Реснубликалык оку-әдістемелік журнал

Мұғалім  іе-тәжірибесінен

Из  методического  опыта

философ,  дін  уағыздаушы.  Түркістан  манында  туып,  ер 

жеткен  сон Түркістан каласьшда  өзінін шығармашылык, 

д іни   қы зм е тін   бастаган.  Т ү р кіс та н   каласы  V I—X I 

ғасырларда  Иассы деген атпен  белгілі болған.  Сондьіктан 

Қож а Ахмет Иасауи деген косымша атка ие болды.

Қ о ж а   Ахмет  Иасауидін  каламынан  туған  көлемді 

шығарманың бірі — «Диуани хикмет»  оғыз қьшшақ  тілінде 

жазылған.

6-о куш ы :  М ұхамет  Хайдар  Д улати  өм ір  сүрген 

заманынща  Казақстанның  шығыс  белігіндегі  біраз  аймак, 

Кыргызстан  жерін  қоса  Моғолстан  деп  аталған  жөне  бүл 

аймақгы  Ш ыңғысханнын  үрпақтары  билеп  түрған  кезең 

болатьш.  Хайдар  Дулатидің  енбектерінде  әлі  күнге  дейін 

тарихи-географ иялық  маңыздылығын  жоймаған  күнды 

деректер  кеп.  «Тарих-и  Рашиди»  деп  аталатын  енбегінде 

Моголстанның  табиғаты  және  өзендері  Жейхүн,  Сейхүн 

туралы көн мағлұмат бар. «Моғолстан тауларында көп гүлдер 

өседі,  бірак  олардың  калай  аталатынын  егакім  білмейді» 

делінген.

«Сіз  білесіз  бе?»  ойыны.

].  Отырардьгң кәне атауы калай аталады?

ф А

Р

А

Б

2.  Тәуке ханнын заңы.

Ж Е

Ж А

P Ғ Ы

3.  Иасауидін ш әкірті  кім?

X О p E 3 M и

4. Мемлекетіміздін негізгі заны калай  аталады?

К О H С T и T

y   Ц

И

я

5.  Халыкгардын әдет-ғүрьш,  салт-дөстүрін  зерттейтін 

ғылым  саласы.

э

T H

0

г p A

Ф и я

Информатика,  математика,  физика  сабақтарында 

Преподавание математики  и  информатики,  физики

Арифметикалық  прогрессия

IV.  Корытындылау.

V.  Үйге  тапсырма: 

«Қазак  даласынын  ойшылдары» 

такырыбына реферат жазу.

г ж ж

З.И.Боранбаев, 

М.Дулатов атындағы  № 

136 

жалпы білім беретін

мектептін математика пәні  мүғалімі 

Алматы  каласы

Сабақтың  мақсаты:

Білімлілік: 

арифметикалык  прогрессияньщ  аныкта- 

масы мен формуласьш есеп шығаруда қолдана білу.

Дамытушылық: 

жеке түлғанын акыл-ойыньщ дамуына, 

шығармашылыкпен  айналасуына  жағдай  жасау.

Тәрбиелік: 

окушьшардьщ  математикалык  мәдениет- 

тіл ігін ,  сауаттылығьш  есептеп  шығару  барысьшда  қалып- 

тастыру.  Окушьшардың  математикаға  деген  ынтасынын 

болуын камтамасыз  ету.

Сабактық  гүрі: 

блок түрінде  аралас  сайыс  сабақ.

Сабақтың  корнекілігі; 

бағалау  мониторинг!,  бағалау 

шкаласы,  плакат,  конверттер,  интерактивті  такта.

Сабақгың  барысы:

I.Үйымдастыру  жүмысы.

II.  Ү й  тапсырмасыньщ  орындалуын  топ жетекшілері 

тексеріп шығады.

III.  Негізгі  болім. 

Біздің  б үгін гі  мақсатымыз  ариф­

метикалык  прогрессияның  анықтамасын,  формуласын 

есептер  шығаруда  колдана  білу  жэне  осы  формулаларды 

түрлендіре алу.

1-кезен-  Математикалык  диктант.

1.  Арифметикалык прогрессияньщ үш інш і  мүшесінта 

формуласьш  жазындар.

2.  Арифметикалык прогрессияньщ жетекші  мүшесінің 

формуласьш  жазьшдар.

3.  А риф м етикалы к  прогрессияньщ   n-м үш е сін ін  

формуласын  жазындар.

4.  Тізбекті жалғастырыңдар:  5; 79;  7;  ...

Топ жетекш ісі тексереді.

2-кезең.  Денгейлік  есептер.

Тапсырма  ретіне  карай  күрделенеді.  Тапсырманы  әр 

гоптан  бір  оқуш ы  тактаға  шығып  орындайды.  Тақтадағы

жумыс  орындалған  кезде  отырған  окушылардын  жүмысы 

да тоқтатылады.

Ton жетекшілері тексеру жү^^ыcьщ жүргізеді.

1-тапсырма. 

Арифметикалык  прогрессиянын  мына 

мүшелерін табындар:  егер а,=8,  d=3 болса,

а. 

а, 

а.

21 

23 

25

3-тапсырма.

  О кулы кпен  жұмыс.  Арифметикалык 

прогрессияның бірінш і мүшесін табындар.

а3 =   88 

d =  3 

а25 — -69 

d =  3  a „= 1 1 0 ,d  =  4

4-тапсырма.

  Топ  жетекшілерінін сайысы.  Дидактика- 

лык материалмен жүмыс.  Арифметикалык прогрессияньщ 

бірінш і  мүшесімен  айырмасын табындар.

а = -4 ,5  

а7=7,5  а4=14,5  а6= 1 2   а7= -9 0   а17=-15

Эр дұрыс шыгарьшган есепке  5  балдан қойьшады.

3-кезен.  Топтык  сайыс.

Топ жетекшілеріне тапсырмамен конверт таратылады. 

Бірінш і орьшға 5, екінш і орынга 

4,

 үш інш і орынға 3 балдан 

қойылады.

1-тансырма.

  Арифметикалык прогрессиянын  белгісіз 

мүшелерін табындар.

0 ; 2 D D D ;   - 2 ; 2 П П П ;   - l : 2 D O L | .

2-тансырма.

  Арифметикалык прогрессияньщ белгісіз 

мүшелерін табындар.

0,5 a n n o , 8 

0,4 □ □ □  16,4 

о з . п п ш и

4.Интерактивті  такгамеи  жүмыс.

Арифметикалык прогрессияньщ айырмасын табындар.

А 3 =   15 

а7 =  

31 

а4 = 7  а9=  17  а4 =   10 

аи =  

31

Б ірііш гі бітірген топка 5, екіш пі бітірген топқа 4, соңғы 

бітірген топка 3  балдан койылады.

5.Корытынды.

 Топ жетекшілері  бағаларын шығарады.

6.  Үй  тапсырмасы.

fia C £ 3 S O C a a S 0 X i& & O G e £ O C & 3 S a G fifc & 9 C * a sO C a a  

Мүғалім  іс-тәжірибесінен

Из  методического  опыта

Мәліметтер  базасы

К.С.Әмірхан, 

№  56 мектеп-лицейініц информатика пөні  мүғалімі

Астана  каласы

Сабақтық  максаіы:

Білімділік: 

мәліметтер базасы үғымымен  таныстыру. 

Excel кесгелік процессорында мәліметтср базасымен жұмыс 

істеуді үйрету.

Дамытупіыдық: 

окушылардьщ  теориялық  білімдерін 

практикада тиімді  қолдану  дағдыларын,  логикалык  ойлау 

кабілеттерін яамыту,

Тзрбиелік:  өз  ойларын  сауатты  айта  білуге,  үкы п- 

тылыкка, ізденімпаздыкка тәрбиелеу.

Сабактыц  типі: 

жана  сабақ.

Сабақтын  түрі:  прақшкалык-

Кврнекілігі:  интерактивті  тақта,  MS  Excel  програм- 

масы, тест тапсырмалары, деңгейлік  тапсырмалар. 

Сабақтың  өтілуі:

I.  Үйымдастыру  кезеңі.

Окушылардын  назарларын  сабакка  аудару.

II.  Үй  тапсырмасын  тексеру.

MS  EXCEL  кестелік  процессорында  окушылардьщ 

алған  білімдерін  тест  тапсырмаларын  орындау  аркылы 

тексеру.

J.  Кестедегі баган қалаи белгіленеді?

1. сандармен нөмірленеді

2. казақ алфавитінін әріптерімен белгіленеді

3. латьш алфавитінің бас әріптерімен белгіленеді 

2.  Формула қалай жазылады ?

1.  +  тадбасынан  басталады

2.  *  таңбасынан  басталады

3.  = таңбасынан  басталады

3.  Кестедегі жол  қалсій белгіленеді?

1.  сандармен

2. латын өріптерімен

3. бас әріптермен

4.  Үяшық  адресі неден  турады ?

1.  баған  атынан

2.  баған аты мен жол нөмірінен

3. жол нөмірінен

5. Диаграмма дегеніміз не?

1. кестедегі мәліметтерді график түрііще кескіндеу

2.  түрғызылған  бағандар

3.  функция  графиктері

6Диаграмма жасау неіие қадамнан  тирады?

1. 

2 

2.4 

3.6

У.Кестені қалай сақтаймыз ?

1 .правка-Сохранить

2.  файл-Сохранить

3.  формат-Сохранить

8.Сақталган кестені қалай  аіиамыз?

1.  файл-Открьггь

2.  правка  -Открыть

3.  формат-Сохранить

9.Кітап  бетінің атын қалай әзгертеміз?

1. лист — Переименовать

2.  правка —  ГІреименовать

3. формат — Переименовать

/ 

О Кітапқа жаңадан  бет  қосу.

1.  файл — Лист

2.  правка — Лист

3.  вставка  — Лист

ПІ.  Жаңа  білімді  меңгерту.

Окушыларға 6 жолдан жэне 3 бағаннан тұратын кесте 

жасатып, оған топтағы 5 окушы туралы мәлімет  енгіздірту.

Багандағы акцараттар біртекті, яғни тек сандар немесе 

тек  мәтіндер.  Осы кестеден  біз  топтағы  окушылар  туралы 

мәлімет алдык.  Кестелерді  мәліметтер базасы  дегі атайды.

Қызыгушылықты  ояту.

- 

Мәліметтер базасы кандай мекемелерде кодданылады 

деп  ойлайсыздар?

Мәліметтер  базасы 

дегеніміз  белгілі  бір  ережелер 

бойьшша үйымдастырылған мөліметтер жинағы.

Мәліметтер  базасында

кесте  тізімінің 

бағандары

1

өріс

кесте  тізімінің 

жолдары

і

жазба

Excel  мәліметтер  базасына  тән  барлык  адамдардын 

орындайтьш  фуикциялар жлынтығын  қамтиды.

Excel  жүмыс  парағын  мәліметтер  базасы  ретінде 

карастыру  үш ін,  оған  мынадай  талаптар  қойылады:

-   жүм ы с  парағы ны ң  әрбір  бағанына  б ір  epic 

сәйкестеңпіріледі ;

—  мәліметтер  базасынын  бағандары  үзіліссіз,  бірінен 

кейін бірі орналасуы тиіс;

—  әрбір  бағаннын  бірінш і  жолында  кайталанбайтыи 

өріс такырыитары көрсетілуі керек;

— өрістін такырыбы бір үяшыктан аспайтындай болуы 

керек;

-   мәліметтер  базасьшын жазбалары тікелей тақырып 

жолдарьшьщ астына орналысуы кажет;

-   жазбаларды  бос  жол  тастамай,  бірінен  соң  бірін 

енгізеді. Егер бое жол кездессе, мәліметтер базасынын соңы 

деп есептеледі.

Осьшайша құрылған кестеге мәліметтер базасына топ 

көигеген амалдарды колдануға болады. Алдьмен мәлімеггер 

базасындағы  кез  келген  үяш ыкты  тандап  альш,  кажетті 

амалды орындай беру кажет.  Сонда мәліметтер базасынын 

бүкіл жазбалар ауқымы тандалынып  алынады.

Мәліметтер  базасы

сүрьппау

сүзплеу

Мәліметтерді сурыптау.

Мәліметтер  базасын  сүрылтау  үш ін  колданылатын 

командалар:

•   Моліметтер  >  (Дашіые  >  Сортировка)

•  Егер осы жолда әрістер атаулары берілген болса, онда 

біреуін тандап алу керек;

•  Егер  өріс  атауы  ретінде  бағандардын  белгіленуі 

берілген болса, соғак сәйкес epic белгісін тандап алу керек.

М әлім еттер  базасын  аукы мды   сүрьгптау  үш ін  

колданылатын  командалар:

•   Ауқымды  сұрыптау (Сортировка диапазона);

• алғашқы сұрыптау режимі  (Сортировка по);

• ектнші сұрьгптау режимі (Затем по);

• vuiiutui cvpuvrrav режимі (В последнюю очередь,ііеЛ

сұры птау  берілген  кестем ен  дәл  келсе,  онда  е кін ш і 

сұрыптауды  тандап  аласыз.

Үптінті 

сұрыптау  осылайша  жүргізіледі.  Кез-келген 

өріс  бойынша  жүргізілген  сурыптау  өсу  немесе кему реті 

бойынша орындаладьг. Каж еггі сүрыптау ретін тандап алып, 

О К батырмасын басу керек.

Мәліметтер  базасын сүзгілеу.

Мөліметтер  базасы  орасан  зор  жазбаларды  камти 

алатындыктан  (Ехсеі-де  жазбалар  саны  65536  болады), 

қашанда барлық жазбаларды экранға шығару м үм кін емес. 

Жалпы  жазбалар  жиынты ғы нан  онын  аздаған  экранын 

бейнелеу  сүзіілеу  деп  аталады.  Ехсеі-дегі  ең  қарапайым 

сүзгілеу эдісін автосүзгі жузеге асырады.

Мәліметтер базасывда  автосүзгіні қолдану.

•  Мелімеггер  > 

Сүзгі  >Автосүзгі (Данные  > Фильтр  > 

Автофильтр);

•

 Команда орыидалғаннан кейін мэліметтер базасынын 

әрбір өрісі үш ін стандартты сүзгілер жиынтығы түзіледі.

•   Жалпы  жағдайда 

Барлыгы  (Все)

  нүскасы   колда- 

ньшады. Бұл нүска бойынша мөліметтер базасы сүзгіленбей 

сол  калпында  калады.  Алғаш кы  10  нүска  қандай  да  бір 

піарт бойынша мөліметтер базасынан қандай да бір жазба­

лар санын (немесе пайызын) сүзгілеп алуға м үм кіндік береді.

•   С үзгін і  қолданып  болғаннан  ке йін  ір ікте п   алған 

жиынтыкка енбей калған жазбалар  экранда белгіленбейді. 

Калы п-күй  жолдары  мәліметтер  базасы  жазбаларыньщ 

жалпы  саны  мен  с ү згіл е н іп   алы нған  жазбалар  саны

бейнелеюп түрады.  Сүзгілеу жасалған  өріс  такырыптары 

көгілдір түспен бейнеленеді, 

• 

Сүзгілеп алынған мөліметтер базасын баспаға беруге

Мұғалім  іс-тәжірибесінен

и з   методического  опыта

немесе  од бойынша  диаграмма тчэгыздса болады.  Ce>wsw

өзгертеді.

Мәліметгер базасында кеңейтілген сүзгіні колдану.

Кенейтілген сүзгі күрылывдары бірдей екі мәлімеггер 

базасымен жүргізіледі. Әдетте сүзгілеу 

ишртьт белгілеп кою 

үш ін жеке жүмыс парағьш дайындайды.

Мәліметгер > 

Сүзгі Жеңейтілген сүзгі ( Данные

 > 

Фильтр 

> Расширенный фильтр)

 командасынын көмегімен сүзгілеуді 

түрған жерде орындауға немесе сүзгіленіп алған жазбаларды 

сол  жұмыс  кітабының  кез-келген  парағына  жеке  кою ға 

болады.

IV.  Жаңа  білімді  бекіту.

Ж ана  сабақ  бойынша  алған  білімізді  практикалы к 

жүмыста пайдаланамыз. Ол үш ін деңгейлік тапсырмаларды 

орындаймыз.Тапсырмалар  нәтижесін  арнаулы  үяш ы ққа 

жазу, ол  бағалау парағында тіркеледі.

1-деңгей  тапсырмасы. 

Топтағы  окушылар  туралы 

мәліметтер базасын күру.

2-деңгей 

тапсырмасы. 

Казақстанда  сирек  кездесетін 

жануарлар туралы мәліметтер базасын кұру.

3-деңгей 

тапсырмасы. 

К ү н   жүйесіндегі  планеталар 

туралы мөліметгер базасьш күру.

V. Корьпыпдылау. 

Оқушыларға сүрактар қою  аркьиіы 

сабакты  корытындылау.

V I.  Багалау. 

Оқушыларды  тапсырмалар  орындау 

денгейіне  байланысты  бағалау.

V II.  Үйге  тапсырма. 

«М енін  кітапханам»  немесе 

«Компакт-дискілер коллекциясы»  мәліметгер базасын күру.

О кулыкган  114-119 беттерді оку.

Математика  жэне  спорт

Мақсаты: 

окушылардын математикалық білімін байкау ; 

пәнге деген кызьігушылыкгарын арттырьш,  білімдерін,  ой- 

өрістерін дамьггу; алғырлыкка, тапкырльпска тәрбиелеу.

Көрнскілік: 

топ  аттары  жазылған  катырғы  кағаздар, 

спорттық қүралдар.

Сабақтын  турі: 

кір іктір іл ге н жарыс  сабак.

