С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
отырған орыс eйелдері Күнзилаға, тіпті, таң көрінді. Шашын желкесіне қырыққан жас келіншек
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| отырған орыс eйелдері Күнзилаға, тіпті, таң көрінді. Шашын желкесіне қырыққан жас келіншек
Елизавета Быкованың барлық еркектерден жоғары отырғаны ерсі көрініп кетті»[8] Қазақ `йелі- нің көңіл-күйі, сезім `лемі, ішкі дүниесі н`зік болуымен бірге шытырманға толы, аса күрделі құбы- лыс еді. Бұдан байқағанымыз түркі `йелдерінде аңғарымпаздық белгілердің, тіпті олардың ұсақ- түйегіне дейін бірден байқап, тез арада айтылмақ ой мен емеурін, ишараны шешетін туа бітті қабілет- тері ерекше дамығанын жоғарыдағы деректер растайды. dйелдердің гендерлік болмысына, `йел адамдардың ассоциативті ойлау жүйесіне көбінесе адам- гершілік, ізгілік, жылылық, күнделікті күйбің тіршілік жақын да, ер адамдардың асссоциативті ойлау жүйесіне ерлік жасау, батырлық көрсету, к`сіппен шұғылдану ж`не т.б. жақын болатыны белгілі. Біз мақаламызда түркі халықтарына, соның ішінде қазақ халқының кйіну м`дениетінің астары мен т`рбиелік м`ніне тоқталуды мақсат тұттық. Қазақ халқының қыз балаларына т`н киіну `дебінің өзі оның т`рбиелілігі мен м`дениетінен дерек береді. dдетте қазақ `йелдері кең етек ұзын көйлек киіп, бастарына ақ орамалдарын салған. Бұл киіну `дебінің де тектен тек емес екенін бүгінде ғылыми тұрғыдан д`лелдеп жүрген ғалымдар бар. Орамал тағудың физиологиялық тұрғыдан да `йелдерге пайдасы көп екендігін медицина саласының маман- Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 265 дары мойындауда. Медицина ғылымының докторы, профессор Қарлығаш Тоғызбаева бұл жайлы былай дейдi: "...Ер адам көбiне көктен, `йелдер жерден қуат алады. Сондықтан болар, `йелдiң шашы магнит т`рiздi ауадағы кiр-лас қуатты жинағыш келедi. Бұл да оның, `сiресе, бас ауруына ұшырауына `сер етедi. Ашық-шашық жүрген `йел көктен өзiне қажет емес, артық қуатты алады, сөйтiп оның бойында еркектерге т`н гистостерон гормоны пайда болады. Н`тижесiнде, ағзаның гормональды бұзылуы етек алып, жыныс органдарындағы қатерлi iсiк, т.б. ауруларға жол бередi. Ал баланың бiтуi мен тууына аса қажет `йелге т`н экстрогенос гормондарының керектi мөлшерде қалыптасуына ықпал ететiн жерден келетiн қуат ұзын, кең көйлек арқылы `йел денесiне молынан, еркiн өтедi. Тар шалбар осындай аса маңызды процеске кедергi жасайды. Осы процестер дұрыс жүзеге аспағандықтан, қоғам- да жантүршiгерлiк түрлi оқиғалардың (лесбиянкалар, гомосексуалистер, трансвеститтер, т.б.) орын алуына себеп болуы мүмкiн. Күштi феминистiк қозғалыстар салтанат құрған Батыста бедеу `йелдер мен еркектердiң көбеюi, сөйтiп моральдық азғындаудың шыңына жетпеген ТМД елдерiнен бала асырап алу өзектi м`селеге айналуы тегiн емес" [9]. Cондықтан "Естi қыз етегiн қымтап ұстайды" деген дана сөз де босқа айтылмаса керек. Мысалы, қазақ қыздары мен тұрмысқа шыққан `йелдерінің бас киімдері мен шаш үлгілері қатты ерекшеленген. Этнографиялық деректерге қарағанда, `йелдер шашын қос өрім етіп өреді де, ол екеуі- нің ұштарын біріктіру үшін шашбау тағады. Шашты олай өру - `йелдіктің белгісі, бұл - бүтіннің жартысы болғанды білдіреді. Ал қыздар шаштарын бір өрім етіп, ұшына шолпы тағады. Бойжеткен қыз бен тұрмысқа жаңа шыққан жас `йелді, дүниеге с`би `келген ананы, өмірден көр- гені мен түйгені мол салиқалы б`йбішені ата-бабаларымыз, ең алдымен олардың бас киімінен ажы- ратқан. Қыздар бастарына үкілі тақия, кgмшат бөрік киген. Оны М.dуезовтың «Абай жолы» рома- нындағы мынадай қатарлар д`лелдейді: « Өтіп бара жатқан бес қыздың тап ортасында, жібек жал ақ жорға атқа мінген Тоғжан екен... Басында жап-жаңа к.мшат бөрік»[10]. Қазақ `йелдерінің бас киімдері олардың отбасылық жағдайының көрсеткіші болып табылған. Олар тұңғыш баласы, кейде екінші баласын туғанға дейін желек киген. Қазақ `йелдері тұңғыш баласын туған соң оның басынан жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|