Рылыс академиясы
Шегіршін, қарағаш, қайыңның қабығы
жүктеу/скачать 7,3 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Егіндік, жеуге жарамды талшын
| Шегіршін, қарағаш, қайыңның қабығы (Ulmus). Шегіршіннің ең
маңызды үш түрі бар: тегіс шегіршін – U.laevis Pall.-тек елдің еуропалық бӛлігінде, кӛбінесе орташа белдікте ӛседі, жарғақ шегіршін, немесе таулы қарағаш, -U.glabra Hudson – тегіс шегіршін таралған аймақта, сонымен қатар, Қиыр Шығыста кездеседі; қайыңның қабығы (қарағаш), немесе дала шегіршіні,- U.carpinifolia Rupr, ex Suckow, немесе U.foliacea Gilib. – аймақтың еуропалық бӛлігінің оңтүстігінде және Орталық Азияда ӛседі. Қарағашты-ядролы тұқымдар. Жылдық қабаттар жақсы ажыратылады, кӛлденең тілікте кеш ағашта жылдық қабаттарға бойлай бағытталған (шегір- шінде, қарағашта) немесе оларға бұрыш асты (қайыңның қабығында) жарық толқынды тоқтаусыз сызықтар кӛрінеді. Шегіршін ағашы салыстырмалы түрде кең ақ-сарғылт шел қабықты болады, бірте-бірте боз-қоңыр ядроға ауысады. Шегіршіннің ӛзек сәулелері тек радиалды тілікте қысқа сызықта байқалады; олар қоршаған ағаштармен бірдей түсті болады. Ӛзек сәулелерін тек жылтырлығына қарап байқауға болады. Қарағаш ағашының ядросы қара-қоңыр, шел қабығы тар. Ӛзек сәулелері кӛлденең тілікте кӛрінеді, ал радиалды тілікте қаралау түсімен және жылтыр- лығымен ерекшеленіп, олар ӛзіндік шұбарлықты тудырады. Қайың қабығының сырт келбеті қарағашқа қатты ұқсайды. Шегіршін, қарағаш, қайың қабығының ағашы қасиеттері жағынан бірдей және бір облыста: жиһаз ӛндірісінде, сүргіленген шпонда, машина жасауда, жүк ӛндірісінде қолданылады. Қарағаш пен қайың қабығының ағашы, әдемі текстураға ие, кӛбінесе әрлейтін материал ретінде, сонымен қатар, кӛркем қолдан жасалған бұйымдарда (қайың қабығының ағаш безінде) пайдаланылады. Егіндік, жеуге жарамды талшын (Castanea sativa Mill.). Бұл тұқым Кавказдың батыс бӛлігінде ӛседі. Талшын*- тар ақ-сұрғылт шел қабықты және сұрғылт-қоңыр ядролы тұқым. Ұсақ түтікшелері кеш аймақта жылдық қабат- тарда жалынның тілі секілді радиалды топтарды құрады. Ӛзек сәулелері тар, байқалмайтын. Талшын ағашы құрылымы мен сырт келбеті жағынан емен ағашына қатты ұқсайды, бірақ одан кең ӛзек сәулелерінің жоқтығымен ажыратылады. Алайда талшын ағашының физика-механикалық қасиеті емен ағашымен салыстырғанда нашарлау: қысу кезінде және статикалық иілімде беріктігі 30...40% құрайды, қаттылығы 2 есе, соғу тұтқырлығы 2,5 есе аз. Талшын ағашының кішкене қорлары оның қолданысын шектейді: ол шараптың астындағы бӛшкеге арналған қалақша дайындауда жүреді, сүргі- ленген шпон мен жиһаз ӛндірісінде қолданылады. Талшын ағашы мен қабығы илеуіш заттарға бай, соңында барлық қалдықтарды илеуіш-экстракт ӛндірісінде пайдаланады. жүктеу/скачать 7,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|