Сабақтың  барысы: 

Қүрметті  ұстаздар мен оқушылар, 

Сіздердің  назарларьшызға  «Ромб»,  «Төртбұрыш»,  «Үш - 

бұрыш»,  «Шаршы» топтарының кагысуымен «Математика 

жэне  спорт»  такырыбындағы жарыс  сабағьш үсьшамыз.

1-жүргізуші:

Ғылымдардың  патшасы  атангансың.

Евклид,  Фалес,  Пифагордан  бата алгансың.

Төзбейтін  өтірікке,  жалгандыққа,

Жасықтан емессің сен,  қаталдансың.

Ақыл-ойды  тәртіпке  келтірген,

Нагыз  гюн  — математика  атангансың! 

—  дей келе,  ортаға 

сайыскер топтарды  шакырамыз.

2-жүргізуші: 

Шыныққан  білімді

Сараптап  кзріңдер.

Әділ  қазы  алқасы,

Әділ  бага  беріңдер 

— деп,  әділказылар 

алқасьш  орындарына  шақырамыз.

Г.З.Карибаева, 

№  3  орта мектептің математика пені  мұғалімі

Капшағай  каласы

1-жүргізуші:

  Біреу озса жарыста.

Бәреу  артта  қаладьі.

Ренжімей тараса,

Озбаеандар  жарады.

Жарыс заңды  ежыден,

Жеңімпазды 

аныщтау.

2-жүргізуші:

  Еңбектену,  жалықпау 

Сәт сапар  тілеп бәріце,

Сайысты  біздер  басталык,,

Көрсетіңдер өнерді,

Калмаңыздар  жасқанып.

Үлгілі  твртіп,  жақсьі  оку.

Алга  қойеан мақсаты.

Жиналган  ылал  дарындар,

Журекте  от,  көздерінде жалын  бар.

«Төртбурыш,  «Үшбурыш»,  «Шаршы»,  «Ромб» 

Топтарын  қал  согьт  қарсы  алыңдар.

1-кезен.  Топтарды  таныстыру.

2-кезең.

  «Түлпар  am  иіабыстан  көрінеді,

Ғріама галым алыстан көрінеді

»

 дегендей кезекті 

доп пен есепке береміз.

Мүғалім  іс-тәжірибесінен

Из  методического  опыта

1. Допты алып жүру, торга тастау.

2.  Пингвинше секіру.

3. Гимнастикалык төсеніште  2 рет алға домалап түсу.

4. Секіртпемен секіру.

5. Допты бер де отыр.

6. Ш ыгыршыкпен ж угіру.

7. Әтештер кактығысы.

8. Ж үгіру.

3-кезен.  «Іздеген  жетер  мұратка».

\)

1

_ = 

1

2х 

8

2)  Л аты нны н  Q  әрпім е н  кандай  сандар  ж иы ны  

белгіленеді?

3) —х=  - (-2,4)

4) Дүрыс түжырымды тап.

а )  - 1 -   < -1 ,5   ; 

ә ) -1 ?  ’

б ) - 1 г

1,5;

5) Саннын жүзден бір бөлігі,

6) Ү ш  шырпыдан бір есік, кұрастырып кер,  шешіп.

7)  (-35):(-7)-9 

(-42):(-6)-  11 

(-56):  (-8)-15 

(-81):  (-9)-9

8)  Қатесін  таіі:

(5х-у)-  (х+5у)=  5х-у-х+5у=4х+6у 

(х+3)-(6х-5)  =х+3-6х-5=5х-2 

(х+ 4у)-(4х-6)=х+4у-7х+ 6=6х+10 

(Зх+а)-  (6х+а)=3х+а-6х+а=3х+а2 

Сабақты  қорытып,  бағалау.

Паскаль  тілінде  программа  дайьшдау  жолдары

Т.Қ.  Қасенова, 

Қарабүлак орта мектебінін информатика пәні  мүгалімі

Ш ы ғы с  Казакстан облысы,  Үржар  ауданы

(  аоакты іі  м аксаты:

1. 

Такырыпты  пы сықтап,  окуш ы ны ң  компьютерде 

дұрыс жүмыс істеуін бақылау.

2.0кушыньщ білім -білік дагдыларын, ой-әрісін дамыту, 

программада  колданылатын  түйінді  сөздерді  дұрыс  жаза 

білуге дағдыландыру.

3. 

Үқьш ты лы ққа,  ж ауапкерш ілікке,  іздемпаздыкқа 

төрбиелеу.

жүктеу/скачать 3,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: