және технологиясы.
ІІ бөлім.
Құрылымды өзгертіп
өңдеу процестері.
Оқулық
Мұнай кәсіпшілік
машиналары мен
механизмдері
Оқулық
225
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
АМАННИЯЗОВ Қ.Н., техника ғылымдарының докторы,
Қазақ ұлттық техникалық университетінің профессоры,
Каспий техникалық университетінің профессоры, ҚР
Ұлттық Академиясының академигі
АХМЕТОВ Ә.С., М.Х. Дулати атындағы Тараз мемле
кеттік Университетінің ректоры, техника ғылымдарының
докторы, профессор
ҚОЖАХМЕТ Қ.Ә., Каспий техникалық университетінің
доценті
Оқулықта Қазақстанның мұнай және газ кен орында-
рының геологиялық құрылысы, тектоникалық ерекше-
лiктерi, мұнай-газ кен орындарының зерттелу тарихы
баяндалған. «Қазақстанның мұнай-газды аймақтарының
геологиясы» атты оқу пәнінің бағдарламасына сәйкес
дайындалған.
Оқулық мұнай-газ колледждерiнің студенттерiне, осы
салада еңбек ететін мамандарға арналған.
ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР
– энергетикалық қорларды тұтыну қажеттілігінің күрт
артуы;
– әлемдік энергетикалық ресурстар нарығын құрудағы
Қазақстан Республикасының рөлі;
– мұнай қорының таусылатыны туралы болжамдар.
Болашақта жаңа кен орындарын ашу мүмкіндігі бар ма?
МАЗМҰНЫ: Алғы сөз. Мұнай және газ туралы негізгі
ұғымдар: Мұнай және газды пайдаланудың қысқаша
тарихы. Мұнайдың химиялық құрамы. Мұнайдың
физикалық қасиеттері. Табиғи газдар туралы мәлі-
меттер. Газдың физикалық қасиеттері. Мұнайды
химиялық құрамы бойынша жіктеу. Мұнайды халық
шаруашылығында пайдалану. Табиғи газдарды халық
шаруашылығында пайдалану. Қазақстан мұнай-
газының қысқаша тарихы: Қазақстанның мұнай-газ кен
орындарының зерттелу тарихы. Қазақстанның мұнай-
газ кен орындарын зерттеу және игеру хронологиясы.
Қазақстанның мұнай-газды провинциялары мен ай-
мақтары: Қазақстанның геологиялық және текто-
никалық құрылысы. Каспий маңы мұнай-газды про-
винциясы: Тектоникасы. Стратиграфиясы. Атырау
мұ най-газ аймағы. Ақтөбе мұнай-газ аймағы. Орал
мұ най-газды аймағы. Каспий теңізі акваториясының
мұ най-газдылығы. Солтүстік Кавказ-Маңғыстау мұнай-
газды провинциясы: Оңтүстік Маңғыстау мұнай-газды
аймағы. Бозащы мұнайлы-газды аймағы. Солтүстік
Үстірт мұнайлы-газды аймағы. Оңтүстік Торғай мұнай-
газды аймағы: Тектоникасы. Стратиграфиясы. Шу-
Сарысу газды аймағы. Мойынқұм ойысы. Көкпансор
ойпаңы. Арал, Сырдария, Солтүстік Қазақстан және
Ертіс маңы алаптары. Қазақстан мұнайының болашағы.
Соңғы басылым 2010 / 312 б. / 84х108
1
/
32
ISBN 978-996-535-914-9
Қазақстанның
мұнай-газды
аймақтарының
геологиясы.
Оқулық
СУЕРБАЕВ Х.А., доктор научнотехнических наук.
В учебнике рассмотрены основы техники и технологии
добычи и транспорта нефти и газа. Описаны способы
бурения, вопросы эксплуатации скважин и спосо-
бы увеличения их производительности, про цессы
промысловой подготовки и транспорта нефти и газа.
