120
АДАМГЕРШІЛІК ТӘРБИЕНІҢ
ӘДІСТЕРІ МЕН АМАЛДАРЫ
Адамгершілік тәрбие белгілі құралдар мен әдістер
арқылы іске асады.
Адамгершілік тәрбиенің амалдары
Мектеп алды балаларды адамгершілік тәрбиелеу құралдарын
бірнеше топтарға біріктіруге болады.
Көркем әдебиет, бейнелеу өнері, музыка, кино, диафильмдер
және басқа құралдарды көркем құралдар тобына біріктіруге
болады. Бұл топ адамгершілік тәрбиелеу мақсаттарын шешкенде
өте маңызды, себебі танылатын моральдық құбылыстарға
эмоционалдық түске мүмкіндік береді. Көптеген зерттеулер
(Н.С. Карпинская, Л. Н. Стрелкова, А. М. Виноградова)
көрсетеді: балалар өздері оқыған ертегілерді, өлеңдерді,
әңгімелерді, кітабтарға суреттемелерді қарап (В. А. Елисеева,
Г.Н. Пантелеев) жанды, эмоционалды және сенгіштікпен
қабылдайды. Балаға суретшілердің жұмыстары қатты әсер етеді,
егерде олар әлемді шынды бейнелесе және мектеп алды балаға
түсінікті болса. Балаларда моральдық елестіру мен сезімдерді
тәрбиелеуді қалыптастырғанда көркемдік құралдар өте тиімді
Мектеп алды балаларды адамгершілік тәрбиелеу құралы боп
табиғат болады. Табиғат балаларда ізгілік сезімдерді туғызуға
мүмкіндік береді, әлсіздерге, көмекке мұқтаж адамдарға қамын
ойластырады, оларды қорғайды, балада өзіне сенімділікті
қалыптастыруды жәрдемдеседі. Балалардың адамгершілік
өрісіне табиғаттың әсері көп қырлы және тиісті педагогикалық
ұйымдастыруда сезім мен тәртіпті тәрбиелеуде маңызды құралы
болады.
Мектеп алды балаларды адамгершілік тәрбие құралы боп
балалардың жеке әрекеттері табылады: ойын, еңбек, оқу,
көркемдік әрекет. Тәрбие құралы функциясын орындағанда,
әрекеттің әр түрінде ерекшелігі бар, бірақ та осы құрал – тап
мұндай қызмет – ең алдымен тәжірибелік адамгершілік тәртіпке
тәрбиелегенде қажет.
Бұл құралдар тобында тілдесуге ерекше орын беріледі, егер
121
де оны психологтардан кейін (М. И.Лисина, А. Г. Рузская)
әрекет түрі деп есептейді. Тілдесу адамгершілік тәрбие құралы
ретінде мораль және сезімдерді тәрбиелеу мен қарым-
қатынастар
туралы
елестірулерді
түзету
мақсаттарын
барлығынан жақсы орындайды.
Бала өмірсүріп жатқан барлық ахуалы адамгершілік тәрбие
құралы бола алады: ахуал ақкөңілділік, махаббаттық,
адамгершілік және қатыгездік, азғындық пен қанықтырылуы
мүмкін. Баланы айналадағы жағдай сезімдерді, ойларды, мінез-
құлқыны тәрбиелеудің құралы болады, яғни ол адамгершілік
тәрбиенің барлық механизмдерің жандандырады және белгілі
адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға әсерін тигізеді.
Тәрбиелеу құралдарын таңдау жетекші мақсаттарға,
тәрбиешілердің
жастарына,
олардың
жалпы
және
интеллектуалды даму деңгейіне, адамгершілік қасиеттерінің
даму кезендеріне (тек қасиетті қалыптастыра бастаймыз, немесе
бекітеміз, немесе қайта тәрбиелейміз) байланысты.
Достарыңызбен бөлісу: |