Реферат пәні: Қазақ әдебиеті Тақырыбы: Шерхан Мұртаза Орындаған: Турдалиева Айна аі 21-1 Мұғалімі: Жұмағалиқызы Әсем

Пәні: Қазақ әдебиеті

Тақырыбы: Шерхан Мұртаза

Орындаған: Турдалиева Айна АІ 21-1

Мұғалімі: Жұмағалиқызы Әсем

Нұр-Сұлтан,2021 ж

МАЗМҰНЫ

І.КІРІСПЕ.............................................................................................................

ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ..............................................................................................

ІІІ.ҚОРЫТЫНДЫ.................................................................................................ІV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.......................................................................................................

2

ЖОСПАРЫ

• 
  Шерхан Мұртазаның өмірбаяны
  
• 
  Шығармашылық жолы мен шығармалары
  
• 
  Марапаттары
  

3

КІРІСПЕ

Шерхан Мұртаза - қазақтың жазушысы, қоғам қайраткері.1932 жылы 28 қазанда Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Талапты ауылында қарапайым отбасыда дүниеге келген.Анасына балаларды асырау оңай болған жоқ. Колхозда жұмыс күндері ақшаның орнына астық алды. Ал бұл балаларды тамақтандыру үшін жеткіліксіз болды. Шерханның әскери және соғыстан кейінгі жылдардағы балалық шағы оңай болған жоқ.

Жазушы М. В. Ломоносов атындағы ММУ, журналистика бөлімінде білім алды. 1955 жылы журналист дипломын алып, Шерхан Мұртаза "Лениншіл жас" баспасында тілші және әдеби қызметкер болып жұмыс істеді, кейін "Жазушы"баспасында бас редактор қызметін атқарды.

Шерхан Мұртаза

• 
  "Жалын" жылнамасының (1971-1972), "Жұлдыз" журналының (1973), "Қазақ әдебиеті" республикалық басылымының және "Социалистік Қазақстан" газетінің (1975-1994)бас редакторы болып қызмет атқарды.;
  
• 
  Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы және екінші хатшысы (1973, 1975);
  
• 
  Телерадио хабарларын тарату жөніндегі республикалық мемлекеттік комитеттің төрағасы (1994 жылға дейін).
  

4

Шерхан Мұртаза-көрнекті қайраткер, қазақ әдебиетінің білгірі, Қазақстан журналистерінің бірнеше буынын тәрбиелеген тамаша жазушы. Әдебиет саласындағы бай еңбек қызметі мен үлкен жетістіктері үшін көрнекті қазақстандық көптеген құрметті атақтар мен марапаттарға ие болды.

Шерхан Мұртаза өзінің шығармашылық жолын студенттік жылдары Лазар Лагиннің "Хоттабыч қарт" және Мұстай Кәрімнің "Біздің үйдің қуанышы" шығармаларын қазақ тіліне аударудан бастады. Алғашқы "Құрылысшы Даку" очерктер жинағы 1958 жылы жарық көрді. Шерхан Мұртаза "Қара маржан" және "Қызыл жебе" романдарының, "Сталинге хат" ("Письмо Сталину") және "Бесеудің хаты" ("Письмо пяти") пьесаларының авторы. Оның шығармалары әлемнің көптеген тілдеріне, соның ішінде орыс тіліне аударылған.

Л. Лагиннің "Хоттабыч қарт" және М. Кәрімнің "Біздің үйдің қуанышы" тақырыптарынан басқа, венгр халық ертегілерін, Ханс Кристиан Андерсеннің, Шыңғыс Айтматовтың және Э. Эрскиннің шығармаларын қазақ тіліне аударды.

Шерхан Мұртазаның «Мылтықсыз майдан» атты повесі бар. 1968 жылы жазылған. Сырт қарағанда Шыңғыс Айтматовтың «Жәмиласын» еске түсіреді. «Жәмиланы», әсіресе орыс тілді қауым, одан әрі Батыс қызыға қабылдап, қошеметті сөздерін көп айтты. «Жәмиладағы» автор шешімі олардың жанына жақын еді. Өйткені батыс өркениетінде жеке адамның еркіндігі ерекше бағаланады. Өз махаббатын тапқан Жәмила соғыстағы күйеуін күтпестен кетіп қалады. Ол өз бақыты үшін отбасының дәстүрін бұзады.
5

«Қызыл жебе» көлемі жағынан да, көтерген жүгі мен көркемдігі жағынан да Шерхан Мұртазаның бас кітабы. Көп оқылып, шын мәнінде, халық жазушысы еткен шығармасы. Қазақта мұндай мол ауқымды, кең тынысты романдар циклын берген санаулы жазушылардың қатарына қосқан еңбегі.

Повестьтері

• 
  Құрылысшы Дәку (1958)
  
• 
  Табылған теңіз (1963)
  
• 
  Бұлтсыз күнгі найзағай (1965)
  
• 
  Белгісіз солдаттың баласы (1967)
  
• 
  Мылтықсыз майдан (1969)
  
• 
  41-жылғы келіншек (1972)
  
• 
  Ахметжанның анты (1973)
  
• 
  Қара маржан (1976)
  
• 
  Қызыл жебе (1980)
  
• 
  Жұлдыз көпір (1984)
  

• 
  Қара алқа
  
• 
  Қызыл садақ
  
• 
  Сборники рассказов
  
• 
  Интернат наны (1974)
  
• 
  Жүрек қартаймайды
  

• 
  Қызыл жебе (1987)
  
• 
  Сталинге хат (1988)
  
• 
  Бесеудің хаты (1989)
  
• 
  Бесінші бұрыш
  

6

Марапаттары

• 
  "Құрмет Белгісі"Ордені
  
• 
  1978-Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы
  
• 
  1984-Қазақ КСР еңбек сіңірген өнер қайраткері
  
• 
  1992-Қазақстанның Халық жазушысы
  
• 
  1995-Қырғыз Республикасының Еңбек сіңірген мәдениет қайраткері-ұлттық мәдениеттерді дамытуға және байытуға, қырғыздар мен қазақтар арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан зор үлесі үшін
  
• 
  1999-Отан Ордені
  
• 
  2000-Тарлан сыйлығының лауреаты
  
• 
  2002 - "Астана қаласының Құрметті азаматы"
  
• 
  2012-1 дәрежелі "Барыс" ордені
  

7

ҚОРЫТЫНДЫ