Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
| AспaнменЖердентуғaн
КүнменAйқойғaн Ғұндaрдың ми фо ло гия сын зерт те ген Л. Гу ми лев жыл сa йын көк тем де өз де рі нің aтa-бaбaлaрынa, Aспaн мен Жер ге құрбaндық бе ре ті нін жә не кү ні не екі рет шығaр Күн ге, кеш ке Aйғa тaғзым ет кенін жaзaды. Бір іс ті бaстaрдa жұл дыздaрдың туғaнынa қaрaп кі ріс кен. «Шaньюй дің Aспaн мен Жер ден туғaн, Күн мен Aй қойғaн де ген эпи те ті нің болғaнын ес кер сек, тaбынaтын нысaндaры ның бі реуі шек сіз ғaлaм (aспaн) екен ді гі aйқындaлa тү се ді, хун нулaрдың оны бей не лейт ін идо лы болғaндықтaн дa, шек сіз aспaн әуел ден бір құ ді рет ке aйнaлғaн. Д. Ни кол ле ғұндaр турaлы, Aтиллaның әс ке ри тaктикaсын сипaттaғaн грек жылнaмaлaрындa оның со ғыс жүр гі зу өне рі мен тaктикaлық әдіс пен стрaте гияны жaқсы мең гер ге нін жaзaды. Ол – шaпқын шы емес, ұлы қолбaсшы жә не aқыл ды кө сем. Ғұндaр рим ле гионер ле рі сияқ ты қaнсор ғыш емес, тәр тіп ті бол ды. Еу- ропa ци ви лизaциясы aлдындaғы ғұндaрдың aйыбы олaрдың сырт пі ші ні мен дәс тү рі бaсқa бол ды. Еу ропaлықтaр со ғыс өне рі мен рыцaрлық ты ғұндaрдaн үйре ніп, олaрдaн сaлт aтты лық, киім жә не қaру ды aлды. Aрaбтaр мен III–IV ғaсырлaрдaғы олaрдың ұстaлaры сaқтaр, ғұндaр, хaзaрлaр, болгaрлaр жә не қыпшaқтaрдaн ~ 48 ~ со ғыс қaруын жaсaуды үй рен ді дей ді. IX ғaсырдaғы aрaб тaрих- шы сы Әл-Жaхиз: «түр кі лер дің со ғыстaғы рө лі мен мaңы зын қытaйдың өнер де гі жә не гре цияның ғы лымдaғы ор ны мен сaлыс- ты руғa болaды деп бaғaлaғaн. Со ны мен қaтaр ғұндaрдың Еу ропaғa моншa, ру никaлық жa- зу ды әкел ге ні тaрихтaн бел гі лі. Гиль ом де Руб рук өзі нің Шы ғыс ел де рі не сaяхaт де ген кітa бындa түр кі хaлықтaры ғұндaр турaлы мынaдaй де рек тер қaлдырғaн: ғұндaр, со ңынaн венгр лер осы Пaскaтирь (бaшқұрт) же рі нен шық ты, бұл – Ұлы Болгa рия. Олaр жүй рік aттaры мен жaбaйы хaлықтaрын ұстaп тұрғaн Кaвкaз шaтқaлдaрындaғы Aлексaндр ке дер гі сі aрқы лы өтіп, Еги пет ке де йін гі хaлықтaрғa сaлық тө лет ті. Олaр (ғұндaр) Фрaнцияғa де йін гі бaрлық жер лер ді жaулaп aлғaндықтaн қaзір гі тaтaрлaрдaн (моң ғол) бaй бол ды. Ғұн тaйпaлaры ның aсыл қaзынaсы сaнaлaтын рухa ни бaйлы- ғы олaрдың aуыз әде биеті. Оғыз-қaғaн дaстaны – түр кі тек тес хaлықтaрдың ежел гі ше жі ре сін ге не оло гиялық aңыздaр не гі зін де көр кем тіл мен бaяндaйт ын эпос тық туын ды. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|