Реферат бұл дипломдық жобада Тараз қаласындағы Жаңа Жамбыл фосфор
жүктеу/скачать 2,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Нұрман Балауса
|
1.2 Бастапқы шикізаттар Фосфор қосылыстары өндірісіне табиғи фосфаттар: апатиттер мен фосфориттер бастапқы шикізат болады.
10 F(РО 4 ) 6 немесе қысқартылып Са 5 R(РО 4 ) 3 , берілетін формаға сәйкес құрамды минералдарды атайды, мұндағы R — F, Сl, (ОН) немесе СО 3 . Фторапатиттері Са 10 F 2 (РО 4 ) 6 , гидроксил апатиттері таралған, хлорапатитгері сирек таралған. Апатиттердің ең ірі шығатын жері Ресейдің жерінде, Кола түбегінде (Хибинде). Хибин апатит рудасында фторапатит және басқа да минералдар - нефелин, титано-магнетит, сфен, эгирин және басқалар бар. Бұл жыныс флотациялық байытылады, өйткені 15- 20% нефелин құрайды, нәтижесінде, апатит концентратын және нефелиннің қалдығын (хвосты) алады. Таза апатитте 42% Р 2 О
болады, МЕСТ-қа сәйкес, апатит концентратының құрғақ затында Р 2 О
39,4% -тен кем емес және ылғал 1%-тен артпауы тиіс, 0,15 мм-лік көзі бар елегіштен өткізгенде, қалатын қалдық 14%-тен аспауы қажет. Апатит концентратындағы жартылай тотықтардың R 2 О
шамасы, әдетте 2%-тен аз болады. Фосфориттер деп тұнбалы жыныстарды атайды, теңіз суынан кальций фосфаттарының онымен бірге кварцтың SiO 2 , кальциттің СаСО 3 , доломиттің СаСО 3
. МgСО
3 , алюмосиликаттың дәндері, топырақтың бөлшектері және т.б. басқалардың тұнбаға түсуінің нәтижесінде түзіледі. Кальций фосфаты фосфориттің құрамына фторапатиттің ұсақ дәндері түрінде кіреді. Алюминий мен темірдің көп болуы фосфориттерді тыңайтқышқа өңдеуді қиындатады және оның сапасын төмендетеді. Фториттер жер қыртысында пласт түрінде және бөлек тастар – желвак (томпақ тастар) сұры қоныр және қара түсті кездеседі. Пласталы фосфоритгердің құрамында 26-36% Р 2 О
және 2-3% R 2 О 3
бар. Желвакты фосфориттердің сапасы нашар: 12-29% Р 2 О 5 және 5-15% R 2 О 3 . Фосфориттердің орташа химиялық құрамы (%) 1 кестеде келтірілген. 1 кесте Шығу жеріне байланысты кейбір фосфориттердің орташа химиялық құрамы
Фосфориттер Р 2 O 5
(А1, Fе) 2 O 3
СО 2
F Апатит концентраты Ақтөбенің жуылған фосфориті -//-// Қаратаудың байытылған фосфориті 39,4 17,5-19,1 25,0-25,8 25,9-28,8 0,7-2,1 2,5-3,5
2,4-3,0 1,9-2,8
- 3,6-4,2
4,5-5,0 5,0-10,0 2,8-3,2 2,4-2,6
2,9-3,2 1,8-2,8
Апатит концентраты қазіргі кезде фосфор тыңайтқышы өндірісінде негізгі шикізат болып табылады. Қышқылдық жолмен өңдеу арқылы
13
тыңайтқыш алу үшін Қаратау фосфориттерін пайдаланады. Қаратау (оңтүстік Қазақстан) дүниедегі ең ірі фосфорит кен орны пласталары көптеген шақырымға созылған, биіктігі 10 м-ден асады. Фосфориттердің көптеген қоры Ақтөбе мен Қазалыда орналасқан. Ақтөбенің химкомбинаты жай суперфосфат пен броммагнийлік тыңайтқыштарды, ал бұрынғы Жамбыл суперфосфат зауыты жай суперфосфат, аммофос, аммонийланған суперфосфат, жем фосфат және азот тыңайтқыштарын шығарады, кейін аммонийланған түйіршіктелген суперфосфат шығарыла бастады. Фосфоритердің басқа түрлерінен фосфорит ұнын дайындайды, оны ең бастысы тыңайтқыш ретінде, кейде химиялык өңдеу үшін пайдаланылады. Фосфорит ұны өте арзан, бірақ аз тиімді тыңайтқыш, өйткені ондағы Р 2
5 үшкальций фосфат түрінде болады (қиын шығарылатын түрі). Фосфорит ұнының үш сорты шығарылады: ең жоғарғы (флотациялық концентрат) құрғақ заттағы Р 2 О
