тикаəдістері арқылы тікелей енгізуге болады (14-сурет). Электро-
порация жасуша мембранасында қосымша саңылаудың пайда бо-
луына əкеледі. Электротоқ (1-2 кВ/см разряд арқылы) жасушалық
мембрананы теседі немесе вольфрам, кремний түіршіктерді гелий
газ көмегімен атқылайды да мембрананы теседі. Өсімдік жасу-
шасына ДНҚ микроинъекция арқылы енгізуге болады. Ол үшін
микроманипуляторды жəне арнайы инелерді пайдаланады (иненің
сыртқы диаметрі 2 мкм, ішкі диаметрі -1-1,5 мкм болу керек).
Бір өсімдіктің қор ақуызының сапасын жақсарту үшін оған
басқа өсімдіктің қор ақуызының генін енгізу жөнінде алғашқы
əрекетті Д. Кемп пен Т. Холл істеген. Олар бұршақтың басты қор
белогы фазеолин генің Ті-плазмида көмегімен күнбағыстың
геномына енгізген еді.
Күнбағыс жасушаларында фазеолиндік полипептидтер
түзілетіндігі иммунологиялық жолмен анықталды. Маңызы зор бұл
мəселе əртүрлі тұқымдастарға жататын өсімдіктер арасында ген-
дерді тасымалдауға болатындығын дəлелдеді. Жоғары сатыдағы
өсімдіктер атмосферадағы азотты сіңіруі үшін гендік инженерия
көмегімен Azotobacter, Klebsiella бактериядан (Rhizobium-ға
жататын) астық дəнді өсімдіктердің геномына азотфиксациялай-
тын (азот сіңіретін) nif-генді енгізу мүмкін. Қазіргі таңда бөліп
алынған жəне клонданған sym-ген, бұл азотфиксациялайтын бак-
териямен бастапқы өсімдікпен арасында болатын симбиотикалық
пайдалы қарым-қатынасты реттейтін ген.
Өсімдіктер биотехнологиясы бойынша теориялық мəліметтер 115
