2 Ұйымдастыру негіздері
Дене тәрбиесі жүйесінің ұйымдық негіздері мемлееттік, өзін-өзі туындаған қоғамдық және басқару органдарының біртұтас байланыстылығынан құралады. Бұл байланыс-дене тәрбиесі жүйесінң біріңғай мақсаты және оның міндеттеріне, қағидаларына, идеологиялық, әдістемелік және бағдармалық мөлшерлік негіздеріне, сонымен қатар, дене шынықтыру ісінің дамуын жүргізетін, бағыттап және бақылап отыратын еліміздегі қоғамдық,мемлекеттік мекемелердің іс жүзіндегі біріккен іс-қимылына сүйенеді.
Дене тәрбиесі поцесінде қоғам талабына сай қозғалыс дағдыларын, арнаулы білімді табиғи күштер мен гигиэналық факторларды, алдын-ала дайындалған жаттығулар кешендерін дене қабілетін арттыру үшін пайдаланса, онда педагогикалық жүйенің бар екендігін айқындаға болады. Яғни, дене тәрбиесі педагогикалық процесс есебінде адамдардың дене дамуын басқаруға және осы саладан сауаттандыруға арналған қызмет.
Дене тәрбиесінің мақсаты әрбір адамның дене шынықтырудың өзіне тиімді түрін игеруін қамтамасыз етеді. Нәтижеде, дене тәрбиесі арқылы адам баласы дене шынықтырудың жалпы жетістігін өз жетістігіне, табысқа айналдырады (денсаулық жақсарту, дене дамуы деңгейін арттыру т.б.). Сонымен бірге, дене тәрбиесінің әсерімен жеке адам тұлғасының өзгеруі денее шынықтыру үрдісінің мазмұнына өзгеріс енгізеді. Сөйтіп дене шынықтырудың басты көрсеткіштеріне әсер етеді. Әрине, бұл үрдіс жалпы тәрбиенің өзге жақтарынан тыс, бөлек жүрмейтіндігі анық.
Дене тәрбиесінің жүйесінің әлеуметтік-педагогикалық жалпы қағидалары.
Дене тәрбиесі қағидаларын, әрбір дене шынықтыру мұғалім. Қандай шараны іске асырмасын басшылққа алуы шарт. Нақты сабақ үшін сауықтыру міндеттерін араластырмаса да болады, алайда оқушыларға артық жүктеме беріп, қағиданың бірін бұзу қате. Қағиданың толыққанды іске асуына мұғалімнің іскерлігінен көрінеді. Бар қағидалардың орындалуы барлық уақытты жаттығуларға, білім беру мен тәрбиенің нақты белгілерінен, міндеттерін басшылыққа алып, дене тәрбиесі жүйесін тірек ете іске асырған және өн.
Сауықтыру мақсатындағы қағида мұғалімнің дене тәрбиесін жұмысын емдік және дамыту нақтарымен толықтырылып отыруға жүктемейді.
Бұл қағиданы орындаудағы басты талаптар:
1. Дене тәрбиесінің негізі мен әдісі сауықтыру жағдайында тек заңды негізге сүйену керек.
2. Дене жүктемелері оқушылардың мүмкіншіліктенріне байланысты болуы керек.
3. Дәрігерлік –педагогикалық бақылау мұғалімнің кез-келген оқу –тәрбие жұмысында болуы міндетті.
4. Санитарлық-гигиеналық қалыпты, күнді, ауа мен суды пайдалану барлығы әрбір дене жаттығулары кезінде қолдануы қажет.
Жеке тұлғаның жан-жақты даму қағидасы қоғамдағы адамды тәрбиелеу жүйесінің мақсатын айқындайды. Дене тәрбиесінде бұл қағидалар екі негізгі талаптық орындалуын қарастырады:
1. Дене тәрбиесінің міндеттерін шешу ақыл-ой, еңбек, адамгершілік және эстетикалық тәрбиемен тығыз байланыстажүргізілуі керек.
2. Дене тәрбиесі бойынша жүргізілетін жұмыстарды жоспарлағанда дене қабілетінің келісімді, үйлесімді дамуын, ол үшін қозғалыс біліктілігі мен дағдысын және арнаулы біліммен. Қарулануын қамтамасыз ететіндей етіп жоспарлау қажет.
Еңбек және қозғалыс практикасымен байланыс қағидасы тәрбиенің барлық жүйесінің қолданбалы бағытын білдіреді. Бұл қағиданың шешімін төмендегідей талаптарды орындау арқылы жүзеге асырылады:
1. Дене тәрбиесінің мазмұны бәрінен бұрын өмірге қажетті жүру, жүгіру, секіру, жүзу т.б. кезіндегі біліктілік пен дағдыларын қалыптастыру қажет. Дене тәрбиесінің бұл талаптары оқу бағдарламаларында жүзеге асырылады.
2. Жан –жақты дене тәрбиесі арқылы адамның дене даярлығы кең көлемде жүргізілуге тиісті, өйткені оның қабілетінің әртүрлі еңбек және әскери істерді игеруге мүмкіншілігі болатындай дәрежеде болуы қажет.
3. Еңбек және патриоттық тәрбие беру ісінде дене жаттығулармен айналысуды кең көлемде пайдалану қажет.
4. Дене тәрбиесі жүйесінің қағидалары іс-тәжірибелерге өзінен-өзі енбейді. Оны жүзеге асыруға тиісті деңгейде экономикалық,материалдық, техникалық, әлеуметтік және мәдени негіз болатындай жағдай қажет. Аталған қағидалардың іс жүзіне асырылуы осы базаларға тәуелді. Бұлай болмаған жағдайда ұран сияқты қағидалар. Утопиялық шақыруға айналуы мүмкін. Мысалы, көпшілікті қамтитын дене шынықтыруды жалпы бұқаралық сипатқа айналдырамыз деген ұран қажетті материалдың база, спорттық құрал жабдықтар болмаған жағдайларда денешынықтыру саласындағы қызметкерлерді көзбояушылыққа итермелейді. Ал мұндай жұмыстан нәтиже күтү қиын.
Достарыңызбен бөлісу: |