С. А. Козлова, Т. А. Куликова

498 

 

азаматтығы  болмаған  жағдайда  өз  міндеттемелерін  орындауын 

қамтамасыз етеді. 

8-бап  1.  Қатысушы  мемлекеттер  заңға  сәйкес  баланың 

құқығына  араласуға  жол  бермей,  баланың  жеке  басын,  оның 

ішінде  азаматтығын,  аты-жөнін  және  отбасылық  қатынастарын 

сақтау құқығын құрметтеуге міндеттенеді. 

2. Егер бала өзінің жеке басының элементтерінің бір бөлігін 

немесе барлық түрінен заңсыз айырылған болса, оған қатысушы 

мемлекеттер оның жеке басын тез қалпына келтіру үшін қажетті 

көмек пен қорғауды қамтамасыз етеді. 

 9-бап.  1.  Қатысушы  мемлекеттер  баланың  сот  қарауға 

жататын  құзыреттi  органдары  осындай  бөлу  баланың  ең  жақсы 

мүдделеріне  үшін  қажет  деп,  қолданыстағы  заң  мен  рәсімдерге 

сәйкес,  анықтау  жағдайларды  қоспағанда,  олардың  ерік-қарсы, 

олардың  ата-аналары  бөлінген  емес  қамтамасыз  етеді.  Мұндай 

анықтау ата-аналар баланы теріс, не ол туралы қамқорлық емес, 

немесе  ата-анасы  бөлек  тұрып  жатқан  және  шешім  баланың 

тұрғылықты орны ретінде жасалуы керек кезде, мысалы, белгілі 

бір жағдайда қажет болуы мүмкін. 

2. 

Осы баптың 1-тармағына сәйкес кез келген рәсімге барлық 

мүдделі  тұлғаларға  сот  талқылауына  қатысуға  және  олардың 

көзқарасын көрсетуге мүмкіндік беріледі. 

3. 

Қатысушы-мемлекеттер  ата-аналардың  біреуінен  немесе 

екеуінен  де  ажыраған  баланың  ата-аналарымен  үнемі  жеке 

қарым-қатынаста болуын және тікелей байланысын қамтамасыз 

ету  құқығын  қамтамасыз  етеді,  баланың  мүдделеріне  қайшы 

жағдайларды болдырмайды. 

4. 

Мұнда бір (адам мемлекеттiң юрисдикциясында жатқанда, 

кез келген себеп бойынша кездесетін өлім қоса алғанда) қамауға, 

бас  бостандығынан  айыру,  жер  аудару  немесе  қайтыс  кезінде 

қатысушы мемлекет қабылдаған қандай да бір іс-әрекет баланы 

отбасы  мүшесіне  қай  жерде  жүргеніне  қатысты  қажетті 

ақпаратты,  отбасына  көмек  қажет  болған  жағдайда,  баланы 

басқа отбасы мүшесіне немесе баланың ата-анасы көмек береді. 

Бұл ақпарат баланың әл-ауқатын кедергі жасамайды. Қатысушы 

мемлекеттер  мұндай  салуанамалар  жүргізуге  мүдделі  тұлғаны 

жағымсыз салдарлар әкеп соқпауын қамтамасыз етеді. 

   14-бап 1. Қатысушы мемлекеттер баланың ойлау, ар-ождан дін 

бостандығына деген құқығын құрметтейді. 

     2.  Қатысушы  мемлекеттер  ата-аналардың  құқықтары  мен 

міндеттерін 

және 

қажет 

болған 

жағдайда 

заңды 

қамқоршылардың  құқықтарын  сақтап,  баланың  баланың  даму 

қабілеттеріне  сәйкес  өз  құқығын  жүзеге  асыруына  басшылық 

жасайды.  

499 

 

3.  Өз  дінін  немесе  сенімін  көрсету  еркіндігі  заңмен  бекітілген 

және мемлекеттік қауіпсіздікті, қоғамдық тәртіпті, адамгершілік 

пен  қоғамдық  денсаулықты  қорғау  үшін  немесе  басқа 

адамдардың  негізгі  құқықтары  мен  бостандықтарын  қорғау, 

қажетті шектеулерге ғана ұшырауы мүмкін. 

15-бап.  1.  Қатысушы  мемлекеттер  баланың  қауымдастық 

бостандығы  мен  бейбіт  жиналыстар  бостандығы  құқығын 

таниды. 

2.  Осы  құқықты  жүзеге  асыруға  қатысты  заңға  сәйкес 

қолданылатын  және  ұлттық  қауіпсіздік  немесе  қоғамдық 

қауіпсіздік,  қоғамдық  тәртіп,  денсаулық  сақтау  немесе 

моральдық  мүдделер  үшін  басқа  адамдардың  құқықтары  мен 

бостандықтарын  қорғау  мүддесінде  демократиялық  қоғамда 

қажет  болатын  жағдайларды  қоспағанда,  ешқандай  шектеулер 

қолданылмайды.  

16-бап  1.  Бала  белгісіз,  заңсыз  жүйенің  назарында  болмауы 

керек.  Оның  жеке,  отбасылық  өміріне,  үйіне,  беделіне  заңсыз 

шабуыл жасалған жағдайды құқығы толық қорғауы керек.   

2. Бала қажетсіз ұйымдардың жеке өміріне араласудан немесе 

кедергіден заңдарды түрде қорғалуға құқылы. 

   17-бап  Қатысушы  мемлекеттер  бұқаралық  ақпарат  құралдары 

арқылы  жүзеге  асатын  маңызды  функцияны  тануға  және 

баланың  ұлттық,  халықаралық  деңгейдегі  ақпараттар  мен 

материалдың қолында болуын қамтамасыз етеді. Атап айтқанда, 

мұндай  ақпарат  пен  материалдарды  әлеуметтік,  рухани  және 

адамгершілік  әл-ауқатын  насихаттауға  бағытталған.  Ол  сондай-

ақ баланың денсаулығының физикалық және психикалық дамуы. 

Осы 

мақсатта 

қатысушы 

мемлекеттер 

төмендегідей 

тұжырымдар ұсынады: 

a) 

бұқаралық ақпарат құралдарын балаға пайдалы ақпарат пен 

материалдарды  әлеуметтік  және  мәдени  тұрғыда  қамтамасыз 

етіліп,    рухында  жүйелілікке  шақырады  және  29-баппен 

қаралады; 

b) 

әртүрлі  мәдени,  ұлттық  және  халықаралық  көздерден 

осындай  ақпарат  пен  материалдарды  дайындауға,  алмастыруға 

және таратуға халықаралық ынтымақтастық жауап береді; 

c) 

балалар әдебиетін өндіру мен тарату жұмыстарын жүргізу; 

d) 

бұқаралық  ақпарат  құралдарын  аз  ұлттар  тобына  немесе 

байырғы  халыққа  жататын  баланың  тілдік  қажеттіліктеріне 

ерекше назар аударуды қадағалау; 

e) 

13  және  18-баптардың  ережелерін  назарға  ала  отырып, 

баланы  оның  денсаулығына  зиян  келтіретін  ақпарат  пен 

материалдардан  қорғаудың  тиісті  қағидаттарын  әзірлеуге 

шақырады. 

жүктеу/скачать 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: