С. Б. Балшыкеев
Керемет тұлға жӛнінде ілім
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлеуметтік құрылым туралы ілім.
- Ата-бабалар, отбасы және рулық қауымдастық туралы ілім.
| Керемет тұлға жӛнінде ілім.
Конфуций адамның табиғатын, оның мейірімді және опасыз жақтарын ҧзақ және мҧқият зерттеді. Мҧның нәтижесі – философтың жоғары адамгершілік қасиеттеріне толы тҧлғаны қалыптастыру. Адамның басты рақымшылдары – адамгершілік пен міндет сезімдері. Кіршіксіз тҧлға – бҧл әділ және қарапайым, байсалды және риясыз, даналықты қҧметтейтін, шыншыл, тамаққа, байлыққа және қолайлылыққа парықсыздық кӛрсететін адам, шындықты іздеуші, адамдарға қызмет етуші мейірімді тҧлға және ата-бабаларын, ата-аналарын қҧрметтеп, билік басындағыларға ілтипат кӛрсетеді, ежелгі салт пен ырымдарды ҧстанады. Әлеуметтік құрылым туралы ілім. Конфуций ӛзінің әлеуметтік қҧрылым туралы ілімінде қоғамды бӛлікке бӛлудің, иерархиялық әлеуметтік қҧрылымды қалыптастыру қажеттілігі жӛніндегі қағидаларды басшылыққа алады. Адам орны оның байлығы немесе шығу тегімен емес, оның адамгершілігі мен кәсіби шеберлігімен белгіленеді. Әркім ӛз орнын біліп, соған қатысты қызметтерін тиісті тҥрде орындауы қажет: «әке-әке болсын, ҧл-ҧл, билеуші-билеуші, шенеуік- шенеуік болсын». Қарым-қатынас иерархиясына ата-анаға, оқытушыларға, шенеуіктерге – жалпы ҥлкендерге бой ҧсыну жатады. Конфуций мемлекетті ҥлкен отбасы, ал отбасын шағын мемлекет деп қарастыра отырып, жастар тарапынан ҥлкендерге әлипат кӛрсетіліп отырғанның арқасында тәртіптің орнауы қажет деп санаған. Ата-бабалар, отбасы және рулық қауымдастық туралы ілім. 50 Ӛлгендерді қҧрметтеу – конфуциандық дінінің ажырамас бӛлігі. Ата- аналарға қҧрмет кӛрсету одан әрі зор маңызға ие. Балалардың ата-аналарын а ізеттілік танытуы қасиетті парыз саналады. Балалар ӛмір бойы ата- аналарына арқау болып, сӛздеріне әрдайым қҧлақ асулары қажет. Әкелері адамгершілікке жат ӛмір салтын жҥргізсе де (ҧрлық жасайды, шарап ішеді, шешелерін қорлайды және т.б.), ҧлы немесе қызы оны жазғыруға қҧқығы жоқ, олар тек жаман қылықтарды жасамауын ӛтініп сҧрайды. Қажет болған жағдайда, балалар ата-аналарының денсаулығы мен тыныш ӛмір сҥрулері ҥшін қандай да болмасын тәуекелге барулары қажет. Балалары кез-келген шешімді ата-аналарының рҧқсатымен ғана қабылдай алады. Шешесі немесе әкесінің ӛлімінен кейін балалары ҥш жылға дейін қаралы кҥйді бастан кешеді. Конфуциандық діні ата-аналарды қҧрметтеуден басқа, отбасын да қҧрметтеуді меңзеген, әр отбасы мҥшесінің мҥддесі қорғалған. Қытайда отбасы-туысқандық байланыстарға кӛп кӛңіл бӛлінген. Ҥйленген ҧлдары, келіндері, немерелері және шӛберелері бар ҥлкен отбасылар бір шаңырақтың астында болмаса да, жақын жерлерде тҧруы қажет. Қазіргі заманғы Қытайдың ӛзінде де туысқандар тобын қҧрайтын ҥлкен деревнялар бар. Мҧндай рулық қауымдастықтарда ӛзара кӛмек кӛрсету арқылы жҥзеге асырылатын қатаң тәртіп сақталады, салт пен әдет- ғҧрыптарды сақтамайтындар қатаң тҥрде жазаланады. Бір адамның мәселесі барлық отбасы мҥшелерінің мәселелеріне қатысты қарастырылады. Конфуций отбасы мен туған-туысқандарды қай жерде жҥрсе де, естен шығармауға ҥйретті: әрбір қытайлық ӛз Отанынан қанша алшақ жҥрсе де, қартайған шақта, ауру мен ӛлім аузына жеткенде, қалай да ӛз жеріне жетіп, руластары жатқан зиратқа кӛмілуі қажет. жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|