Резуанова ғалияпану кабиевна


 Алты синонимдік қатар түзейтін көп мағыналы сөздер



Pdf көрінісі
бет63/73
Дата18.10.2023
өлшемі4,05 Mb.
#118869
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   73
Байланысты:
монография-Резуановой-в-издательство

1.5. Алты синонимдік қатар түзейтін көп мағыналы сөздер 
Асыл: 1) қымбат; 2) майрылмайтын құрыш; 3) қазына; 4) шұрайлы; 5) 
қайратты; 6) ең керек. 
І Асыл – қымбат – бағалы – құнды – таза 
ІІ Асыл – майрылмайтын (құрыш) – болат 
ІІІ Асыл – қазына – байлық – бағалы кен 
ІҮ Асыл – шұрайлы – құнарлы – жұғымды – күшті 


230 
Ү Асыл – қайратты – қажырлы – сүйегі берік – мықты 
ҮІ Асыл – ең керекті – таңдаулы – жақсысы 
Аудару: 1) қопару; 2) құлату; 3) күресу; 4) астын үстіне қарату; 5) 
төгіп алу; 6) басқа жаққа ауыстыру. 
І Аудару – қопару – төңкеру 
ІІ Аудару – құлату – жұлып алу 
ІІІ Аудару – күресу – астына түсіру 
ІҮ Аудару – астын үстіне қарату – екінші жағына ауыстыру 
Ү Аудару – төгіп алу – ақтара салу – сарқа құю – қотару 
ҮІ Аудару – басқа жаққа ауыстыру 
Ескі: 1) тозығы жеткен; 2) көне; 3) танымал; 4) сыралғы; 5) 
үйреншікті; 6) ұзақ тұрған.
І Ескі – тозығы жеткен – өңі кеткен ұсталған 
ІІ Ескі – көне – баяғы – бағзы – ертедегі – бұрынғы 
ІІІ Ескі – танымал – таныс – байырғы 
ІҮ Ескі – сыралғы – сырлас – сыр мінез 
Ү Ескі – үйреншікті – дағдылы – қалыптасқан машықты 
ҮІ Ескі – ұзақ тұрған – көп сақталған 
Жаңа: 1) өңі түспеген; 2) жуықта; 3) алғаш рет; 4) тың; 5) жаңалық; 6) 
кейінгі. 
І Жаңа – өңі түспеген – бұрын ұсталмаған 
ІІ Жаңа – жуықта – жуырда – жақында – әлгінде – әлгі бір әзірде 
ІІІ Жаңа – алғаш рет – жап-жаңа – енді-енді 
ІҮ Жаңа – тың – соны 
Ү Жаңа – жаңалық – өзгешілік
ҮІ Жаңа – кейінгі – соңғы 
Жосы: 1) тез қағу; 2) қашу; 3) шұбау; 4) жорту; 5) екпіндеп өсу; 6) 
орынсыз бөсу. 
І Жосы – тез қағу – сорғалау 
ІІ Жосы – қашу – босу – зыту – безу 
ІІІ Жосы – шұбау – шұбыру – сабылу 
ІҮ Жосы – жорту – жүйтку – жөңку 
Ү Жосы – екпіндеу өсу – зулау – зымырау 
ҮІ Жосы – орынсыз бөсу – мақтану 


231 
І Кесілу: 1) созылу; 2) баурын жазу; 3) жосылу; 4) арқа-басы кеңею; 
5) шешілу; 6) шалқу. 
І Керілу – созылу
ІІ Керілу – баурын жазу – құйғыта шабу 
ІІІ Керілу – жосылу – зымырау – зулау – қарқындау – қарыштау 
ІҮ Керілу – арқа-басы кеңею – денесі жайылу – емін-еркін жайлану 
Ү Керілу – шешілу – желпіне сөйлеу – шешендікке салу 
ҮІ Керілу – шалқу – шабытына міну – аруақтану – шабыттану 
Күңгірт: 1) қарауытқан; 2) қара қоқшыл; 3) әлсіз; 4) түсініксіз; 5) 
көңілсіз; 6) арам. 
І Күңгірт – қарауытқан – жарығы аз 
ІІ Күңгірт – қара қоқшыл – қара сұр 
ІІІ Күңгірт – әлсіз – көмескі 
ІҮ Күңгірт – түсініксіз – белгісіз – жұмбақ 
Ү Күңгірт – көңілсіз – жабырқаңқы – сұрықсыз 
ҮІ Күңгірт – арам – теріс пиғылды 
Кішірей: 1) кішірею; 2) шамадан тыс азаю; 3) ибадат қылу; 4) 
лауазымы жағынан төмендеу; 5) тарылу; 6) қысқару. 
І Кішірей – кішіру – кішкентай болу – шөгу 
ІІ Кішірей – шамадан тыс азаю – кему 
ІІІ Кішірей – ибадат қылу – төмендеу – құрдай жорғалау – 
кішіпейілдену – иілу 
ІҮ Кішірей – лауазымы жағынан төмендеу – лауазымынан түсіп 
қалу
Ү Кішірей – тарылу – жирылу – сему – сығыраю 
ҮІ Кішірей – қысқару – аласу 
Қосу: 1) біріктіру; 2) араластыру; 3) бірге жіберу; 4) жәрдем беру; 5) 
біреуге үйлендіру; 6) дұрыс деп табу. 
І Қосу – біріктіру
ІІ Қосу – араластыру – үстеу 
ІІІ Қосу – бірге жіберу – ілестіріп жіберу 
ІҮ Қосу – жәрдем беру
Ү Қосу – біреуге үйлендіру 
ҮІ Қосу – дұрыс деп табу 
Құрғақ: 1) су емес; 2) қурап қалған; 3) жауын-шашынсыз; 4) сусыз; 5) 


232 
қақырықсыз; 6) бос. 
І Құрғақ – су емес – дымқыл емес – кепкен 
ІІ Құрғақ – қурап қалған – қу – қуарған 
ІІІ Құрғақ – жауын-шашынсыз – ылғалы аз – ылғалсыз 
ІҮ Құрғақ – сусыз – суы тартылған 
Ү Құрғақ – қақырықсыз – түкіріксіз 
ҮІ Құрғақ – бос – құр бекер – жай – нәтижесіз 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   73




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет