«С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ НАО «КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА» Биофизика курсымен қалыпты физиология
кафедрасы
Әдістемелік нұсқау
72-92
7 бетттің 4беті
белгілі бір резонанстық жиілікке ие, соның нәтижесінде олар тек қана осы жиілікте жарық
шығарады немесе жұтады. Бұл спектроскоптағы көрінетін спектрлер сызықтарының (қараңғы
немесе жарық) әрбір жеке затқа тән екендігін дәлелдейді. Сызықтардың қарқындылығы зат
мөлшері мен оның күйіне тәуелді. Сандық спектрлік анализде зерттелетін заттың құрамын
спектрдегі сызықтардың немесе жолақтардың салыстырмалы немесе абсолютті
қарқындылықтары бойынша анықтайды.
Фотоколориметрия — спектрдің көрінетін және ультракүлгін бөлігіне жақын
облыстарында жарықтың жұтылуы бойынша заттардың концентрациясын сандық анықтау
кезінде жарықтың жұтылуын фотоэлектрлік колориметрлермен өлшейді.
When a light beam passes through a substance, the change in the intensity of the light beam is determined by the Bouguer-Lambert-Behr law: Cl e I I
0
( 1 )
There, e is base of natural logarithms. The law of Bouguer-Lambert-Behr determines: the intensity of the light flux passing through the substance decreases exponentially depending on the optical path length and the concentration of the substance. We express the equation 1 using the natural logarithm, change the natural logarithm to the decimal logarithm and denote the new proportional coefficient by
. Then: Cl I I
0
lg
. ( 2 ) The decimal logarithm of the ratio of the intensity of light entering a substance to the intensity of light leaving it is called optical density. Denoting it by D, we obtained: Cl D I I
0
lg
. ( 3 )
In this case, the Bouguer-Lambert-Behr law can be formulated as follows: the optical density of the sample is directly proportional to the origin and thickness of the substance, concentration and wavelength of light.
is called the molar absorption coefficient in Eq.3. If 1
l and 1
C , then D
, i.e., this is the optical density of a substance with a thickness of one unit (1 cm) and a concentration of 1 mol/L. Оптикалық тығыздық заттың жұту қабілеттілігін көрсетеді. Жұтылу көп болған сайын,
I I /
0
қатынасы да көп болады, яғни оптикалық тығыздық та көп болады.
Зат әртүрлі толқын ұзындығындағы жарықты бірдей мөлшерде жұтпайды. Заттың
оптикалық тығыздығының жұтылған жарық толқынының ұзындығына тәуелділік қисығы
жұтылу спектрі деп аталады. Негізінде молекулалардың жұтылу спектрлері үздіксіздік
сипатта болады, бірақ жарық кванттарының максималь жұтылғандығын көрсететін жарық
толқынына сәйкес максимум мәндерді де анықтауға мүмкіндік береді.
Қандай да бір фотобиологиялық үрдістердің жұтылу спектрлерін оқып үйрену осы
үрдістегі қандай зат жарықтың жұтылуын тудыратындығын түсіндіруге мүмкіндік береді. Бұған
зерттелетін үрдіс спектрі мен белгілі заттың спектрін салыстыру арқылы қол жеткізуге болады.
Бұдан басқа, толқындар ұзындығы шкаласындағы максимумдар жағдайына қарап, осы заттың
жұтқан жарығының толқын ұзындығын анықтауға болады. Жұтылған жарық толқынының
ұзындығын білу жұтылған кванттар энергиясын анықтауға мүмкіндік береді. Ал жұтылған
кванттар энергиясының мөлшеріне қарай молекулалардың электрондық және тербелмелі
энергетикалық деңгейлерінің орналасуын, сол сияқты молекулалардың бір энергетикалық
күйден екіншісіне өтуін есептеуге болады. Барлық бұл ақпараттардан басқа, оптикалық
тығыздық мөлшері зерттелінген үлгідегі заттың концентрациясы туралы мағлұмат береді.
Жұтылған энергияның максимум шамасы бойынша (5) теңдеу негізінде зерттелінген
объектідегі заттың концентрациясы туралы қортынды жасауға болады.