Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Жылaнкульті
- Бaқылaусұрaқтaры
- Оқуғaұсынылғaнәдебиеттер
| Тaйгaиесі
Жер-су иеле рі не бaйлaныс ты ми фо ло гия лық нaнымдaрдың не гі зін де қaлыптaсқaн шорлaрдың тыйымдaры дa ерек ше нaзaр aудaрaды. Мә се лен, шорлaр aңғa шыққaндa тaйгa иесі Қaйрaқaнның мaзaсын aлмaс үшін жaнжaлдaсуғa, сол сияқ ты мaқтaнуғa дa қaтaң тыйым сaлaды. Бұл тыйымдaр бұ зылaтын болсa, Қaйрaқaн aшулaнып, дaуыл соқ тырaды не ме се aң aулaу сәт сіз aяқтaлaды деп қорқaтын болғaн. Жылaнкульті Ми фо ло гия зерт теу ші ле рі «жылaн куль ті нің» бaстaпқы үн діеу ропaлық тaнымдa болғaнды ғын aйт aды. Тіп ті дей-үн- діеу ропaлықтaрдың дa, «үн діеу ропaлық тіл ді» де лі ніп жүр ген жұрттaр жылaнды өз де рі нің бaсты қaрсылaсы деп есеп те ге- нін бaсты aйғaқтaрдың бі реуі ре тін де ұсынaды. Жылан бейнесі скифтер мен сақтар, түркілер түгілі орыстарда да, гректерде де, басқалардың мифтік дәстүрлерінде де бар. С. Қондыбай «Жылан – барлық дерлік мифологиялық дәс- түрде кездесетін символ, ол – бір жағынан, өнімділікпен, жер- мен, аналық тудырғыш қуатпен, сумен, жаңбырмен, екінші жағынан, үй ошағымен, отпен (аспан отымен), сондай-ақ аталық ұрықтандырушы қайнармен байланысты екіұдайлыққа тұрпат болып табылады» дейді. Арғықазақтағы жылан тотемінің болуының басты көрсеткіші – архаикалық ертегілер мен нанымсенімдердегі жыланға деген ерекше көзқарас және Жылан-баба, Жылан-бабахан, Жылан- Бапыхан, Шахимардан, Мар-ата, Мардан т.б. аттардың болуы. Бaқылaусұрaқтaры: 1. Сұрaпыл соқ ты де ген не ні біл ді ре ді? ~ 282 ~ 2. Су иесі түр кі хaлықтaрындa қандай бейнеде кез де се ді? 3. Құс шы aтa қaй жер де кез де се ді? Оқуғaұсынылғaнәдебиеттер: 1. Ой нот ки новa Е.Р. Миф и ри туaл тюркс ких нaро дов Юж ной Си би ри (aлтaйцев, хaкaсов, ту вин цев). – Aстaнa, 2018. 2. Aлек сеев Н.A. Рaнние фор мы ре ли гии тюр коя зыч ных нaро дов Си би- ри. – Но во си бирск, 1960. ~ 282 ~ |