2.1 Оқытудың құрылымы Біртұтас жүйе ретінде оқыту көптеген өзара байланысты элементтерді қамтиды: мақсаты, оқу ақпараты, мұғалім мен оқушылардың педагогикалық қарым-қатынас құралдары, олардың қызмет формалары және оқуға және оқушылардың басқа да іс-әрекеттері мен мінез-құлқына педагогикалық басшылықты жүзеге асыру тәсілдері.
Жүйе ретінде оқыту процесінің жүйелік тұжырымдамасына - оқыту мақсаты, мұғалімнің қызметі (оқыту), оқушылардың қызметі (оқу) және нәтиже кіреді. Бұл процестің айнымалы компоненттері басқару элементтері болып табылады. Оларға мыналар жатады: оқу материалының мазмұны, оқыту әдістері, оқытудың материалдық құралдары (көрнекі, техникалық, оқу құралдары), оқушылардың оқу процесі мен іс-әрекеті ретіндегі оқытудың ұйымдастырушылық формалары.
2.2 Оқытудың құрылымы Біртұтас педагогикалық процесті (оқытуды) дамыту мен жетілдірудің қозғаушы күші қайшылықтар (противоречия) болып табылады. Барлық қайшылықтар объективті және субъективті болып бөлінеді.
Объективті: Баланың даму деңгейі, оның білімі, дағдыларының жағдайы мен өмірдің өсіп келе жатқан талаптары арасындағы қайшылықтар. Ол үздіксіз білім беру, қарқынды оқыту, еңбек, азаматтық, дене шынықтыру, адамгершілік тәрбие есебінен еңсеріледі.
Қоғамдық өмірдің күрделенуі, білім алушылардың білуі немесе меңгеруі тиісті міндетті ақпараттардың және дағдылардың үнемі артуы – міндетті пәндер санының, оқу, еңбек, физикалық және басқа да қызмет түрлерінің көбеюіне байланысты бірқатар қиындықтарды тудырады. Уақыт тапшылығы пайда болады, сөзсіз интеллектуалды, физикалық, моральдық жүктемелер пайда болады.
3. Оқытудың қозғаушы күштері Педагогикалық процестің ішкі қозғаушы күші танымдық, еңбек, практикалық, әлеуметтік пайдалы сипаттағы талаптар мен оларды жүзеге асырудың нақты мүмкіндіктері арасындағы қайшылық болып табылады. Бұл қарама-қайшылық жүйенің жалпы мақсатқа қарай қозғалысының қайнар көзіне айналады, егер алға қойылған талаптар мүмкіндіктердің жақын даму аймағында болса және керісінше, егер тапсырмалар тым қиын немесе оңай болса, мұндай қайшылық оңтайлы дамуға ықпал етпейді.
Демек, педагогтің міндеті - оқушылар мен педагогикалық ұжымдарды, сондай-ақ оның жеке мүшелерін жақсы оқып үйрену, жақын, орта және алыс даму перспективаларын шебер жобалау және оларды үнемі алға шақыратын нақты міндеттерге айналдыру.