
SO
H
Cu
 
Күкiрт 
2
SO  оксидi - ӛзiне тән иiсi бар түссiз, улы газ. Оны кейде, күкiрттi газ дейдi. 
Күкiрт  (IV)  оксидiнде  күкiрттiң  тотығу  дәрежесi  +4  болуына  орай  ол  бiр  реакцияда 
тотықтырғыш,  ал  басқа  реакцияда  тотықсыздандырғыш  бола  алады.  Ол  бояулар  ағартқыш 
ретiнде  қолданылады.  Астық  қоймаларын,  қамбаларды  ӛңдейдi.  Онымен  малдың  қышыма, 
қотыр ауруларын емдеу үшiн пайдаланады. 
Күкiрт (IV) оксидiнiң судағы ерiгiштiгi бiршама жақсы. Судың 1 кӛлемiнде 20
0
С -та 
оның 39,4 кӛлемi еридi. Суда ерiгенде оның бiразы сумен әрекеттесiп орта күшi бар күкiрттi 
қышқыл түзедi: 
3
2
2
2
SO
H
O
H
SO
 

 
148 
Күкiрт  (VI)  оксидi.  Күкiрт  қышқылы.  Күкiрт  (VI)  оксидi  күкiрт  (IV)  оксидiн 
тотықтыру  арқылы  алынады.  Алайда  бұл  процесс  ӛте  қиын  жүредi.  Оның  жүруiн 
жылдамдату үшiн қыздырады (450
0
С) және катализаторлар 
Pt
O
V
O
Сr
,
5
2
2
2
,
 қатыстырады: 
3
2
2
2
2
SO
O
SO
 
Күкiрт (VI) оксидi екi түрде бола алады. Сұйық 
3
SO
 - 44,9
0
С -та қайнайды, 16,8
0
С -та 
тұз  сияқты  кристалға  айналады.  Сұйық  оксид  үш  молекуладан 
3
3
SO
  тұрады.  Кӛп  тұрған 
кезде ол полимерленiп жiбектей ұзын кристалл түзедi: 
3
3
3
SO
xSO
 
Күкiрт (VI) оксидi суды ӛте жақсы сiңiрiп күкiрт қышқылына айналады: 
4
2
2
3
SO
H
O
H
SO
 
Күкiрт  қышқылы  аса  маңызды  қышқылдардың  бiрi.  Оны  техникада  нитроз  және 
контакт тәсiлдерiмен ӛндiредi. 
Күкiрт қышқылы - түссiз, ауыр, май тәрiздi сұйықтық. Сатылуға арналған қышқылдың 
тығыздығы 1,84 г/см
3
, құрамында 96% 
4
2
SO
H
 бар. Ӛте таза 100 пайыздық күкiрт қышқылын 
моногидрат дейдi. 
Күкiрт  қышқылы  суда  жақсы  еридi.  Еру  кезiнде  ол  суды  ӛзiне  сiңiредi  де  ӛте  кӛп 
мӛлшерде  жылу  бӛлiнедi.  Сондықтан  күкiрт  қышқылын  сұйылту  кезiнде  қышқылды  суға 
бiртiндеп құю керек. Керiсiнше, қышқылға су құюға болмайды. Ол органикалық заттардан су 
сiңiретiндiктен, оларды күйдiредi. 
Сұйытылған  күкiрт  қышқылы  стандартты  электрондык  потенциалдары  мәндерi 
бойынша сутегiне дейiн орналасқан металдармен әрекеттесiп сутегiн бӛледi: 
2
4
4
2
H
ZnSO
SO
H
Zn
 
Ол алтын, күмiс, платина металдарына әсер етпейдi. 
 
Бақылау сұрақтары 
1. Күкірт (ІУ) және (УІ) оксидтерінің құрылымдық формулаларын жазыңдар.  
2. Күкірт (ІУ) және (УІ) оксидтерінің химиялық қасиеттерін реакция теңдеулерімен 
жазыңдар. 
3.  Күкірт  (ІУ)  және  (УІ)  оксидтерінің  зертханада  және  өндірісте  алыну  реакция 
теңдеулерін жазыңдар. 
4. Күкірт қышқылының құрылымдық формуласын жазыңдар.  
5. Тотығу-тотықсыздану реакциялардағы күкірт қышқылының ролі. 
6.  Натрий  тиосульфатының  құрылымдық  формуласын  жазыңдар.  Күкірт 
атомының  тотығу  дәрежесін  көрсетіңдер,  тотығу-тотықсыздану  реакцияларындағы 
натрий тиосульфатының ролі. 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   33




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет