Психологияда көптеген нақтылы өлшем әдістемелері қолданады. Әртүрлі негіздемеде психологиялық өлшем мынадай классификацияға бөлінеді:
Психологияда көптеген нақтылы өлшем әдістемелері қолданады. Әртүрлі негіздемеде психологиялық өлшем мынадай классификацияға бөлінеді:
берілген өндірілмеген жиын жұмысы;
өлшем заты;
шкала түрі;
шкала материалының типі;
шкала моделі
өлшем саны
«жиын» күші
индивид жаубының типі
Мынадай әдістер жиі қолданылады:
Мынадай әдістер жиі қолданылады:
Ранжирлеу әдісі. Барлық объектілер зерттелушінің көз алдында көрініп, өлшеміне қарай ретке келеді.
Бірдей парлап теңестіру әдісі. Зерттелушіге парлап объектіні көрсету. Зерттелуші бір-бірінің ұқсастығын бағалайды.
Абсолюттік бағалау әдісі.Стимулдар бір-бірлеп беріліп зерттелуші стимулға баға береді.
Таңдау әдісі. Жеке тұлғаға бірнеше объектілер беріледі, соның ішінен критерийге сай келетінін анықтайды.
Өлшем затына қарай әдістер мына түрге бөлінеді
а) объектілерді шкалаландыру әдісі
б) индивидті шкалаландыру әдісі
в) біріккен объект пен индивид әдісі
Үш негізгі топтардың сапасы болады: а) нүктелі; б) сызықтық в) көп өлшемді.
Үш негізгі топтардың сапасы болады: а) нүктелі; б) сызықтық в) көп өлшемді.
Бірінші тип нүктелі қасиет.
Адам не тірі, не өлі, ер немесе әйел, холерик немесе сангвинник бола алады. Бір де бір әйел азғана екі қабат бола алмайды. Сондықтан осындай қасиеттер анықтылығымен, сапалығымен,бірақ есепті санымен бола алмайды.
Екінші қасиет- сызықтық немесе бір өлшемді түр.
Сызықтық қасиет интенсивті көбейтіп, азайып тұратын затқа келеді. Мұндай заттың массасы, күші, температурасы, адамның бойы, физикалық күші жатады. Писхологиялық түрі көбінесе осы топқа жатады. Сапасының анықтылығымен есепті саны тең болады. Физикалық қасиет скаляр деп аталады. Екі өлшемді қасиеттер вектор өлшемі болады, оларды бір өлшемді қасиеттердің комбинациясы деп есептеуге болады. Олардың қорытындысы ретінде көп өлшемді қасиеттер пайда болады, ол өлшемдер п- қаситімен өзгеруі мүмкін: физикада тензор; математикада вектор т.с.с. Көп өлшемді қасиет бірнеше сызықтық қасиеттің бірлігі деп, ал сызықтық –көптеген нүктелік қасиет деп есептеуге болады Психологиялық тест бірнеше тапсырмадан, нұсқаудан тұрады: зерттелушіге тест пен (зерттелушінің) жұмыстың ережесін берсек, ал зерттеушіге ұйымдастыру ережесін, берілген жұмыстың ережесімен, қасиеттің теориялық жазылуын, шкала бағасымен әдісін білу қажет. Психологиялық қасиет жөнінде теориялық көздеу жасауға болады. Егер толық негіз жоқ болса мінез-құлық ісін түсіндірудің қажеті жоқ. Толықтырудың нұсқау қасиеті бар, бірақ оның топологиясы белгісіз.
Үшінші нұсқау: топология қасиеті белгілі. Қасиет-бір өлшемді континуум реттік немесе метрлік шкаламен өлшенуі мүмкін. Көптеген қасиеттер анықталған структурасынан тұрады. Әр қасиеттің топологиясы болады, ал қасиет-нүктелі, линейлілі, көп өлшемді болады.