Рассмотрены экологические проблемы до бычи и
транспортировки нефти и газа. Приведены сведения
о химическом составе и видах переработки нефти,
характеристике и применении важнейших неф те-
продуктов.
Учебник предназначен для студентов организаций тех-
нического и профессионального образования.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– особое значение углеводородных газов, ароматических
углеводородов, жидких и твердых парафинов и других
продуктов, выделенных из нефти;
– рассматриваются экологические проблемы добычи и
транспортировки нефти и газа.
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Основные характеристики
нефти и газа: мировые запасы нефти и газа. Основы
нефтегазопромысловой геологии. Геофизические ха-
рак теристики нефтяных и газовых месторождений.
Физические свойства нефти и газа. Поиск и разведка
место рождений нефти и газа. Бурение нефтяных и газо-
вых скважин: Способы бурения скважин. Буровые доло-
та. Бурильная колонна. Промывка и продувка скважин.
Режим бурения. Вертикальные и наклонные скважины.
Элементы обсадной колонны. Условия работы обсад-
ной колонны в скважине. Цементирование обсадных
колонн. Заканчивание скважин. Инновационные тех-
но логии бурения. Буровые установки. Добыча нефти
и газа: Пластовая энергия и силы, действующие в
нефтяных и газовых залежах. Режимы нефтяных и
газовых залежей. Охрана окружающей среды при
добыче и транспорте нефти и газа. Химический состав
нефти и газа: Классификация нефти. Фракционный
состав. Химический состав. Переработка нефти?
Виды. Важнейшие нефтепродукты. Характеристика и
применение. Основные технологические схемы совре-
менных нефтеперерабатывающих заводов.
Последнее издание 2008/ 384 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 9965-35-681-5
Основы
нефтегазового дела
(Нефть и газ: добыча,
транспортировка,
переработка,
экология).
Учебник
15-0005
226
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
КОНЮХОВА Г.М., преподаватель высшей категории
Павло дарского химикомеханического колледжа.
Данный сборник тестов составлен по курсу
«Оборудование заводов по переработке нефти и
газа». В настоящем издании представлены краткие
конспекты по основным разделам предмета и
проверочный материал в виде тестов. В конспектах
приведена классификация машин и аппаратов и
другая необходимая информация.
Предлагаемый сборник тестов может использоваться
преподавателями специальных дисциплин при
подготовке учащихся специальности 0808000
«Техническое обслуживание и ремонт оборудования»,
а также учащимися – для самоконтроля при
самостоятельном изучении предмета.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– даны тесты по отдельным разделам и по предмету
в целом (на 50 и 100 вопросов), а также тесты по
вариантам;
– предложены таблицы по черным и цветным
сплавам, в котором даны виды, марки, содержание,
свойства и применение, а также схемы и рисунки
оборудований.
СОДЕРЖАНИЕ: Пояснительная записка. Конспекты
тем: «Конструкционные материалы для изготовле-
ния нефтезаводского оборудования», «Трубопроводы
и трубопроводная арматура», «Емкости для хране-
ния нефти, газа и нефтепродуктов», «Теплообменные
аппараты», «Трубчатые печи», «Оборудование
для массообменных процессов. Колонные ап па-
раты». Тесты по разделам: «Конструкционные
ма те риалы», «Конструкционные материалы и
обору дование», «Основные узлы и детали машин
и ап па ратов», «Трубопроводы и трубопроводная
арма тура», «Резервуары», «Теплообменные аппа-
раты», «Трубчатые печи», «Оборудование для
массо обменных процессов. Колонные аппа ра-
ты», «Оборудование для разделения жид ких неод-
нородных систем», «Оборудование для разде ления
газовых неоднородных систем», «Ком- бини рованная
установка ЛК-6у». Тесты по курсу «Оборудование для
переработки нефти и газа» (I-V варианты).
Последнее издание 2010/ 144 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 978-601-292-009-3
Оборудование
заводов по
переработке
нефти и газа.
(сборник тестов)
МУСИНА З.Д., доцент, канд.техн.наук Атырауского инс
титута нефти и газа.
В учебном пособии изложены материалы по основам
дисциплины «Разработка нефтяных и газовых мес то-
рождений». Пособие составлено с учетом дейс т вующей
программы, в нем даны общие понятия о процессе
разработки, классификация и условия применения
систем разработки, принципы схемати зации залежей
нефти по форме. Предлагаемое издание послужит
методической основой для обеспечения практических
занятий, выполнения курсовых и дип ломных работ и
предназначено для учащихся неф тяных факультетов, а
также может быть полезно для инженерно-технических
работников нефтяной промышленности.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– описана схематизация контуров нефтеносности и
физических свойств пласта, расчет дебитов, забойного
давления, газового фактора;
– указаны методы контроля и регулирования нефте-
газовых залежей, дана характеристика методов повы-
шения нефтеотдачи пластов и условия их применения.
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Скважина и ее назначение:
Бурение скважин и вскрытие продуктивных пластов.
Источники пластовой энергии. Нефтеотдача залежей
и факторы, ее определяющие. Проектные документы,
их содержание и назначение. Классификация систем
разработки, их разновидность и условия применения.
Принципы схематизации залежей нефти по форме,
схематизации контуров нефтеносности и физических
свойств пласта. Расчет дебитов, забойных давлений,
газового фактора, срока разработки и нефтеотдачи
пласта.
Классификация
нефтегазовых
залежей,
принципы их разработки. Контроль и регулирование
нефтегазовых залежей. Освоение скважины. Методы
освоения и техника. Характеристика методов повышения
нефтеотдачи пластов и условия их применения:
Методы усовершенствования заводнения. Вытеснения
раст ворителями и газами. Конструкция забоев и
ствола скважин. Перфорация скважин. Фонтанная
эксплуатация нефтяных скважин. Гидродинамические
исследования фонтанных скважин. Газлифтный способ
эксплуатации. Виды динамограмм. Установление
режима работы насосной установки. Борьба с ослож-
нениями при эксплуатации скважин. Подземный
ремонт скважин. Оборудование для подземного ремонта
скважин. Сбор и подготовка нефти и газа на промыслах.
Общая характеристика систем нефтегазосбора. Охрана
окружающей среды.
Последнее издание 2010/ 256 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 978-601-292-207-3
Разработка
нефтяных
и газовых
месторождений.
Учебное пособие
227
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
СУЕРБАЕВ Х. А., кандидат технических наук, профессор.
В учебном пособии изложены основы технологии
нефтехимического синтеза. Приведены сведения о
видах сырья нефтехимических производств, процессах
выделения и разделения углеводородного сырья из
нефти и газа и основах технологии наиболее важных
нефтехимических синтезов. Большое внимание уделено
химизму наиболее важных нефтехимических процессов.
Пособие предназначено для учащихся среднего
профессионального образования (колледжей), обучаю-
щихся по специальности «Нефтегазовое дело».
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– изучение теоретического материала по основам
технологии нефтехимического синтеза.
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Предмет нефтехимии.
Нефте химическая промышленность. Виды сырья.
Основ ные направления химической переработки угле-
водородного сырья. Основные нефтехимические про-
цессы. Тер ми ческое и термокаталитическое разложение.
Окисли тельная конверсия углеводородов в синтез-газ.
Окис ление. Гидратация олефинов. Алкилирование.
Галои дирование. Нитрование. Сульфирование. Произ-
водство серы и серной кислоты из нефтяного серово-
дорода.
Последнее издание 2011/312 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 978-601-292-208-0
Технология
нефтехимического
синтеза.
Учебное пособие
Буровые станки.
Учебник
КЛЮЖЕВ Ю., преподаватель спецдисциплин ПЛ
№18 г. Еки бастуз.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– теоретический материал по теме «Буровые стан-
ки»;
– контрольные вопросы для проверки знаний и уме-
ний обучающихся о работе на буровых станках;
– тестовые задания.
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Общие сведения о бу-
ровых работах на карьерах. Краткие сведения по исто-
рии буровых работ. Некоторые термины, определения
и понятия буровых работ. Буровой инструмент станков
вращательного (шнекового) бурения. Эксплуатация бу-
ровых станков вращательного (шнекового) бурения (на
примере СБР-160-24). Вращательное шарошечное бу-
рение. Гидравлический привод станков шарошечного
бурения. Пневматическая система. Техническое обслу-
живание и ремонт оборудования. Система планово-
предупредительного ремонта (ППР). Техническое об-
служивание (ТО) оборудования. Техника безопасности
при ТО и ремонте. Тесты. Контрольные вопросы. Лите-
ратура.
Последнее издание 2012/ 608 с./ 60х84
1
/
16
ISBN 978-601-271-071-7
228
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
Горюче-смазочные
материалы
(лабораторный
практикум).
Учебное пособие
АБДРАХМАНОВ А., АСКАРОВ Н.
Пособие содержит шесть комплексов лабораторно-
практических работ по приобретению навыков и опре-
делению условий правильного применения горюче-
смазочных материалов, наиболее важных качественных
показателей, нормируемых соответствующими ГОСТа-
ми для топлива и смазочных материалов, применяемых
в инженерной практике при эксплуатации автотрактор-
ной техники, мелиоративных и строительных машин, а
также технологического оборудования.
Учебное пособие предназначено для преподавателей
и учащихся организаций ТиПО, обучающихся по специ-
альной дисциплине, согласно Типовой программе, «Тех-
ническое обслуживание, эксплуатация и ремонт автомо-
бильного транспорта» – 1201000.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– теоретический материал по теме «Горюче-смазоч-
ные материалы».
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Лабораторно-практиче-
ские работы. Тестовые задания для контроля. Литерату-
ра.
Последнее издание 2011/ 160 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 9965-35-931-8
Сбор и промысловая
подготовка нефти и
газа.
Учебник
ЕРМЕКОВ М.
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– теоретический материал по теме «Сбор и промыс-
ловая подготовка нефти и газа».
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Физико-химические
свойства нефти, газа и воды. Системы сбора, подготов-
ки и транспортирования нефти и газа на промыслах.
Сепарация нефти от газа. Измерения продукции сква-
жин (нефти, газа и воды). Разрушение водонефтяных
эмульсий (обезвоживание и обессоливание). Оборудо-
вание для хранения и измерения количества и качества
товарной нефти. Сбор и промысловая подготовка газа.
Хранение газа. Подготовка и использование пластовых
и пресных вод к закачке в пласты. Промысловая транс-
портировка нефти и газа. Назначение и устройство про-
мысловых трубопроводов. Последовательная перекачка
нефти. Основные способы перекачки высоковязкой и
высокозастывающей нефти.
Последнее издание 2011/ 584 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 978-601-292-272-1
229
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
Рудничная автоматика
и телемеханика.
Учебное пособие
ЮРЧЕНКО В., СЕРГЕЕВ В.
В учебном пособии приведены справочные мате-
риалы по элементам и системам автоматики и ГОСТы
по выполнению чертежей схем автоматики и электри-
ческих принципиальных схем, которые позволяют сту-
дентам правильно выполнять курсовые и дипломные
работы.
Пособие предназначено для студентов колледжей,
обучающихся по специальности 0707000 «Техническое
обслуживание и ремонт горного электромеханического
оборудования» для получения квалификации 0707012
«Электрослесарь подземный» и 0707112 «Электросле-
сарь по ремонту и обслуживанию автоматики и средств
измерений».
КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ
– справочные материалы по элементам и системам
автоматики;
– ГОСТы по выполнению чертежей схем автоматики
и электрических принципиальных схем.
СОДЕРЖАНИЕ: Введение. Исторический путь раз-
вития автоматики. Основные понятия и определения.
Классификация автоматических процессов. Элементы
автоматики. Системы управления горными машинами.
Элементы систем упарвления. Автоматизация выемоч-
ных комплексов и агрегатов. Датчики систем руднич-
ной автоматики. Телемеханика. Некоторые сведения о
применяемых на шахтах средствах автоматики. Выклю-
чатели сигнальные. Комлекс громкоговорящей связи
ГСШ-1М. Аппаратура шахтной стволовой ремонтной
сигнализации СШР-1. Табло световое.
Устройство телеуправления и телесигнализации
«Ветер-1М». Литература.
Последнее издание 2011/ 276 с./ 84х108
1
/
32
ISBN 978-601-271-055-7
Жылу техникалары
мен жабдықтарын
жөндеу және
пайдалану.
Оқулық
ДҮРМАНОВ Б.,
ЖӘНІБЕКОВ Ж.,
ТОБЖАНОВА Б.
Оқулықта техникалық жылу жабдықтарын пай-
далану, газ, қатты және сұйық отынды сақтау, от жағу
құрылғылары, бу және сужылытқыш қазандықтары,
орта лықтан тепкіш машиналар, жылу пайдаланатын
машиналар, жылу және жылу алмасу, отын түрлері,
жылу-техникалық қондырғыларын сынау, қоршаған ор-
таны қорғау, жылу жабдықтарымен және техникалары-
мен жұмыс істеген кездегі қауіпсіздік ережелері жайлы
толық мағлұмат жазылған.
Сондай-ақ жылу-техникалық жабдықтарды пай-
далану бойынша практикалық тапсырмалар мен
жаттығулар, тест тапсырмалары, т.б. берілген.
Оқулықта елімізге қажетті білікті мамандар даяр-
лау мақсатында «Техникалық жылу жабдықтары мен
жүйелерінің слесары» мамандығының студенттеріне ар-
налып дайындалған.
ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР
– техникалық жылу жабдықтарымен жұмысты
меңгеру;
– жылу және жылу алмасу;
– жылутехникалық жабдықтарды қосу, реттеу;
– қатты және сұйық отынмен жұмыс;
– бу және сужылытқыш қазандықтары.
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе.
Техникалық
жылу
жабдықтарын пайдалануды ұйымдастыру. Техникалық
жылу жабдық тарына қызмет көрсетуді ұйымдастыру.
Техникалық жылу жабдықтарын жөндеуді ұйымдастыру.
Жылу қазандықтары мен жылу шаруашылығы өндірісін
пай да лану. Қатты және сұйық отынды сақтау. Қатты
отынды жағу кезіндегі отынның берілуі. Сұйық отын-
ды жағу кезінде отынды беру. Өнеркәсіп және жылу
қазандықтарын газбен қамтамасыз ету. От жағу құрыл-
ғыларын пайдалану. Жану процесін бақылау. Қатты
отынды қабаттап жағуға арналған жағу құрылғылары.
Ұнтақ көмір жағу құрылғылары. Сұйық отынды жа-
ғуға арналған жағу құрылғылары. Газ жағуға арнал-
ған жағу құрылғылары. Бу және сужылытқыш қазан-
дықтарды пайдалану. Мемлекеттік техникалық ба қы лау
ұйымдарының ережелері мен талаптары. Бу қа зан дықта-
ры. Сужылытқыш және бу-сужылытқыш қазандықтары.
Буқыздырғыштар. Соңғы қыздыру бет тері. Су режимі
және будың бөлінуі. Қыздыру беттерін күлден таза-
лау. Қожды алып тастау және күлді тұту. Қазандық
қондырғыларын тиімді пайдалану. Орта лықтан тепкіш
машиналарды пайдалану. Тарту, үрлеу машиналары.
Қазандық қондырғыларындағы газ-ауа күре жолдары.
Орталықтан тепкіш сорғыштары. Жылу пайдаланатын
қондырғыларды пайдалану. Өндірістік мекемелерде
құбырөткізгіштерді пайдалану. Жылу және жылу алма-
су. Отындар. Қазандық агрегаттары. Жылу техникалық
жабдықтарды қосу, реттеу. Қазандық қон дырғыларын
сынау. Қоршаған ортаны қорғау. Қауіп сіздік ережелері.
Жылутехникалық жабдықтарды пайдалану бойынша
пркатикалық тапсырмалар мен жаттығулар.
Соңғы басылым 2011 / 384 б. / 84 х 108
1
/
32
ISBN 978-601-292-324-7
230
КӘСІПТІК БІЛІМ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
Мұнай-газ өндірісі
Нефтегазовое производство
Энергетика және байланыс
Энергетика и связь
ЕРҒАРИН М., Алматы Энергетика және элек трондық
технологиялар колледжінің жоғары санатты оқытушысы;
БАҚЫТЖАНОВ И.Б., Алматы Энер ге тика және байланыс
университетінің доценті.
Оқулықта энергетикалық отын және оның сипаттамасы,
жылу электрстансаларының отындары, бу генератор-
ларын пайдалану тәртібі, жөндеу жұмыстары мен қа-
уіпсіздік шаралары тақырыптары қарастырылған.
Оқулық техникалық және кәсіптік білім беретін оқу
орындарының білім алушыларына арналған.
ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕР
– бу генераторларын пайдаланғанда және жөндеуден
өткізгенде соңғы техникалық шешімдер қолдану;
– экономикалық көрсеткіштерді арттырып, бу генера-
торларының пайдалы блоктарын тұтыну тәжірибесін
жинақтап қорыту.
МАЗМҰНЫ: Кіріспе. Жылу электрстансаларының бу
генераторлары: Жылу электрстансаларының түрлері.
Бу генераторларының негiзгi көрсеткiштерi мен түрле-
рі. Энергетикалық отын және оның сипаттамасы: Отын
түрлерi мен олардың құрамы. Отынның меншiктi
жану жылуы. Шартты отын және отынның келтiрiлген
көрсеткiштерi. Жылу электрстансаларында отынды
жағуға дайындау: Қатты отынды жағуға дайындау.
Сұйық отынды және газды жағуға дайындау. Жылу
электрстансасындағы қатты отынды жағу әдiстерi.
Қатты отынды ұнтақтау жүйелерi. Көмiр тозаңының
сипаттамасы. Тиiмдi ұнтақтау дәрежесi. Отынды ұн-
тақтау жүйелерiнің жабдықтары. Диiрмендердің тү-
рiн және санын таңдау. Бу генераторларын жұмысқа
қосып пайдалану: Бу генераторларын пайдалану тәр тiбi
мен көрсеткiштерi. Бу генераторын іске қосу. Энерго-
блоктың табиғи айналымды бу генераторларын іске
қосуы. Бу генераторын жұмыс атқаруға дайындау. Кө-
мірмен жұмыс істейтін бу генераторының оттықтарын
іске қосу. Бу генераторын жұмыс кезінде қадағалау.
Бу генераторын апатты түрде тоқтату. Қоректендіру
көздерін, қосымша жабдықтарды және арматураларды
пайдаланғанда күту және іске қосу. Бу генераторының
негізгі және қосымша жабдықтарының құрылымдары.
Өндірісте қолданудағы бу генераторларының шартта ры.
Қазіргі энергетикадағы бу генераторларының құрылы-
сы. Жөндеу жұмыстарының желілік графигі. Жылу
алмастыру жазықтықтарын жөндеу. Бу генераторының
жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру: Жұмыстардың
түрлері мен кезеңдері. Жөндеу жұмыстарына қажетті
құралдар мен жұмыс процестері. Арқандар мен шын-
жырлар.
Достарыңызбен бөлісу: |