Экономикалық теорияның ерекше әдістері

Экономикалық теорияның ерекше әдістері: 
1. Экономикалық-
математикалық үлгілеу – экономикалық теорияда аса кеңінен қол
данылатынзерттеу әдісі. Негізінен, нарықтың дамуынсипаттайты
н нақты сандық заңдылықтардыанықтауға мүмкіндік беретін жән
е әртүрліөзгермелі факторлардың әсерін көрсететінжекелеген көр
сеткіштердің сапалық бағалануынбілдіретін әдіс болып табылады
. Экономикалықүлгілер – экономикалық құбылыстардыңсебептер
ін, олардың өзгеру заңдылықтарын жәнесол өзгерістердің салдар
ларын анықтауғамүмкіндік беретін шынайылықты қарапайым тү
рдесуреттеу. 
2. Шекті талдау. Бұл әдіс экономикалық іс-
қимылдың өзгерістерін зерттейді, экономикалықсубъектілер өз м
ақсаттарына жетуі барысында іскеасырған шығындарын табыста
рымен салыстырыпотырады, яғни олар іс-
әрекеттері (игіліктердіөндіру, оларды сату және сатып алу) нәти
жесіндеқосымша шығындары қосымша алынатынтабыстарына те
ң болғанға дейін өз пайдаларынжәне пайдалылықтарын мейлінш
е арттыра береді. 
3. Функционалдық талдау. Бұл әдісте алдымензерттеліп отырған 
құбылыстың типтік сипаты, содан кейін осы құбылыстың сипаты
на әсер ететінфакторлар анықталады. Зерттеліп отырған құбылыс
пен оған әсер ететін факторлар арасындағы өзарабайланыс функц
ия арқылы түсіндіріледі. Функциялық шама өзгермелі болып таб
ылады, яғниол шама оған әсер ететін факторлар арқылы өзініңнә
тижесін өзгертеді. Мысалы, егер у 
х-
тіңфункциясы болып табылса, онда ол былайжазылады: у = f 
(x), мұнда у 
– 
х-тің функциясыболса, 
ал 
х 
– функцияның агрументі болады.

4. Баланстық әдіс. Бұл әдіс бірқатар нарықтардың(әсіресе, шикіза
т нарықтарының) өзгеружағдайларын болжау үшін қолданылады.
Оныңмәні сұраныс пен ұсыныстың тепе-
теңдігінорнатудан көрінеді. Өткен жылдардың берілгенмәліметте
рі негізінде алдағы жылдарға өндіріс пен тұтынудың болжамдық 
балансы жасалады. Мұндаөткен жылдардағы шикізат қоры, ішкі 
тұтынудеңгейі және өнім көлемі есепке алынады. 
5. Экстрополяция. Бұл әдіс зерттеліп отырғанэкономикалық құбы
лыстың өткенгі және бүгінгідаму заңдылықтарын талдауға және 
оны болашақтақолдануға негізделеді. Бұл жерде берілгенқұбылы
сқа тән сипатты негізгі арақатынастар, пропорциялар және өсу қа
рқыны болашақта үлкенсеніммен маңызды түрде орын алады деп
болжанады. Олай болса, экономикалықжағдайларды болжау мақс
атында қолданылатынэкстрополяция әдісі өткеннің тәжірибесін е
сепкеалуды қарастырып, 
оны экономикалық дамудыңобъективті заңдылықтары ретінде си
паттайды.
Адамзат баласының даму тарихында тереңқозғаушы күш ре
тінде материалдық игіліктердіөндіру үдерісі табылған. Қоғам тек 
осы өндірістікүдерістерді жүзеге асыру және үнемі үздіксізжаңар
тып отыру арқылы ғана тіршілік ете аладыжәне дами алады. Сон
дықтан экономика кез келгенқоғамның іргетасы болып табылады
. Адамзатәрқашанда экономикамен және экономикалықтаңдау жа
ғдайында өмір сүреді. Демек, осыныңнегізінде ғана экономикалы
қ саясат, ғылым мен білім, дін, өнер сияқты салалар жұмыс істей 
алады.