Магниттік резонанстың қолданылуы Қазіргі уақытта ЯМР спектроскопиясы химия мен биологияда маңызды зерттеу әдісі болып табылады. ЯМР спектроскопиясының бір саласы құрылымдық зерттеулер болып табылады. ЯМР молекулалардың кеңістіктік құрылымдарын, мысалы, белоктардың құрылымдарын анықтауға мүмкіндік береді. ЯМР релаксациясы молекулалардың қозғалғыштығын зерттеуге және олардың қозғалғыштығы бойынша қоспалардың жеке компоненттерін ажыратуға мүмкіндік береді. Химия мен фармакологияда ЯМР спектроскопиясы синтезделген препараттың дұрыстығын анықтаудың маңызды әдісі болып табылады. ЯМР құбылысы медицинада клиникалық диагностиканың бейнелеу әдісі болып табылатын магнитті-резонанстық бейнелеу (МРТ) түрінде де қолданылды. МРТ қолданудың негізгі бағыттарының бірі онкологиялық ауруларды диагностикалау және ісіктерді анықтау болып табылады.
ЯМР теориясына кіріспе Векторлық модель Сыртқы магнит өрісінде орналасқан μ магнит моментінің (мысалы, ядроның магниттік моменті) әрекетін қарастырайық. 𝐁0. Магниттік диполь моменті μ бұрыштық импульспен 𝐋 қатынасы бойынша байланысты.
μ = γ𝐋 , (1)
мұндағы γ – гиромагниттік (магнитогирлік) қатынас, ядролардың әртүрлі типтері үшін тұрақты мән әр түрлі, мысалы
Бұрыштық импульстің әрекеті 𝐋 екінші заңмен сипатталады
Ньютон:
, (2)
ол бұрыштық импульстің уақыт бойынша өзгеру жылдамдығы 𝐋 = 𝐫 × m𝐯 күш моментіне 𝐍 = 𝐫 × 𝐅 тең екенін белгілейді. Магниттік моментте μ сыртқы орналастырылғанын ескере отырып
магнит өрісі 𝐁0 күш моментіне 𝐍 тең әрекет етеді
𝐍 = μ × 𝐁0, (3)
(1)–(2) теңдеулерінен мынаны шығады
= μ × 𝐁0 = γ𝐋 × 𝐁0 = −γ𝐁0 × 𝐋 , (4)
1-сурет. Магниттік өрістегі спині нөлге тең емес ядро төбе сияқты әрекет етеді – ол магнит өрісінің бағыты бойынша прецесс жасайды.
Теңдеуді шешу = − γ𝐁0 × 𝐋 — вектор 𝐋 прецесстер бағытқа жақын 𝐁0 (1-сурет) бұрыштық жиілікпен
ω0 = −γ𝐁0 , (5)
ω0 Лармор жиілігі деп аталады, ол параллель бағытталған
𝐁0, бірақ γ оң болса, керісінше бағытталуы мүмкін. Мысалы, 1 Тесла магнит өрісіндегі 1Н сутегі ядролары үшін сәйкес жиілік 42,57 МГц немесе
2,675 ⋅ 108 рад/с.
Алынған нәтижелерді макроскопиялық магниттелу жағдайына жалпылауға болады, ол заттың көлем бірлігіндегі магниттік дипольдік момент ретінде анықталады:
, (6)
мұндағы жиынтық бірлік көлемдегі барлық магниттік моменттерде орындалады. Макроскопиялық магниттелу үшін (4) теңдеу деп қорытындылауға болады
= 𝐌 × γ𝐁0 , (7)
Мұндай теңдеудің шешімі магниттелу векторы 𝐌 болып табылады, ол да магнит өрісінің 𝐁0 бағытының айналасында Лармор жиілігімен ω = − γ𝐁𝟎 прецесс жасайды.