Еліміздің демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде

Еліміздің демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде 

орнықтыру жолындағы ең басты қауіп-қатерлерінің бірі сыбайлас жемқорлық. Тәуелсіз 

елімізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – мемлекеттік саясаттың негізгі 

бағыттарының бірі ретінде айқындалған. Осыған байланысты елімізде көптеген 

жұмыстар атқарылуда. 

Сыбайлас  жемқорлық  елдің  экономикасы   мен  ұлттық  қауіпсіздігіне  орасан  зор  нұқсан 

келтіріп  қана  қоймай,  нарықтық  экономиканың  дамуына  залалын  тигізеді.  Сол  себепті 

онымен күрес мемлекеттік саясаттың басым бағыттарына айналған. 

Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» заңы 2015 

жылдың  18  қарашасында  қабылданып,  онда  сыбайлас  жемқорлықпен  күресу  әрбір 

мемлекеттік органдар басшыларының, ел азаматтарының міндеті екендігі атап көрсетілген. 

Аталмыш  заң,  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  іс-қимыл  саласындағы  қоғамдық 

қатынастарды  реттейді  және  Қазақстан  Республикасында  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы 

саясатты іске асыруға бағытталған. 

Сонымен  қатар  Қазақстанның  2015-2025  жылдарға  арналған  Сыбайлас  жемқорлыққа 

қарсы  он  жылдық  стратегиясы  да  қабылданды.  Стратегияның  мақсаты  -  мемлекеттің 

сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тиімділігін арттыру, сыбайлас жемқорлықтың 

кез  келген  көрінісіне  «мүлдем  төзбеушілік»  ахуалын  қалыптастыру  арқылы  сыбайлас 

жемқорлыққа  қарсы  қозғалысқа  бүкіл  қоғамды   тарту  және  Қазақстанда   сыбайлас 

жемқорлық деңгейін төмендету болып табылады. 

 «Қазақстан-2050»  Стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»  атты 

Жолдауында да Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті сыбайлас жемқорлықтың 

жай құқық бұзушылық емес екенін қатаң ескертіп, оған қарсы мемлекет пен қоғам жұмыла 

кірісу  керектігін  айтып,  «Жемқорлық-мемлекеттің  тиімділігіне  деген  сенімді  сетінетеді 

және  ұлттық  қауіпсіздікке  төнген  тікелей  қатер.  Біздің  түпкі  мақсатымыз  -  жемқорлықты 

құбылыс  ретінде  жою  үшін  оған  қарсы  заңнамаларды  жетілдіру  арқылы  жемқорлықпен 

күресті күшейтуіміз керек» - деген болатын. 

Жалпы,  Қазақстанда  тәуелсіздіктің  алғашқы  жылдарынан-ақ  сыбайлас  жемқорлықпен 

күрес жіті қолға алынған болатын. Соған қарамастан бұл індет қоғам өмірінде анда-санда 

болса да бой көрсетіп қалып жүргені рас. 

Үлкен әлеуметтік қасірет саналып отырған қылмыстың бұл түрі саяси даму тұрғысынан бір-

біріне ұқсамайтын әлем елдерінің қай-қайсысын да қатты алаңдатуда. Көбінесе сыбайлас 

жемқорлыққа   адамдардың  заң  талаптарын  білмеуінің  салдарынан  жол  беріледі.  Заңды 

білмеу жауапкершіліктен босатылмайтынын  көпшілік ескере бермейді. 

Қазақстан  Республикасының  ҚК-нің  366  бабында  көзделгендей  пара  алғанда  және 

Қазақстан Республикасының ҚК-нің 367 бабында көзделгендей пара бергенде қылмыстық 

жауапкершілік көзделген. Яғни, жемқорлық туралы айтқанда тек пара алушыларды  жою 

арқылы жеңуге болмайды. Ол үшін пара беруге ниетті  жандардың да санасына саңылау 

түсіріп, жегі құрттың етек жаюына өзінің де ықпал етіп отырғанын жан-жақты түсіндірген 

маңызды.Адамдардың көбі пара беру мен сыбайластықты түсінбейді. Алайда, пара алу мен 

пара берудің қылмыстық жауапкершілігі тең дәрежеде деп айтуға болады.Жемқорлықпен 

күрес  ең  алдымен  адами  фактордың  таным-түсінігіне,  рухани  кемелділігіне  байланысты. 

Әрбір азамат және әрбір мемлекеттік қызметшілер қандай жағдайда болмасын сыбайлас 

жемқорлыққа қарсы тұруы қажет.