Радиоактивті элементтердің көздері: Табиғи көздер: уран, торий және радон сияқты радиоактивті элементтер жер қыртысында болады және топырақта қозғалуы мүмкін.
Антропогендік көздер:ядролық сынақтар, атом электр станцияларындағы апаттар және атом өнеркәсібінің қалдықтары топырақтың радиоактивті заттармен ластануына әкелуі мүмкін.
Топырақпен өзара әрекеттесу:Радиоактивті элементтер топырақтың минералды компоненттеріне ене алады, сонымен қатар саз бөлшектерінің бетіне адсорбцияланады.
Топырақтың рН, органикалық заттар мен минералды компоненттер сияқты физикалық-химиялық қасиеттері Топырақтың радиоактивті элементтерді ұстау немесе көшіру қабілетіне әсер етуі мүмкін.
Радиоактивті элементтердің көші-қоны: Топырақтың ылғалдылығы мен топырақ қабатының құрылымы жердегі радиоактивті элементтердің қозғалысына әсер етуі мүмкін. Ластанған топырақтар арқылы өтетін су жер асты суларындағы радиоактивті элементтерді тасымалдай алады.
Экожүйелер мен адам денсаулығына әсері: Радиоактивті элементтер өсімдіктер мен жануарларда жиналуы мүмкін, бұл қоректік тізбекке қауіп төндіруі мүмкін. Топырақтың ластанған жерлерінде жұмыс істейтін адамдар радиацияға ұшырауы мүмкін. Топырақтағы радиоактивтіліктің жоғарылауы ауру тудыруы және тірі организмдерде мутацияға әкелуі мүмкін.
Топырақтағы радиоактивті элементтерді бақылау және басқару үшін ластанған жерлерге мониторинг жүргізу, топырақты қалпына келтіру әдістерін әзірлеу және антропогендік ластану қаупін азайту стратегияларын құру қажет. Сондай-ақ радиациялық апаттар қаупін азайту үшін атом өнеркәсібінде қауіпсіздік шараларын сақтау маңызды.
Экологиялық факторлардың топырақтың химиялық құрамына әсері Антропогендік әсер: ауа мен судың ластануы, өнеркәсіптік шығарындылар, тыңайтқыштар мен пестицидтерді қолдану сияқты адам әрекеттері де топырақтың химиялық құрамын айтарлықтай өзгерте алады.
Эрозия және жуу: Топырақ эрозиясы мен шайылуы топырақтың құнарлы қабатының жоғалуына және оның құрамының өзгеруіне әкелуі мүмкін, өйткені құнды элементтерді су немесе жел алып кетуі мүмкін.
Топырақ химиясына экологиялық факторлардың әсерін зерттеу қоршаған ортаның ауыл шаруашылығына, экологияға және адам денсаулығына әсерін түсіну және тұрақты егіншілік пен топырақты басқару әдістерін әзірлеу үшін маңызды.
