Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті
РЕФЕРАТ Пән: Қазақстан тарихы Тақырыбы: Ұлы жібек жолы халықтарының мәдениетаралық коммуникациясындағы қазақстан түркілері
Мамандығы: Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімін даярлау
Орындаған: 1701-12 тобының
студенті __________ Шакир Айдана
Тексерген: ____________ Мантаева Т. С.
Шымкент 2023
Жібек жолы-мыңжылдықтар бойы Ежелгі әлемнің полюстерін – Шығыс пен Батысты (Цин империясы мен Рим) байланыстырған ең ежелгі және ең ұзақ сауда-мәдени байланыс жолы.
Ұлы Жібек жолы халықаралық қатынастардың даму тарихында ерекше орын алады. Бұл әлемдік сауда жолы ғана емес, сонымен қатар әртүрлі елдер арасындағы мәдениаралық коммуникативті диалогты қамтамасыз ететін дипломатиялық қатынастардың арнасы болды. Ұлы Жібек жолы әртүрлі халықтардың мәдени интеграциясы мен моральдық баюы үшін рухани-этникалық және эстетикалық көпір деп аталды. Бір-бірінің тауарларына, біліміне және мәдениеттеріне үлкен қызығушылық қалыптасып, сол себепті Ұлы Жібек жолын дамыту адамзат тарихындағы ірі мәдени оқиға болып табылады.
Жібек жолы ол өткен елдердің саяси, экономикалық және мәдени құрылымының қалыптасуына үлкен әсер етті. Жібек жолының басты артықшылықтарының бірі-бұл керуен жолдарының бойында орналасқан барлық елдер ұзақ тарихи кезең ішінде қызығушылық танытты, өйткені олардың арасында экономикалық, мәдени қатынастар дамып отырды. Әрбір мемлекет сауданың дамуы мен елдің өркендеуін қамтамасыз ете отырып, керуен жолдарының оның аумағы арқылы өтуінеұмтылды.
Мыңжылдықтар тоғысында адамзат жаңа жағдайда өмір сүру проблемаларына тап бола бастады. Жаһандану процесі адам өмірінің барлық салаларында қиыншылық тудырады. Жаңа ақпараттық технологиялардың дамуы байланыс кеңістігін кеңейтуге әкеледі. Осыған байланысты жалпы адамзат қызметінің нәтижелері коммуникативтік құзыреттілігіне байланысты адамдар мен мемлекеттердің өзара қарым-қатынасы туралы мәселе бірінші орынға қойылады. Осылайша, ортақ мақсаттарға жету жолында диалогқа қатысушылардың өзара түсіністігі, сезімталдығы және үйлесімділік мәселелері туындайды.
Бүгінгі әлем мәдениеті-бұл жергілікті мәдениеттердің көптеген бірлесуі, біз осы коммуникативті процестердің нәтижелерін мәдениеттің көріністерінде, оның формалары мен тенденцияларында көреміз.
Жібек жолында өркениеттердің байланысы болған барлық жерде олардың даму процестері жеделдеді.Ұлы Жібек жолы арқылы жақындай отырып, Шығыс пен Батыстың мәдениеттері мен өркениеттері басқалармен тығыз өзара іс-қимылда өзінің сана-сезімі мен жеке дәстүрлерін дамыта отырып, өзін-өзі таныту және өзара байыту мүмкіндігіне ие болды. Әр мәдени аймақтың орны қатаң түрде анықталды, олардың әрқайсысы өзінің ерекше ерекшелігін ала алды.
Жібек жолындағы мәдениеттердің өзара әрекеттесуі барлық деңгейлерде, соның ішінде материалдық және рухани, микро және макро деңгейлерде өтті.
Жібек жолы жолдарында мәдениеттер байланысын дамытуда психологиялық фактор рөлін атқарған рухани өзара іс-қимылдардың ауқымын ерекше атап өту қажет. Ұлы Жібек жолында көптеген идеологиялық ағымдар, сенімдер, культтер кеңінен таралуда, оның белсенді жұмыс істеуі кезінде әлемдік діндердің негізгі орталықтары қалыптасты. Жібек жолында орын алған түрлі діндер мен нанымдардың арасындағы өзара қарым-қатынас тарихи оқиғалардың барысына әсер еттіп, бұл өз кезегінде адамдардың діни көзқарастарына әсер етті.
Біртіндеп Халықаралық еңбек бөлінісін тудырған жаһандық сауда, сондай-ақ Ұлы Жібек жолындағы халықтардың белсенді жұмыс істеуі кезіндегі рухани өзара іс-қимылы қазіргі әлемдегі осы аймақтардың мәдениаралық байланысының негізгі парадигмаларын анықтады.
Ұлы Жібек жолы – Шығыс пен Батысты байланыстырған және өзі өткен елдердің саяси, экономикалық, мәдени құрылымының қалыптасуына орасан зор әсер еткен сауда жолы. Оның барлық бағыттарында ірілі-ұсақты сауда қалалары мен елді мекендер пайда болды. Мұнда аса маңызды этникалық процестер, мәдениеттердің белсенді өзара әрекеттесуі орын алды, ауқымды сауда байланыстары жүргізілді, дипломатиялық шарттар мен әскери одақтар жасалды.
Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалалардың қазақ халқының құрамына кіретін түркі тілдес тайпалардың отырықшы өміріне көшу процесінде маңызы зор болды. Сауда-саттық және экономикалық байланыстар халықтар мен тайпалардың шаруашылық жүргізу тәжірибесін бір-бірінен қабылдауына ықпал етті. Демек, түркі тілдес тайпалар соғдылардан гіншілікті, сауданы қабылдаса, соғдылар олардан мал шаруашылығын үйренген. Соғдылар түркі тілін қабылдады, түркі салт-дәстүрін қабылдады. Мұндай өзара байланыстар мен өзара ену орта ғасырдың гүлденген кезеңіне дейін (XIII-XIV ғғ.) жалғасты.