рактар:  андай заттар органикалық заттарға жатады?  андай заттар бейорганикалық заттарға жатады?  7 (негізгі),8-16 (қосымша)  ырып

Бесінші апта 
№ 5 дəріс тақырыбы.
Нуклеин қышқылдары. ДНҚ – ның құрылымы жəне қызметі, 
ДНҚ – ның тұқымқуалаушылық ақпараттарын тасымалдаудағы рөлі. 
Жалпы 
сұрақтары: 
ДНҚ-ға 
жалпы 
мінездеме. 
Нуклеин 
қышқылдарыныңгенетикалық 
рөлінің 
дəлелдері.Орталық 
догма. 
Нуклеин 
қышқылдарының құрылысы. Уотсон-Крик моделі. ДНҚ-генетикалық ақпаратты 
хабарлаушы ретінде. 
Пайдаланатың құралдар: 
проектор, слайдтар 
Нуклеин қышқылдарының проблемасымен 1868 ж швейцарлық физик Ф. Мишер 
шұғылданған болатын. Ірің клеткаларынан алынған ядро бөлшегін зерттеп, құрамына 
көміртегі, азот жəне фосфор кіретін бұрын белгісіз органикалық қосылыс түрін ашты. 
Ашқан қосылысын ядродан бөліп алғандықтан нуклеиндеп атады. Нуклеин қышқылдары 
пуриндік жəне пиримидиндік гетероциклдер кіреді. Мишердің шəкірттері Коссель мен 
Асколи тағы төрт түрлі негіздерді – аденин, тимин, цитозин жəне урацилді ашты. 
Нуклеиннің ертіндісі қышқылдық қасиет көрсететін болғандықтан Ф. Альтман 1889 ж 
оған нуклеин қышқылы деген ат берді. Нуклеин қышқылының құрамына кіретін көмірсу 
бес көміртегінен тұрады. 
1940 жылдың аяғында америкалық биохимик Э.Чаргафф (1905 ж.т.) əр түрлі 
организмдердің ДНҚ молекуласына талдау жасап, оның құрамындағы А мен Т, Г мен Ц 
негіздерінің молярлық мөлшері тең екенін көрсетті (бұны Чаргафф ережесі деп атайды). 
 
1952 ж. ағылшын биофизигі М.Уилкинс (1916 ж.т.) жəне т.б. ғалымдар рентгендік талдау 
арқылы ДНҚ молекуласы құрылымының спираль бойынша оң жақ оралымын (В – ДНҚ), 
америкалық ғалым А.Рич (1929 ж.т.) молекула құрылымының сол жақ оралымын (Z – ДНҚ) 
ашты.Вилькенс жəне Р. Франклин тапқан ДНК молекуласының рент-генограммасы оның 
спиральды структурасын дəлелдеді, 
ДНК қос тізбегінің бір бөлігі маңызын алғаш рет 1944 жылы Эвери, Мак-Карти 
жəне Мак-Леод ашып көрсетті. 
ДНҚ молекуласының екiншi реттiк құрылымын 1953 ж. Уотсон мен Крик анықтады. 
ДНҚ құрылымының анықталуы ХХ ғасырдағы биологияның ең маңызды жаңалығы деп 
саналады. Уотсон мен Крик теориясы бойынша екi полинуклеотид тiзбегiнен құралған 
ДНҚ-ның молекуласы кеңiстiкте оң қос қабат спираль болып табылады. 
1959 жылы Северо ОчоаРНҚ синтезінің механизмін ашқаны үшін медицинада 
Нобель сыйлығын алды. S. Cerevisiae дрожжасындағытРНҚ- дағы 77 нуклеотидтің 
бірізділігі 1965 жылы Роберт Холлидің зертханасында анықталып, оған 1968 жылы 
медицинада Нобель сыйлығы берілді. 
1967 жылы Карл Вёзе РНҚ-ның катализдік қасиеті бар деп болжады. Ол əлем РНҚ-
сы деген гипотезасын ұсынды,онда протоорганиздер РНҚсы ақпаратты сақтау молекуласы 
(қазіргі кезде бұл рөлді көбіне ДНҚ атқарады) жəне метаболизм реакциясында катализдік 
қызмет атқарушы молекула ретінде (қазіргі кезде бұны көбіне ферменттер 
атқарады)қызмет атқарады делінген. 
1976 жылы Уолтер Фаэрс пен оның тобы Гент Университінде (Голландия) 
бактериофаг MS2-ның бірінші РНҚ геномының бірізділігін анықтады. 1990 жылдардың 
басында өсімдіктер геномына бөтен гендерді еңгізу өсімдіктердің аналогтық гендерінің 
айқын білінуін тежейтіні анықталды. 

жүктеу/скачать 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: