Реферат реферат тақырыбы: «Халел Досмұхамедов»
жүктеу/скачать 136,81 Kb.
|
САПАРБАЕВА АРАЙЛЫМ-ХАЛЕЛ ДОСМҰХАМЕДОВ РЕФЕРАТ
- Бұл бет үшін навигация:
- Еңбек жолы
| Еңбектері:
Жан – жақты дарынды, энциклопедиялық білімі бар Досмұхамедов Өз уақытының шұғыл қажеттілігін-медицина және жаратылыстану ғылымдары бойынша ана тіліндегі алғашқы оқу құралдары мен ғылыми-көпшілік кітаптарды жасау қажеттілігін қанағаттандырды. Оның "оқушылардың денсаулығын сақтау" (1925 ж.), "Қазақ өлкесінің тұрғындары арасында обамен қалай күресуге болады" (1918, 1924 ж.), "ғылыми терминология туралы есеп" (1922 ж.), "омыртқалы жануарлар туралы" (1927 ж.) және т. б. сияқты еңбектерін ерекше атап өту қажет. Оның қазақ тіліндегі ғылыми терминологияның жоқтығы туралы ойлары бүгінгі күнге дейін өзекті болып қала береді. Ол өзінің "Жануарлар" (1928 ж.) кітабында былай деп жазды: "осы уақытқа дейін қазақ тілінде Ахмет Байтұрсыновтың "Тіл құрылымы туралы" кітабынан басқа Ғылым туралы кітаптар болған жоқ, өйткені бізде ғылыми кітаптар жазуға мүмкіндік болмады, өйткені қазақ тілі ғылыми ұғымдарды беруге бейімделмеген. Енді қазақ тілін ғылыми ұғымдармен таныстыру қажет болатын кез келді. Ғылыми әдебиеттерді ана тіліне аудару кезінде ең бастысы – ғылымда қолданылатын терминдерді дұрыс және түсінікті аудару. Ал ғылым тілінде қолданылатын терминдердің қазақ тіліне дұрыс, қолжетімді аудармасы-өте күрделі жұмыс. Алайда, мұндай эквиваленттерді таңдау қиын, қазіргі уақытта бұл өте қажет, өйткені ол одан әрі дамудың барлық жолын анықтайды. Сондықтан, қазақ тілінде алғашқы ғылыми кітаптарды шығару кезінде, менің ойымша, әдемі, мәнерлі сипаттама жасаудан гөрі терминдердің жақсы баламаларын беру әлдеқайда маңызды". Еңбек жолы: 1927 жылы наурызда Халел Досмұхамедов Қазақ мемлекеттік университетінің Қазпедвуз базасында құру жөніндегі комиссияның төрағасы болып тағайындалды. Ол үш факультеті бар ҚазМУ құрудың ұйымдастырушылық жоспарын және оқу жоспарларын дайындады. 1928 жылдың шілдесінен қазанға дейін ҚазМУ проректоры болды. 1930 жылы Халел Досмұхамедов ҚазМУ профессоры, ғылым академиясы жанындағы өлкетану орталық бюросының корреспондент-мүшесі, Қазақ зерттеу қоғамының мүшесі болып сайланды. Бірақ талантты және ерекше адам үшін сол жылдары қырғыннан құтылу мүмкін болмады. Халел Досмұхамедов та қуғын-сүргінге ұшырады. Алдымен жеті жылдық жер аудару Воронеж, онда ол Воронеж гигиена және әлеуметтік денсаулық институтының бөлім меңгерушісі қызметін жалғастырды. 1938 жылы 26 маусымға қараған түні ол қайтадан қамауға алынды. 1939 жылы сәуірде Қазақ халқының көрнекті ұлы әскери трибуналдың үкімімен атылды. 1958 жылдың 28 қаңтарында ғана Қазақ КСР Жоғарғы соты істі алқада қайта қарап, Халел Досмұхамедовты толығымен ақтады. 1993 жылғы 30 Шілдеде "Халел Досмұхамедовты еске алу туралы" ҚР Министрлер Кабинетінің № 661 қаулысына қол қойылды. Мемориалдық тақталар орнатылды; Атырау және Алматы қалаларының көшелері мен мектептеріне оның есімі берілді; таңдалған еңбектердің екі томдық жинағы шығарылды. Халел Досмұхамедовтың есімі Атырау мемлекеттік университетіне берілді. 2009 жылы С.Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-да х. Досмұхамедов атындағы қоғамдық денсаулық сақтау мектебі құрылды. Көрнекті қазақ ғалымы, дәрігер, фольклоршы, журналист, педагог, қоғам қайраткері, профессор, Ресей Ғылым академиясының Өлкетану бюросының корреспондент-мүшесі Халел Досмұхамедов Ұлттық Ғылым академиясының негізін қалаушылардың бірі болды. Пайдаланылған әдебиеттер: https://axi-referat.ucoz.kz/load/aza_stan_tarikh/khalel_dosm_khamedov/8-1-0-1760 http://halelkz.com/content/biografiya жүктеу/скачать 136,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|