Реферат №2 «Тағам массаларының реология негіздері» пәнінен Тақырыбы: Капиллярлы визкозиметрлердің теориясы Тобы: тпрп-22. 09

ҚОРЫТЫНДЫ

Вискозиметр – тұтқырлықты анықтауға арналған құрылғы. Вискозиметрлердің ең көп тараған түрлері:

капиллярлық,
айналмалы,
құлаған доппен,
ультрадыбыстық.
Тұтқырлықты капиллярлық вискозиметрлер арқылы анықтау Пуазейль заңына негізделген (Пуазейль заңын қараңыз) және берілген қысымның төмендеуі кезінде тар дөңгелек түтіктер (капиллярлар) арқылы сұйықтықтың немесе газдың белгілі мөлшерінің (көлемінің) ағу уақытын өлшеуден тұрады.
Капиллярлық вискозиметрлер тұтқырлықты 10-5 Н∙сек/м² (газдар) мен 104 Н∙сек/м² (майлау материалдары) аралығында өлшейді.
Стандартты капиллярдың салыстырмалы қателігі V. ±0,1-0,3%, жұмыс құрылғылары ±0,5-2,5%.
Капиллярлық вискозиметрлерде сұйықтық ағыны ауырлық күшінің әсерінен болады (бастапқы сәтте вискозиметрдің бір шынтағындағы сұйықтық деңгейі екіншісіне қарағанда жоғары).
Өлшеу цистернасының босату уақыты сұйықтық деңгейі резервуардың жоғарғы және төменгі шеттеріндегі белгілерден өткен сәттер арасындағы интервал ретінде анықталады.
Капиллярлық автоматты вискозиметрлерде (үздіксіз әрекет) сұйықтық тұрақты сыйымдылықтағы сорғыдан капиллярға түседі.
Манометрмен өлшенетін капиллярдағы қысымның төмендеуі қажетті тұтқырлыққа пропорционалды.
Капиллярлық вискозиметрлер әртүрлі балқымалардың, автомобиль майларының және басқа да мұнай өнімдерінің тұтқырлығын анықтау үшін кеңінен қолданылады.
Артықшылықтары: жоғары сезімталдық және дизайнның қарапайымдылығы. Кемшіліктері: үздіксіз өлшеудің мүмкін еместігі, құрылғының сынғыштығы.
Реометрияның мақсаты – белгісіз өлшемдерді анықтау, технологиялық факторлардың тəуелділігі мен машиналар мен аппараттардың жұмыс органдарын есептеу, өнім сапасын бағалау жəне бақылау. Ерекше ескеретін жағдай технологиялық жəне физикалық өлшемдер арасындағы байланыс біркелкі қисық бо йынша суреттеледі. Қисықтың сынуы, шамалардың экстримальді мəні жүйедегі сапасының өзгеруімен сəйкес келеді, мысалы, жаңа фазаның пайда болуы немесе қатты фазаның сұйыққа ауысуы (тұтқырлы майдың температураға тəуелділігі).
Соңғы жылдардағы техниканың дамуы электр дабылдардың датчиктертен компьютерге енгізуіне жол беріп, математикалық модель бойынша эксперименталь қисығын тұрғызып, дайын есептеу формуласын алуға мүмкіндік берді.
Графиктегі өлшеу нəтижесінің дəлдігі масштабпен көрсе тіледі. Координата осінің масштабын таңдау – ауыспаның өзгеруінің физикалық мəнін, сызықтың үлкен немесе кіші шамадағы қисықтығын жəне ось координаты бойынша əртүрлі бұрыштардың көлбеулігін анықтауға болады. Масштаб əртүрлі болуы мүмкін, сынақ пен тəжірибе көмегімен əр үдеріс қисығын нақты көрсететін масштаб таңдау мүмкіндігі зор. Айта кетер болсақ, бірдей масштабты таңдағанда графиктегі х-тің жалпы ұзындықтың өзгеруі у-тің жалпы ұзындықтың өзгеруіне тең болуы. Одан басқа масштабты таңдауда тəжірибе кезінде мүмкін болатын қателіктерді ескеру қажет, сондықтан өте үлкен масштапты таңдауда еш мəн жоқ.
Көбінесе біркелкі шкалада алынған нүкте бойынша тік сызықты жүргізуге болмайды, ал қисық теңдеуін таңдап алу қиын, сол үшін біркелкі емес шкаланы көп жағдайда, логарифмдік жəне жартылай логарифмдік шкаланы қолданады. Координата осінде белгілі масштабта логарифм сандары көрсетілетін арнайы қағаз немесе сетканы қолдану жеңіл болып табылады. «Түзуленген» қисық дəрежемен, көрсеткіштермен немесе логарифмді теңдеумен жазылады. Кейбір кездері эксперементальді нүктелер арқылы көп түрдегі қисықтарды жүргізуге болады, олар əртүрлі теңдікті қанағаттандырады. Сондықтан, үдерістің физикалық мəнін толық көрсететін теориялық теңдеулерді таңдау қажет. Егер белгісіз теңдеу болса, онда эмпириялық тəуелділігі қарапайым, ал оның есептелген мəні тəжірибе қателіктер шегінің аралығында болуы керек.[2]

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1.Матеев Е.З, Исабекова Л.С,Еркебаев М.Ж-Азық түлік өнімдерінің реологиялық негіздері ,2014,-255 с

2.Общая технология пищевых производств.Под ред Н.И Назаров-Пищевая промышленность 1980,380 с
3.Соколов А.Я Основы расчета и конструирование оборудования пищевых производств,-М. Пищевая промышленность,1984