Роман Алматы «Раритет»

— Сен кемш р, осы уйдщ конагы емес шыгарсын. Апам- 
нын касында отыра бермей, колы н б1рдемеге тисш де! 
1ш етш -ж ейттпцн актап жесейип! — депть
Дэмел1 Улпанга ж ы лап келдг Баска еш норсеге арала- 
суды койган У л паи Дэмелш е араша тусть Ж эукеш ш а- 
кыртып алып:
— Ш ырагым, сен бул 
K i c ir e
сокты кпай жур. Бул 
Kici 
M e H in
жан 
c e p iK T e p iM H in 6 i p i
болады, — дедь
— Ендеш е, отырсын! — дедг де, Ж эуке кетш калды. 
Эдеш дорею леу жауап кайы ры п, ш амданып 
K e r r i .
К,ашангы oдeттepi б ой ы н ш а, осы у й д щ ж ум ы сы на 
акысыз-пулсыз жэрдем еткен эйелдер кеш ке карай У лпан­
нын касына келш отырып, ен болмаса 6ip шай imin KeTeTiH 
ед). Б уп н о л да болган жок.
— Болды . Кете берщ дер! — д е п п Ж э у к е . Э йелдер 
екпелесш тарасыпты.
Ж эукен щ осындай мiнeздepiнeн У лпанм ен eKi арасы 
да жагыса алмай келеди Ж эуке осы уйге Kipe бере neci 
бола кетермш деп ойлап едь Heci мына какбас KeMnip 
екен. Бiжiкeннiн Teceri тур деп, 6ip белмеге ю рп збей к о й ­
ды. Bip белмеде ез Teceri. KyHi бойы кeлiм -кeтiм кiciлepiн 
кутш , улкен белмеде тагы ©3i отырады. Bi3re тигеш бурыш- 
тагы жалгыз белме... 0 зге дуниесш е ко л ти пзер емес.
Ж эуке Торсанды TyHi бойы каж ап-кайрап шыгады:
— Сен бул Yйдiн улы емес, neci де емес екенсщ . Маган 
айтканы нны н 6opi OTipiK екен. М аган К,удай алдындагы 
уэдем — 
c e H i 
айттырамын деп жакындасып, 6ip алдап кетш 
eдiн. Есенейдщ барлы к м ал-м улю eкeyiмiздiкi деп тагы 
алдапсын! Сен ана какбас кeмпipдiн базарш ысы... Ол 
c e H i 
ул кы лы п алмапты, KymiK-куйеу, KipMe етш алыпты, — 
деп куйд1рди Т ш удай ащы.
— К,ызынын ж ы лы eTciH де... Ш ыдай турш ы.
— Онда меш Yйiмe апарып таста! С у й ж тщ н щ жылы 
откен сон экелерсщ .
— Ол TinTi уят болар eдi. Шыдай тур дегенге туансещ ш ...
— Немене, суш ктщ н щ мунарасын салып болганынш а 
шыдайын ба?
— Ол да керек. Оны салдырмасам, б ую л Сибан eкпeлi 
болар едй
— Ендеше, мен 6ip KyHi какбас кeмпipдiн бетшен ала 
туссем, 03in де екпелеме!
-
244
-

Торсан шошынып калды. Журш-туруды азайтып, ылги 
бакылай отырмаса, Жэуке б1рдемеш булдфетпп рас сияк- 
ты кершдЕ
— Ж эуке, айналайын, сен менщ не айтканыма тугел 
T y ciH in
алшы. 1стщ жеш былай гой...
— Тусш пм келмейдЕ Озщ 6epi бурылып жатшы! — 
Торсан бурылып жатты...
У ш ш ш к жайлары анда-санда осындай куйге ушырай 
берген сон, Торсан ешкайда кетпей, Улпан мен Ж эукенщ 
арасын бакылауда болды. Улпан туйипп калгандай 
e u i 6 i p
мшез керсетпейдЕ кайта Ж эукенщ жэб1рленбеуш ойлап, 
кеп нэрселерд1 алдын ала 
e c K e p i n
отырады. К,ыс бойы 
далада туратын жуктерш актартып, Ж эукенщ болмесше 
жана кшемдер, жана тосек-орындар бердЕ Оз болмесшде 
туратын француз айнасын сыйлады. Ж эукенщ екщабат 
екенш б ш п , акылын айтып журдЕ BipaK Ж еукенin iiui 
жылымай койды. Жэуке тартына бepдi.
Жона 
6 e p r e H H in
жукарар Ke3i, соза 
6 e p r e n n i H
Yзiлep Ke3i 
бар. Улпан сол 
K e3eniH e 6 i p - a K
кунде ушырасып калды.
Бiжiкeннiн басына OKeciHin мунарасынан ropi кiшipeк, 
кызга лайык мунара орнатып болган сон, Улпан шeшeciнiц 
жылын 6epin кайтуга oзipлeнiп eдi. Уш акжал курен 
пэуескеге жегшш жаткан. Улпанмен 6ipre бармакшы бол­
ган Шынар да келш отырган. Пар ат жеккен гарантаспен 
Еменалы да келе жаткан. Жэуке отауынан шыгып, ат жек­
кен Шондыгулга:
— Пэуескеш жекпе... тарантасты жек. К,уда тусерге бара 
жаткан жок кой! — дедЕ
— Бэйбшхенщ 03i осылай дeдi ме? — деп сурады Шон- 
дыгул.
— Мен айтып турмын гой! Етамей турмысын?
Отауынан Торсан да жупре шыгып, Ж эукеш окты
кез1мен 6ip атып калды да, улкен уйдеп Улпанга кeлдi.
— Апай, 6i3 ертен К,ызылжарга журетш едщ... КелЕ 
ш щ здщ аягы ауыр гой, пэуеске тыныш болар едЕ — дeдi.
— Маган 6opi6ip, шырагым. Тарантас та жарайды, — 
дед1 Улпан. Бэленщ басы осы иэуескеден басталып кетке- 
HiH Улпан бшген жок, ЖYpiп кета.
Улпан туган ауылына келсе, 
O K e - u j e m e c i H i H eKi 
улкен 
коныр уш тiгyлi, бар-жогы тoceyлi екен. Heciбeлiнiн жы­
лын беруге Улпаннын келерш 6Lnin отырган ауыл тугел
-
2 45
-

03ip;ieniriTi. К,ырык уй Курлеу1т Н е аб е л ш щ асын кш эрат- 
сыз жаксы отю зд!
Туган ауылынын корсеткен курм ет-кош ем етш е Улпан 
катты риза болды. Ko6i онын оке-ш еш есш е ондаган жыл- 
дар ж эр д ем д ест, енбеп сщ ген адамдар. Солардын адал 
акы -енбегш orerici к е л т , агайындарынан эке-ш еш есш ен 
калган жылкыларды айдап окелуд1 отш д! Будан жиырма 
жыл бурын оз ушнде он ш акты ж ы лкы бар е д ! Содан 6epi 
Есенейдщ Улпанга берген 6ip кос ж ы лкы сы мен 6ipre ба- 
гы лы п журген мал е н д т кы ры к-елу болган шыгар деп 
ойлады. Енш ол и е а з калган мал. Соны агайындарына 
б©л1п 6eprici к е л д ! Ертен елге кай тп акш ы . ByriH сол 
жумысты орындамакш ы ед!
У л п ан н ы н етн п ш ш тац ертен ecTice де, е ш ш атка 
мш геш байкалмап ед ! туске тармаса У лпанга ауылынын 
уш -терт аксакалдары кел д!
— У лпанж ан, — дед1 аксакалдар 6ipin 6ipi кимелей 
сойлеп, — Улпанжан, бул арада 6ip ж ы лкы калган жок...
— К уйеу баламыз Торсан к е л т , сенщ косынды К,ар- 
шыгалыдан Ш эйгез — У ак жерш е карай аударып экет- 
кен... Е ю -ак жет1 болды...
— Артекемнщ аз гана ж ы лкы сы да 6ipre кете барды.
— Ш эйгезден он ж т т к е л т , б!здщ ауы лды н ж ы л- 
кы ш ы лары н куы п ж 1 б е р т п де, ж ы л кы н ы айдап журе 
6epinTi.
— Ж ы лкы ш ы ларды н астындагы аттарын да аударып 
алыпты.
— Елге хабар Keiiiirin жетсш дегендер1 гой...
— С енщ ж ай-куйщ ш бш е-тура хабарлай алмадык...
— 0з1 1стеткен шыгар деген де ой кел д!
— Ж окты айтпай, отыр. Ондай ой сен кекм ига келме- 
се, ©зге ешюмге де келген жок. О сынын ар жагында 6ip 
арамдылы к барын 
6 o p i M i 3
де б!лдис...
Улпан оуел1 катты ш ош ынып кала жаздап е д ! акса- 
калдар 6ipiH 6ipi кимелеп, бар жайды айтып болганш а бо- 
йын жинап алды. Бекер олай ойлапсындар д е п а келген- 
дей азырак езу тартты.
— Окасы жок... К,аршыгалыньщ жер1 кы с тускенш е 
тыш ая турсын деген гой, — дей салды.
Енд
1
бул ауылда отыра беруге У лпанны н дот! шыдама- 
ды. Туе ауа елш е ж у р т Kerri.
-
2 4 6
-

К,аршыгалы мен Сибан ж ерш щ арасындагы жайлау 
келдер1 бос калган. К у зп к ек акы ры н-акы ры н тебендеп, 
келер жылдын камын ойлангандай у н а з жатыр. Ж азгы- 
турым камысты келдерге уялайтын уйрек-каз ещи айдын- 
ды келдердщ бетш жауып кеткен. Балапандарын жаз бойы 
жузуге у й р е т т едЕ ещи ушуга у й р е т т жур. Суга кона 
калса, ата-аналары алдында, бала-ш агалары кеш -кеш бо­
лып сонында шубыра жузш жур. Yiua калса да солай — 
жер таныган, су таныган улкендер1 алдында. Балапанда- 
ры сонынан у ш ю р л е н т уш ып, канат кагыстары б1рдей, 
козгалы с-ким ы лдары нда б ы ты ран кы лы к-даралы к жок, 
тутаса агып барады. Б1рдей кубылады, б1рдей кетершедк 
б1рдей конады. Ел кеш се, жайлау ж еп м ар еп калады, кус 
кетсе, кел ж епм арещ и. Ж айлау каз1р бос калган, кустар 
да жылы ж акка ушып кетуге эд р л ен ш жур.
— Мынадай 

жүктеу/скачать 8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: