Рлар патологиясының негіздері оқу құралы Қостанай, 2016 4

39 
 
туындайды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4.Ауыруы  –  жүйке  ұштарының  әр  түрлі  биологиялық  белсенді  заттардан 
тітіркенуі  (гистамин,  серотин,  брадикинин  және  т.б.)  ортаның  белсенді 
реакциясын  қышқыл  ортаға  жылжыту,  осмостық  қысымның    көтерілуі  мен 
ұлпалардың механикалық созылуы немесе жылжуы салдарынан дамиды. 
 
 
5.Қабынған  ағза  функциясының  бұзылуы  оның  нейроэндокриндік 
регуляциясының  бұзылуына,  аурудың  дамуына,  құрылыстық  зақымдалуға 
байланысты. 
ЭКЗОГЕНДІК ФАКТОРЛАР 
                                                                                    
 
                                                                                                                                                  
 
 
 
 
 
 
        Ағзадағы  қабыну  ағзаның  латын  атауына  –ит  жалғауын  қосу  арқылы 
аталады.  Мысалы,  ішектің  қабынуын  энтерит  дейді.  Бірақ,  бұдан  басқалары  да 
бар. Мысалы, жұтқыншақтың қабыну ангина («ангис» - жан деген сөзден) дегенді 
білдіреді,  өкпенің  қабынуы  –  пневмония.  Ірің  жиналған  бірнеше  қуыстардың 
қабынуын эмпиема дейді. Мысалы, бүйрек астауының эмпиемасы және т.б.   
 
Лимфа  түйіндерінің  қабынуын    лимфаденит,  ал  лимфа  тамырларының 
қабынуын лимфангит деп атайды.    
 
 
 
 
 
 
 
 
Егер  қабыну  тамырдың  ішкі  қабығының  ғана  қабынуымен  шектелсе, 
артерияның  қабынуын  –  эндоартериит  деп  атайды.  Артерияның  ортаңғы 
қабатының қабынуы – мезоартериит, венаның қабынуы – флебит.          
 
 
Сүт  безінің  қабынуы  –  мастит,  жатырдың  кілегей  қабығының  қабынуы  – 
метрит.  Ағзаның  кілегей  қабатының  зақымдалуы  пери  жұрнағымен  аталады: 
перинефрит,  периметрит,  перигепатит.  Ағзаның  маңайындағы  ұлпалардың 
зақымдалу  ауруларына  пара  жұрнағын  қосу  арқылы  атайды:  паранефрит, 
парагепатит және т.б. Сүйек пен сүйек кемігінің қабынуын остеомиелит дейді.  
 
Түкті  фолликулалардың,  май  безінің  және  оған  жақын  жатқан  ұлпалардың 
ИНФЕКЦИЯЛЫҚ  
ИНФЕКЦИЯЛЫҚ 
ЕМЕС  
Физикалық            
Химиялық   
Биологиялық 
Бактериялар      Вирустар  
Қарапйымдыла 
Саңырауқұлақтар 

40 
 
іріңді қабынуын фрункула, ал бірнеше фурункулалардың бірігуін карбункула деп 
атайды.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қабыну  үрдісі  өткір,  өткірлеу  және  созылмалы  ағымды  болуы  мүмкін. 
Өткірлеу  ағымы  –  аралық  формасы  –  өткір  үрдіске  жақын.  Өткір  қабыну  үрдісі 
кезінде барлық клиникалық белгілер байқалады, оның цикілі тез өтеді. Өткірелу 
ағым  кезінде  барлық  клиникалық  белгілері  білінеді,  бірақ  кейбіреулері  болмауы 
мүмкін.  Қабынудың  созылмалы  үрдісі  кезінде    кейбір  белгілер  (қызару,  дене 
температурасының көтерілуі) болмайды, ал қалғандары анық көрінеді.  
 
 
Зақымдалудың  ауқымдылығына  байланысты  пролиферативті  қабынуды  екі 
түрге бөледі: диффузды және гранулематозды. Диффузды пролиферативті қабыну 
үрдісі ағзаның ауқымды аумақтарына таралады.  Гранулематозды қабыну ошақты 
зақымдалумен  сипатталады.  Диффузды  пролиферативті  қабынудың  себебі  – 
біркелкі  әлсіз.  Созлымалы  әсер  етуші  факторлар:  шіріген,  ашыған,  қышқыл 
азықтық  өнімдер,  бруцеллез,  актиномикоз,  гельминт  қоздырғыштары  және  т.б. 
Гранулематозды  қабыну  инфекциялық  –  аллергиялық  (туберкулез,  маңқа, 
бруцеллез, 
сальмонеллез 
және 
басқалары), 
инвазиялық 
(трихинеллез, 
строгилидоз, және т.б.) аурулар кезінде байқалады.    
 
 
 
 
 
Қабыну  үш  түрлі  компоненттерден  тұрады:  альтерация,  экссудация  және 
прлиферация. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Альтерация (лат.Alteratio - өзгеріс) деструкция, ұлпаның зақымдалуы.   
 
Біріншілік  альтерация  –  бұл  ауру  тудырғыш  (физикалық,  химиялық, 
биологиялық)  факторлардың  әсер  ету  нәтежиесінде  болатын  зақымдалу.  Оның 
нәтежиесінде  ақуыздарға,  майларға,  көмірсуларға  бұзушы  әсер  ететін  лизоцим 
босайды.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Екіншілік  альтерация  –  бұл  зат  алмасудың  бұзылуына  әкеп  соқтыратын, 
ұлпаларға  ыдырау  өнімдерінің,  қабыну      медиаторларының  үлкен  мөлшерде 
жинаоуы нәтежиесінде болатын ұлпаның зақымдалуы.  
 
 
 
 
 
Қабыну ошағында тамырлы реакция дамиды, ол сипатталады: 
 
 
 
-  норадреналин  медиаторларының  бөлінуі,  симпатикалық  жүйкенің  қозуы 
(тітіркенуі)  нәтежиесінде  тамырлардың  қысқа  уақыттық  рефлекторлы 
құрысуымен; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
- қабыну медиаторларының жиналуына байланысты, қан ағысының баяулауы 
салдарынан тамырлардың кеңеюі;   
 
 
 
 
 
 
 
 
- тамыр қабырғасы мөлдірлігінің ұлғаюы:  
 
 
 
 
 
 
- қан айналымдағы лейкоциттердің қайта бөлінуімен, ол сүйемелденеді:  
 
а) олардың тамыр қабырғаларына жақындауы;   
 
 
 
 
 
б) олардың биологиялық белсенді заттармен активациялануы; 
 
 
 
в)  тамыр  қабырғалар  арасындағы  қуат  айырмашылықтарының  туындауы 
және кальцилі көпірдің пайда болуы.      
 
 
 
 
 
 

41 
 
 
Экссудация  (лат.exsudare  -  терлеу)  –  құрамында  ақуызы  бар  қанның  сұйық 
бөлімдерінің тамыр қабырғасы арқылы қабынған ұлпаға ағуы.   
 
 
 
Экссудация механизмі:   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.Қабыну  медиаторларының  әсер  етуі  нәтежиесінде  тамырдардың  (вена, 
капиллярлар) өткізгіштігінің жоғарлауы;  
 
 
 
 
 
 
 
2.Гиперемия салдарынан қабыну ошағындағы тамырлардың қан қысымының 
(фильтрациялық) ұлғаюы; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.Альтерация  нәтежиесінде  қабынған  ұлпаларда  осмотикалық  және 
онкотикалық қысымның өсуі. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: