Р. Сыздык 6-том indd
жүктеу/скачать 1,64 Mb. Pdf көрінісі
|
Рәбиға Сыздық (1)
| «Шырағың сөнбесін»
Заманымыздың ірі жазушысы Тахауи Ахтановтың «Шы- рағың сөнбесін» атты көлемді романы, сырт қарағанда, Ұлы Отан соғысы тақырыбына арналған сияқты көрінеді. Кітаптың аннотациясында да осылай таныстырылған. Бір жағынан, дұрыс та болар: оқиға XX ғасырдағы ең сұрапыл соғыстың ең бірінші күнінен бастап, аяқталған кезіне дейінгі мезгілде өтеді, кейіпкерлердің баршасы – осы өрт жалынында шарпылып жатқандар. Әрі-беріден соң, жай қызықтап қана оқып шықсаң, роман шым-шытырық оқиғалы туынды болып та көрінуі мүмкін. Тіпті, шіркін «мұның сюжетін киноға да алуға болар ма еді!» деп те ойлайсың. Ғаламат кино болып шығар еді, бірақ онда тек әрекет-қимылдарын, ұрыс-шайқастарды, босқын- қашқындардың бастан кешкендерін ғана көрер едік. Ал, меніңше, үңіле, жазушының айтпақ ойын (идеясын) біл- мек болып, зер сала оқыған оқырманның танымынша, бұл романның негізгі тақырыбы – адам және дүние, яғни адам және оның өмір сүріп жатқан кезеңі, қоршаған ортасы... тіпті қазбаласақ, адамның ішкі дүниесі. Мұндағы кейіпкерлердің портреттері – моральдық бейне- лері: ар-ұят, намыс-жігер, өштік-қастық, рух күш-қуаты т.б. тұрғысынан беріледі. Өрмектің арқауы соғыс болғанмен, оны дүние етіп шығарған өрмек жіптері – адамдар, жазушы тандаған кейіпкерлер. Бас кейіпкер – Нәзира, совет армиясының командирі – аға лейте- нант Қасымбектің жаңа түскен келіншегі, 19-ға толмаған өмірі үшке бөлінген, алдыңғы екі бөлігін «дүлей соғыс қылышпен шапқандай кілт үзіп тастап, өзін қаңбақтай домалатып, белгісіз жаққа» алып кеткен жап-жас қазақ қызының өмірінің үшінші бөлігіндегі тағдыр-талайы әңгімеленеді. Осы бас кейіпкер – оқиғалар қазығы емес, ол сол оқиғаларда көрінген адамның жан дүниесінің иесі, әйтеуір бір адамның емес, қазақ әйелінің ой-пайымы, тартысы, сол тартыста көрінетін ұлттық және адамдық келбеті, рухы, рух күші. Демек, романның тілі мен |