С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж.
309 Бүгінгі таңда оқушы жастар арасында өте мөте қауіпті дерт кеңінен етек жайып бара жатқан есірткіні қолдану, шылым шегу, улы ішімдіктерді қолдану бақылаусыз қалып барады. Бұл жастардың тіршілігіне қарап нашақордан нашақор туады, арақкештен арақкеш туама деп те ойлап қаласың. Бұрынғы ата-бабаларымыз маскүнемдік, нашақорлық, жезөкшелік, тастанды бала дегендерді заты түгілі, атында естіп көрмесе, бүгінде мүндай сұмдықтардың өршіп бара жатқандығы мазалайды. Мұндай сорақылықтардың алдын алу, болдырмау проблемаларын шешуге ат салысу, қазіргі кезеңде `сіресе педагогтар мен психологтардың т`рбиешілердің алдында тұрған келелі м`селеге айналып отыр. Болашақ жастардың рухани теріс жолға түсуінің бірі адамзат қоғамы ежелден д`ріптеп келген ізгілік – рухани м`дениеттің бастауы болған халықтық педагогика қағидаларының жанұя мен мектеп өмірінен жүйелі түрде жалғасын таппауынан, қоғамдық сұранысқа ие болмауынан деуге болады. Т`рбиесі жетілген ұрпақты т`рбиелеудің негізі мектеп қабырғасынан басталады. Жастарға салауатты өмір салтының қалыптастыру т`рбиесі жүйесін оқыту мазмұнын дұрыс жолға қою. Халық т`рбие- сімен ұштастырудан тұрады. Халықтық т`рбие, ол ұлтпен бірге қалыптасатын бірге дамитын тарих- тың көне беті болып есептеледі. Ұлы ойшыл Аристотель: «Баланы жөргегінен бастап барлық жақсы қасиеттерге баулауға ж`не жеті жасқа дейін өзінің отбасында т`рбиелену керек, ең бастысы кішкентайлар үшін олардың дене мүшелерін дұрыс жетілдіру, дұрыс тамақтандыру, шынықтыру керек»,-дейді [7, 27б]. Адамзаттың дамуына көз жіберсек, `рбір жеке бастың қалыптасып жетілуі олардың топталып халық болып, ұлт болып қалыптасуынан кейін ғана, солардың тіршілік заңдарының н`тижесінде халықтық т`рбие қалыптасады. Бұл т`рбиені ілімі табиғат заңдылығына сүйене отырып философия- лық ілімнің негізінде жүреді. Бұл т`рбие жүйесі одан `рі биология, педагогика, психология т.б. ғылымдардың ілімінің негізінде ғана дами бастайды.Осыдан келе жеке бастың ғылыми тұрғыда идеялар қалыптасады. Халықтық педагогиканың мақсаты тарихта қалыптасқан бірнеше ғасырлар бойы өзінің т`рбиелік құндылығын жоймай келе жатқан халық т`рбиесіне сүйене отырып болашақ ұрпақты еңбекке, өмір сүруге дайындау –салауатты өмір сүруге т`рбиесінің негізінде жүреді. Жаратылыстың ішкі сырын танып білуге талпыныс адамзат қоғамының `р кезеңінде өмір сүрген ойшылдардың басты идеясы болады. Ертедегі Қытай философиясындағы адам мен айналадағы қор- шаған өмір бір жүйе ретінде қаралады. Конфуцийдің (551-479 б.э.д.) философиялық көзқарастарының т`рбие м`селесі тұрады. Табиғатта барлық адамдар бір-біріне жақын, т`рбие үрдісінде бір-бірінен алшақтайды ойлаусыз оқыту – бос сөз, ал ойлаусыз оқу бос іс»- деді [8, 154б] . Біз салауатты өмір сүру ілімін жаңадан пайда болған жас ілім дейміз, жоқ бұл ілімді біздің ата- бабаларымыз бізден де жақсы білген сияқты. Көшпенді халық өмір т`жірибесін бақылау арқылы, жинақтап қорытып салауатты өмір сүруді ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп отырған. Күнделікті тіршілікте қалыптасатын т`рбиені бала мектептен алу керек. Содан кейін бала сала- уатты өмірге бейімделеді. Баланы салауатты өмір сүруге дағдыға айналдырып т`рбиелеп, жас өспі- рімдердің денсаулығын нығайтып аурудың алдын алумен шұғылдану керек . Өмір салты адамның денсаулығына да `сер етеді, сондықтан денсаулық пен өмір салтының арасындағы байланыс салауатты өмір салты ұғымын көрсетеді. Социологтар өмір салтының құры- лымын зерттеп, оның жеке адам, `леуметтік топ ж`не бүкіл қоғамның өмір салты болып бірнеше субьектіге бөлінетінін айтады. dрбір субьектінің өзіне т`н ерекше өмір салты бар. Оны жеке адамның мінез құлқынан, `леуметтік топтың `дет ғұрпынан, қоғам өмірінің салт д`стүрінен көруге болады. Бірақ біздің мақсатымыз субьектінің өмір салтын зерттеу емес, қай субьекті болса да оның өмір салтына салауаттылықты орнату, өмірге енгізу. dрине, жалпы қоғамымыз салауатты болу үшін, сол қоғамда өмір сүретін `рбір адамның салауатты өмір сүруі қажет-ақ сонда ғана адамда мықты денсаулық болады дейді. Баршаға м`лім болғандай, денсаулық көптеген факторларға: тұқым қуалаушылыққа, `леуметтік- экономикалық, экологиялық жағдайларға, денсаулық сақтау жүйесінің даму деңгейіне ж`не түптеп келгенде, `ркімнің өзінің денсаулығына деген көзқарасына т`уелді болып келеді. “Екі аяқтың қадірін ақсағанда білерсің, отыз тістің қадірін қақсағанда білерсің” дегендей көпшілік адамдар (жастар) денсаулық қадірін біле білмейтіні де рас. Оларды бірқатар ауру меңдей бастағаннан кейін ғана, арақ ішуін доғарып, темекісін тастап дегендей т`убесына келіп жатады, сыр берген денсаулығын қалпына келтіріп аяғандар да аз емес. Дегенмен аурудың алдын ала білгенге не жетсін. Бұл өмірді дұрыс өткіземін десең, салауатты өмір салтын ұстан. Салауаттылық – саулық кепілі, ал саулық – байлық негізі. Өркениеттің жолындағы елдің ертеңі – халқының саулығына байланысты. |