Бақылау сұрактар: 1. Кроссинговер дегеніміз не?
Əдебиеттер: 1-7 (негізгі),8-16 (қосымша) СӨЖ 3 тақырып:Нуклеин қышқылдарының алғашқы құрылымы. ДНҚ құрылымының өзгешеліктері(3 сағат). 1тапсырма.ДНҚ-ның түрлерін менгеру
Төртінші апта № 4 дəріс тақырыбы. Генетикалық аппараттың молекулалық құрылымы.Геномның
құрылымы.
Жалпы сұрақтары: Геном жайлы жалпы мəліметтер. Хромосомалық карталар.
Хроматин құрылысы. Гистондар ерекшеліктері. Хромосомалардың нуклеосомалық
жинақталуы. Хроматиннің ақуыздар модификациясы жəне олардың ДНҚ репликациясы
мен транскрипциясына əсері
Пайдаланатың құралдар: проектор, слайдтар
Клеткаға қажетті ерекше (арнайы) белоктың синтезделуін қамтамасыз ететін ДНК-
ның молекуласының бөлігін
геном деп атайды.
Хромосома (грекше"хромо-бояу,"сома"-дене) - клетка ядросыныңқұрамында
нəсілдік информациясы ДНК бар ген орналасқан өздігінен екі еселене алатын, арнайы
бояулармен боялатын негізгі құрылым бөлігі.
Хромосома
алғаш
рет
19
ғасырдың70-ші
жылдары
белгілі
болды
жəне1883жылынеміс ғалымы В.Вальдейер "хромосома" деген атауды ұсынды.
Хромосома өсімдік пенжануарлар клеткасының даму процесін қамтамасыз етеді,
тұқым қуатын белгі, қасиеттерді ұрпақтан ұрпақа өткізеді.Олардың хромосомында
морфологиялық өзіндік ерекшеліктері бар. Хромосомалар клетка бөлінуі кезінде анық
көрінеді. Оның морфологиясы митоздың метафаза жəне алғашқы анафаза сатысында
жақсы байқалады. Орташа алғанда хромосоманың ұзындығы 0,2- 50мкм, диаметрі 0,2-
3мкм.
Хромосома турады: 1) хроматидтерден; 2) центромерадан; 3) кысқа иықтан; 4)
ұзын иықтан. ДНК хромосоманың химиялық құрамында хроматин жіпшелерінде
орналасады.Белок хромосомда ДНК-ның молекуласының үстінде қаптама (футляр)
түрінде орналасады. Хромосомның алғашқы тартылған жері болады (спиральданбаған
бөлігі), онда центромер орналасады, кейде хромосомның екінші рет тартылған бөлігі де
кездесіп отырады. Соңғысы кішкентай спутник деп аталынатын үзіңдіні (фрагмент)
хромосомнан бөліп тұрады.
