Реферат тақырыбы: Қазақстандағы химия ғылымының даму тарихы Орындаған: Умирзакова Н. Тексерген: Оразова С. С
Қазақстандағы Химия ғылымының даму тарихы
жүктеу/скачать 41,09 Kb.
|
| Қазақстандағы Химия ғылымының даму тарихы
Қазақстан Химия ғылымы мен Химия өнеркәсібі 1930 – 1990 жылы қарқынды дамыды. Осы кездегі химия алуан түрлі зерттеу әдістері, аса маңызды өндірістік, өнер-кәсіптік мәні бар ғылымға айналды. Кеңес өкіметі жылдарында өз дамуын алған Қазақстанның химия өнеркәсібі көптеген өндірістермен ұсынылған ауыр индустрияның қуатты саласына айналды. Қазақстанның химия өнеркәсібін дамытудың өзіне тән ерекшелігі оның халық шаруашылығының басқа салаларымен және химия ғылымымен органикалық байланысы болып табылады. Егеменді Қазақстанда нарықтық қатынастарды қалыптастыру жағдайында Химиялық кәсіпорындардың тиімді жұмысы ғана емес, сонымен қатар шикізатты терең өңдеуді және жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті өнім түрлерін шығаруды игеруді қамтамасыз ететін технологиялық байланысты өндірістер кешенін құру ерекше маңызға ие. Бұл өз кезегінде әлеуметтік-экономикалық қатынастардың және ғылым мен техниканың өзіндік дамуының әсерінен өзгеретін ғылым, техника және өндіріс арасындағы байланыстың сипатын ашуды талап етеді. Іргелі жұмыста Л.А.Костандов пен Н.М. Лаворонковтың жалпы редакциясымен екі томдық, КСРО химия өнеркәсібінің дамуының тарихи жолы, патша империясының артта қалған өнеркәсібінен Социалистік индустрияның қазіргі деңгейіне көшу кезеңінде сипатталған. Химия өнеркәсібі қарқынды дамып келе жатқан 1960-1980 жылдар кезеңіне көп көңіл бөлінді. Бейорганикалық және физикалық химия, сондай-ақ химиялық технология бойынша ғылыми зерттеулердің дамуы кеңінен қарастырылады, олар халық шаруашылығын дамыту және жаңа салаларды құру үшін қажетті жаңа бейорганикалық қосылыстар мен материалдарды синтездеу проблемаларымен тығыз байланысты болды. КСРО химия өнеркәсібінің шикізат базасы жекелеген түрлері бойынша қаралды. Алайда, бірқатар пайдалы қазбалар бойынша минералдық шикізаттың тұтас кешені бар Қазақстанға өте аз орын беріледі. В.г. Толкачев пен С. Атауовтың зерттеу жұмыстарын атап өту қажет, онда химия өнеркәсібін дамыту мысалында Қазақстанның партиялық ұйымдарының сан алуан жұмысы талданған. Шымкент сантонин зауытының тарихына, Қазақстанның партиялық ұйымдарының химия өнеркәсібін жедел дамыту және Қазақстанда химия кәсіпорындарын салу жөніндегі қызметіне көп көңіл бөлінді. Теорияны практикамен тығыз байланыстыратын химия ғылымы әлемдік ғылымда ерекше орын алады. Дамып келе жатқан ғылыми-техникалық прогресс жағдайында ол өндіргіш күштердің өсуіне, халық шаруашылығының дамуына, әсіресе табиғат бере алмайтын материалдарды жасауда үлкен әсер етеді және оларды адамзатқа қажетті өнімдерге айналдыру үшін табиғи заттарға әсер етудің түбегейлі жаңа әдістерін жасайды. Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанда химия ғылымы, химия өнеркәсібі және химиялық оқу орындары болған жоқ. Кеңес өкіметі жылдарында біздің жеріміздің табиғи байлығы ашылды. Ұлттық саясат Қазақстанды химия өнеркәсібі мен химия ғылымын дамыту бойынша елімізде көрнекті орынға шығарды. 1928 жылы Қазақстанда Қазпедвуз (1923 жылы Ташкентте ашылған) және халықтық білім беру практикалық институтының (1921 жылы Орынборда ашылған) базасында 1931 жылы Қазақ педагогикалық институтына (Қазіргі ат. Абай). Химиялық бөлім екі шығарылым берді (А. Н. Сембаев, А. и.Невская, А. Тәжіков, А. Жұмабаев, С. Арбаев, Б. л Майсве, А. Жамбылатова, в. Абрамова, с. Есқалиев, с. Есков, В. Н. Васильева, Е. Вершинина, Б. А. Беремжанов және т. б.). 1934 жылы қайта ашылған Қазақ мемлекеттік университетінде химия факультеті ұйымдастырылып, осы уақытқа дейін 3000-ға жуық химик бітірді. Республиканың химия ғылымының жетекші және атқарушы қызметкерлерінің көпшілігі университет түлектері болып табылады. Республикада химия ғылымының дамуы университет кафедраларында басталды және 1946 жылы ҚазКСР ҒА-ның ашылуымен одан әрі күшейе түсті. Қазіргі уақытта химия ғылымы ҚазКСР ҒА 4 институтында-химия ғылымдары институты, Алматыдағы катализ және электрохимия институты, Қарағандыдағы химия — металлургия институты, Гурьевтегі мұнай және табиғи тұздар химиясы институты (50 зертхана); Алматы, Қарағанды, Шымкент химико қалаларындағы мемлекеттік университеттердің химия факультеттерінде дамуда- технологиялық институтта және басқа да жоғары оқу орындарында (47 химиялық кафедра, 7 проблемалық, 5 ғылыми-зерттеу зертханасы). Егер 1928 жылы Қазақстанда ҚазМУ-да бір ғана профессор (Н.Л. Караваев) болса, қазір Республикада химия саласында 10 академик, 6 корреспондент-мүше, 42 химия ғылымдарының докторы және 400-ден астам химия ғылымдарының кандидаттары жұмыс істейді. Қазақстандық химия ғылымы одақта және шетелде бұрыннан танылды. Бұл 1975 жылы Алматыда өткен XI Менделеев съезінде айқын көрінді Қазақстанда үлкен теориялық және практикалық қызығушылық тудыратын химияның өзіндік бағыттары әзірленді және дамыды: - қышқылдар мен негіздердің жалпыланған теориясы м. и. Усанович; - амальгам химиясының теориясы мен практикасы (м. т. Козловский); - каталитикалық әрекетті болжаудың теориялық негіздері (Д. В. Сокольский); - концентрацияланған тыңайтқыштарды алу негіздері (А. Б. Бектұров); - поликонденсациялық процестердің химиясы (Б .А. Жұбанов); Химия ғылымының дамуына үлес қосқан қазақстандық ғалымдар М.И.Усанович Д.В. Сокольский А.Бектұров Б.А.Бірімжанов М.И. Козловский О.А.Сонгина жүктеу/скачать 41,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|