-тің мөлшері 25% астам, I сорт - 22% Р 2 О 5 , 2 сорт - 19% Р 2
5 . Құрамындағы ылғал 3%-тен аспауы керек. 0,18 мм-лік елек көзінен өткізгендегі қалатын қалдық 20%-тен аспайтындай дәрежеде ұсақталуы тиіс. Фосфорит ұнының өндірісі руданың үлкен өзектерін бетті ұсақтағыштарда алдын ала ірлеп ұсақтаудан, материалдың ылғалдылығын 10-15%-тен 2%-ке дейін төмендету үшін айналмалы барабанды кептіргіште түтін газдарымен (550-750 0 С) кептіруден, кейін орташа ұсақтаумен және ұнтақтаудан тұрады. Орташа ұсақтау беті конусты немесе валды ұсақтағыштарда жүргізіледі. Ұнтақтап ұсақтау үшін шар немесе дөңгелек тәрізді диірмендер қолданылады. Ұсақталған материалдарды, қайтадан ұсақтауға жіберілетін, ірілеу бөлшектерден бөлу ауалы сепаратор арқылы жүргізіледі. 1 суретте өндіріс нобайы көрсетілген. Кәсіпорын құрамына келесі негізгі өндірістер кіреді: үш АКМ-312 агломашинасы бар агломерат өндірісі; құрамына әрқайсысының қуаты 80 МВт төрт РКЗ-80Ф-И1 іспетті рудатермиялық электр пештері кіретін 1 блокты сары фосфор өндірісі; Кәсіпорында жаһандық тәжірибеде алғаш рет сары фосфорды фосфорит шикі-затының агломераттанған ұнтағынан алу технологиясы енгізілген. Филиал баяу гидрат-талатын НҮПФ шығаруды игерді. Сары фосфорды өндіру кезінде пеште пайда болатын балқыған өнімдерден – қож бен феррофосфор алынады. «Қазфосфат» ЖШС-нің филиалы «Қаратау» тау-кен өңдеу кешені фосфорит кенін қазып алып, өңдейтін тау-кен комбинаты болып табылады Фосфоритті қазып алу жұмыстары Көксу, Көкжон, Жаңатас кеніштерінде «Қазфосфат» ЖШС мен Қазақстан Республикасы Энергетика және минералды ресурстар минис-трлігі арасында жасалған келісім-шартқа сәйкес жүзеге асырылуда. Қаратау қойнауындағы фосфорлы шикізат базасының негізгі артықшылықтары: Жүздеген миллион тонна кені негізінен аса ірі кен орындарында шоғырланған орасан үлкен қор;
14
1 - руда тиелген вагон, 2 - рудаға арналған қойма, 3 - грейфер, 4 - кептіргіш барабанның бункері, 5 - қоректендіруші, 6 - кептіргіш барабанның желдеткіші, 7 – циклон, 8 - кептіргіш барабан, 9 - от жағатын жер, 10 - транспортер (ұнды кептіргіш барабанынан тарту бөліміне беру үшін тасымалдаушы), 11 - руданы магнитті сепаратор және тарсылдатқышқа беру үшін элеватор, 12 - тарсылдатқышпен құмды бөлу үшін магнитті сепаратор, 13, 15, 21 - ағындар, 14 - құм үшін вагонетка, 16 - орташа ұсақтайтын ұсақтағыш бункері, 17 - орташа ұсақтайтын ұсақтағыш, 19 - дөңгелек диірменннің элеваторы, 20 – тегіс иілген тарсылдатқыш, 22 - дайын өнімге арналған шнек, 23 - ауалы сепаратор, 24 - бункер, 25 - дөңгелек диірмен, 26 және 27 - ұнды силосқа беру үшін тасымалдағыш, 28 - тастаушы арба, 29 - ұнға арналған силостар, 30, 31, 32 және 33 - ұнды вагондаға тиеу үшін арналған пневматикалық қондырғы, 34 – темір жол вагоны 1 сурет – Фосфорит өндірісінің сызба нұсқасы.
Алынатын кен құрамындағы Р2О5 пайдалы бөлігінің үлесі (21–25%) біршама жоғары; өнеркәсіптік тұрғыдан игеріліп, қалыптасқан өңірде, фосфор тыңайтқыштарының ірі тұтынушылары болып табылатын Қазақстанның мақта және қант қызылшасын егумен айналысатын аудандары мен Орталық Азия елдеріне жақын орналасуы. Бұлардан өзге Тоғызбай және Дөңгелек кеніштерінде әрлеу жұмыстарына арналған жен-тек тастар қазып алу жұмыстары жүргізіледі. жүктеу/скачать 2,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|