Реферат Тақырып: «П. К. Анохиннің іс-әрекеттің сатылары»
П. К. Анохиннің функционалды жүйелер теориясы тұрғысынан дененің мақсатты қызметінің механизмі
жүктеу/скачать 82,24 Kb.
|
П.К.Анохиннің іс-әрекеттің сатылары
2.2. П. К. Анохиннің функционалды жүйелер теориясы тұрғысынан дененің мақсатты қызметінің механизмі.Мақсатты қызмет механизмі идеясы кезең-кезеңмен дамыды. Павлов бойынша ЖҰӨ түйіндік механизмі шартты рефлекс болып табылады. Алайда, белгілі бір жағдайларда адамның мінез-құлқын шартты рефлекс реакцияларының қосындысымен түсіндіруге болмайды. Дененің мінез - құлық белсенділігі-бұл оның қоршаған орта жағдайларына бейімделуін қамтамасыз ететін реакциялар жиынтығы ғана емес, сонымен қатар адамның осы жағдайларды өзгертуге бағытталған белсенді әрекеттері. Павлов ми қыртысының жұмысында жүйелілік ұғымын енгізді, бұл нақты мақсаттарды жүзеге асыру үшін мидың әртүрлі құрылымдарының динамикалық бірігуін түсінді.. Кейінірек А. А. Ухтомский жануарлардың сыртқы ынталандыруларға жауаптары денеде пайда болатын басым жағдайларға байланысты екенін анықтады. Шартты рефлекстер теориясы және үстемдік теориясы п. К. анохиннің функционалды жүйелер теориясының пайда болуының қисынды шарты болды. Функционалды жүйелер теориясы ағзаның тұтас қызметінің бірліктері динамикалық, өзін-өзі ұйымдастыратын жүйелер болып табылады, олардың компоненттері пайдалы бейімделу нәтижесіне қол жеткізу үшін өзара әрекеттеседі, мысалы, бір нәрсеге қажеттілікті қанағаттандыру. Функционалды жүйелер теориясында п. К. Анохин алгоритм негізінде дененің кез-келген мінез-құлық мақсатты әрекетін түсіндіруге тырысты. Функционалды жүйелер бірнеше көздер негізінде пайда болады: ішкі орта көрсеткіштері және биологиялық қажеттіліктерді қанағаттандыратын мінез-құлық нәтижелері. Функционалды жүйелерді қалыптастыру кезінде болжам жасалады: а) белгілі бір мінез-құлықтың нәтижесінде қандай нәтиже алу керек; б) нәтиже қандай механизмдердің көмегімен алынуы керек; в) нәтижеге қол жеткізуді қалай бағалау керек. П. К. Анохиннің идеяларына сәйкес, оның дамуындағы кез-келген мақсатты қызмет дәйекті өзгеретін кезеңдерді қамтиды: а) афферентті синтез; б) шешім қабылдау; в) әрекет нәтижесінің акцепторын қалыптастыру; г) эфферентті синтез; д) жасалатын әрекет; е) әрекет нәтижесін бағалау. Осы кезеңдердің кез-келгенін дамытуға мидың белгілі бір құрылымдары қатысады. Шешім қабылдау үшін афферентті синтез қажет: бұл жағдайда қандай мінез-құлық шешуші болып табылады. Ол өзекті қажеттілікке негізделген басым мотивация негізінде қалыптасады; қолда бар тәжірибені ескере отырып (мұндай жағдайда не істеу керектігін есте сақтау). Бұл ретте, ОЖЖ жүреді талдау обстановочной және іске қосу афферентации – кешенінің тітіркендіргіштер бағалай отырып, олар адам шешеді ма осы жағдайларда таңдап алынған мінез-құлық. Орталық жүйке жүйесінің құрылымдарынан афферентті синтезге мыналар қатысады: гипоталамус және бадам тәрізді кешен - олар басым мотивацияның қалыптасуын қамтамасыз етеді; ретикулярлық форма; жад орталықтары; лимбиялық жүйе және ми жарты шарларының сенсорлық кортексі. Шешім қабылдау іс-қимыл бағдарламасын, яғни атқарушы органдарға командалар жиынтығын қалыптастырумен қатар жүреді. Шешім қабылдауда ми қыртысының фронтальды лобтары өте маңызды. Әрекет нәтижесінің акцепторын қалыптастыру-егер шешім қабылданса, нейрондық матрицаны немесе әрекет нәтижесінің көшірмесін жасау. Эфферентті синтез атқарушы органдарға – эффекторларға (қаңқа бұлшықеттеріне, ішкі ағзаларға, бездерге) түсетін белгілі бір командалардың қалыптасуын қамтамасыз етеді. Оның міндеті-осы шарттар үшін оңтайлы іс-қимыл бағдарламасын таңдау. Белгілі бір нәтижемен бірге әрекет жасалады. Кері байланыс арналары арқылы нақты қол жеткізілген нәтиже туралы ақпарат әрекет нәтижесінің акцептор блогына түседі, болжамды нәтиженің көшірмесімен салыстырылады. Егер нәтиже күтілгенге сәйкес келсе, функционалды жүйе өз міндетін орындады және жұмысын тоқтатады. Егер нәтижеге қол жеткізілмесе, жаңа іс-қимыл бағдарламасы бар жаңа функционалдық жүйе қалыптасады Бұл функционалды жүйенің динамикасы. Функционалды жүйе тұрғысынан жоғары психикалық функциялардың көрінісін түсіндіруге болмайды: түсіну, шығармашылық, сана және т. б. Осылайша, функционалды жүйе жүйке жүйесінің әртүрлі элементтерінің уақытша бірігуін білдіреді; басым қажеттілік негізінде қалыптасады және белгілі бір тапсырманың орындалуын қамтамасыз етеді: туындаған қажеттілікті қанағаттандыру үшін әрекет жасаңыз. жүктеу/скачать 82,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|