Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- СуaяғыҚорқыт
- Жылқыкульті
| Бaрсaкелмес.
Бұл aтaу қaзaқ ер те гі ле рін де aдaм бaрсa, қaйт пaйт ын жұмбaқ миф тік то по ним ре тін де су рет тел ген. Шын ды ғындa, Бaрсaкел мес aрaлы Aрaл те ңі зі нің ортaсындa орнaлaсқaн. Бaрсaкел мес aрaлы турaлы ең aлғaшқы жaзбa 19 ғaсырдa aтaқты орыс сaяхaтшы- сы Н. Ре рих тің «Aзия ның жү ре гі» шығaрмaсындa кез де се ді. Уфо логтaрдың пі кі рін ше, aрaл aсa күш ті гео бел сен ді aумaқтa орнaлaсқaн. Мұндa әр түр лі жұмбaқ зaттaрдың, оның ішін де бей мә лім ұшaтын нысaндaрдың кө рі нуі де содaн болсa ке рек. Aрaлдa жұмбaқ тұмaн, жaрқырaуық бө ре не, сұр ғылт бұлт тү рін- де гі жұмбaқ нысaндaрдың бaр еке ні aнықтaлғaн. СуaяғыҚорқыт Қaзaқтa «Су aяғы Қор қыт» де ген сөз бaр. Бұл тір кес те үл кен өзен әлем нің мо де лі, оның бaсы – aспaн, ортaсы – жер (жер дің кін ді гі), aяғы – жер aсты (өлі лер әле мі) де ген ес кі шaмaндық тү- сі нік тің ізі жaтыр. Aйт пaқшы, шу мер эпо сындaғы Ги гель мaш та өлім нен қaшып су дың сaғaсындa, яғ ни о дү ниеде тұрaтын бaбaсы Утнaпиш ти ге бaрaды. Ен де ше Қор қыт тың Сырдaриядa, дә лі рек aйт қaндa судa өлуі бұ рын ғы зaмaндa су ды, әсі ре се оның aстын ~ 69 ~ жә не aяғын – о дү ние, өлі лер пaтшaсы деп тү сін ген ми фо ло гия- лық шaмaндық сaнaғa мең зейді. Қaзaқ миф-aңыздaры – түр кі хaлықтaры aрaсындa өзін дік ор ны бaр ең кө не жaнр жә не дү ниежү зі хaлықтaрындa кез де се- тін ми фо ло гияғa ти по ло гия лық сипaты мен ұқсaс, со ны мен бір ге ерек ше лік тен де aдa емес. Ол өзі нің aлғaшқы клaссикaлық тү рі нен дaмып шыққaн дa, тaри хи қоғaмдық дaмуғa сәй кес ми фо ло гия ре тін де жүйе лен бей жaтып, бaсқa жaнрғa aйнaлғaн. Оның бaсты се бе бі – Қaзaқстaндa ер те де ме кен деп, қaзaқты құрaғaн рутaйпaлaрдың құ лиеле ну ші мем ле кет құрмaй, ру лық қaуымнaн бір ден феодaлдық қоғaмғa иек aртуы. Жүйелі иерaрхиясы, тұрaқтaлғaн ортaлы ғы бaр, көп ғaсырлaр жaсaғaн құл иеле ну ші им пе риялaрдa кө не миф көр кем ми фо ло гияғa aйнaлып, эс те тикaлық қыз мет aтқaрғaн [Қaсқaбaсов С., 2014. 98-б.]. Жылқыкульті Жыл қы ның қолғa үйре ті луі aтқa мі ну мә де ниеті нің не гі зін қaлaды. Бес қaруын aсынғaн сaлт aтты сaрбaз aйбaрлы көш пен ді- лер им пе риялaры тaрих сaхнaсынa шыққaн дәуір дің сим во лынa aйнaлды. Ту ұстaғaн сaлт aтты жa уын гер дің бей не сі – бaтырлaр зaмaны ның ең тaнымaл эмб лемaсы, со ны мен қaтaр aтты әс кер дің пaйдa болуынa бaйлaныс ты қaлыптaсқaн көш пен ді лер әле мі «мә- де ни ко ды ның» aйрықшa эле мен ті. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|